بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش، اثرات کاربرد پس از برداشت هورمون گیاهی اپی براسینولید، بر خواص کمی و کیفی میوه زردآلو رقم "رجبعلی"مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار و سه تکرار، در چهار سطح زمانی صفر، پنج، 10 و 15 روز انجام شد. تیمارها شامل، شاهد، آب مقطر، آب معمولی، چهار غلظت - نیم، یک، یک و نیم و دو میکرومولار - از هورمون اپی براسینولید به صورت غوطه وری و چهار غلظت - نیم، یک، یک و نیم و دو میکرومولار - از هورمون اپی براسینولید به صورت محلولپاشی بودند.
بررسی صفات شامل درصد کاهش وزن میوه، میزان سفتی بافت، مواد جامد محلول، pH، اسید قابل تیتراسیون، ویتامین C، نشت یونی، شاخص طعم، میزان آنزیم SOD و کربوهیدرات کل، پس از نگهداری میوه در سردخانه با دمای چهار درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 85 درصد، صورت گرفت. نتایج نشان دادند، کاربرد اپی براسینولید دو میکرومولار - غوطهوری - ، به طور معنیداری بر درصد کاهش وزن، سفتی بافت، pH، اسید قابل تیتراسیون، ویتامین C، نشت یونی و فعالیت آنزیم SOD، اثر مثبت داشت در حالیکه بر میزان مواد جامد محلول و کربوهیدرات کل، اثر معنیداری نداشت و منجر به کاهش شاخص طعم گردید. از نظر آماری، بهترین تیمار جهت توصیه، کاربرد اپی براسینولید با غلظت دو میکرومولار - غوطهوری - می باشد.
مقدمه
در میان محصولات باغی، درختان میوه هستهدار به دلیل تنوع و گسترش در بسیاری از نقاط دنیا و اثرات مؤثر آنها به ویژه در سلامتی و درمان بسیاری از بیماریها جایگاه ویژهای را به خود اختصاص دادهاند. زردآلو با نام علمی - Prunus armeniaca - L. از جمله این محصولات میباشد که با توجه به اهمیت روزافزون آن در الگوی مصرف خانوادههای ایرانی به عنوان یکی از زیرمجموعههای محصولات باغی در اقتصاد کشور از نظر اشتغالزایی و تأمین فرآوردههای مختلف باغی دارای موقعیت خاصی میباشد، لیکن میزان ضایعات این محصول بالا بوده و هرساله بخش زیادی از زردآلوی تولیدی کشور، پس از برداشت از بین رفته و عملاً از چرخه اقتصادی خارج می گردد.
رشد و تکامل گیاهان بوسیله برخی مواد شیمیایی با غلظت های بسیار کم کنترل میشود که این مواد را به نام هورمون های گیاهی یا فیتوهورمون ها میشناسند.
براسینواستروئیدها - BRs - ، گروهی از پلی هیدروکسیاستروئیدها هستند که به عنوان ششمین گروه از هورمون های گیاهی شناخته شده اند.[11] براسینولید، اولین براسینواستروئیدی است که کشف شد و از نظر بیولوژیکی فعالترین نوع براسینواستروئید میباشد
BRs دارای اثرات فیزیولوژیک مختلف در رشد و نمو گیاهان بوده، موجب تحریک رشد و تقسیم سلولی شده، روی جوانه زنی بذرهای گیاهان اثر گذاشته، بر خصوصیات الکتریکی، نفوذپذیری، ساختمان، پایداری و فعالیت آنزیمهای غشا نیز اثر میگذارند. از جمله نقشهای فعال BRs در رشد و توسعه گیاهان میتوان به افزایش رشد، افزایش عملکرد محصول، افزایش اندازه و کیفیت میوه، افزایش موفقیت در عمل لقاح، افزایش مقاومت به شرایط نامساعد محیطی مانند انواع تنشها و بیماریها اشاره کرد13]و.[24 در اپی ناستی برگ ها و توسعه باروری در گیاهان نیز مؤثرند
عمده تحقیقات صورت گرفته مؤید این مطلب میباشد که BRs، مقاومت گیاه را در مقابل شرایط نامساعد محیطی و انواع تنشها افزایش میدهند، BRs، در پاسخهای گیاه در مقابل طیف وسیعی از تنشهای غیرزنده ازجمله: خشکی و شوری، تنشهای دمایی و اکسیداتیو و همچنین تنشهای زنده، دخیل هستند.[5] در گلانگیزی و رشد و نمو گلها و میوهها نیز نقش دارند
BRs ، در رسیدن میوه نقش دارند. شواهد قانع کنندهای وجود دارد که تیمارهای پیش از برداشت با BRs، رسیدن میوه را جلو میاندازد و استحکام بافت میوه را افزایش میدهد.[17] در طول مدت پس از برداشت، پوسیدگی ناشی از فعالیت میکروارگانیسمها را کاهش داده و پیری میوهها را از طریق کاهش نرخ تنفس و کاهش تولید اتیلن، به تأخیر میاندازد
BRs ، وزن میوه و محتوای قند را در پرتقال افزایش میدهد. لیکن علاوه بر این ویژگی، در برخی موارد معدود، بررسیهای تحقیقاتی نشان دهنده اثرات مثبت کاربرد BR ها روی برخی صفات کیفی میوهها در طول مدت انبارمانی و در نتیجه افزایش عمر انبارمانی آنها میباشد.
با توجه به اهمیت اقتصادی و مزیت نسبی این محصول و نقش آن در حفظ و ایجاد اشتغال و توسعه صادرات غیرنفتی و ازطرفی آمار بالای ضایعات پس از برداشت آن در کشور، کاهش ضایعات و افزایش عمر انباری این محصول ضروری به نظر می رسد. لذا این پژوهش در نظر دارد تا با بکارگیری روش های نوین ازجمله استفاده از تیمار پس از برداشت اپی برااسینولید و بررسی اثرات آن بر بهبود خواص کمی و کیفی زردآلو، عمر پس از برداشت محصول را بهبود بخشیده و امکان عرضه این محصول با کیفیت بالاتر در بازارهای داخلی و خارجی را فراهم نماید و نتیجه آن بتواند در آینده راهگشای مشکلات موجود در این خصوص باشد.
مواد و روشها
میوه زردآلو رقم "رجبعلی" در مرحله رسیدگی تجاری، از باغی در شهرستان شهریار استان تهران، برداشت گردید. انتخاب میوهها با ارزیابی ظاهری صورت گرفت. میوهها پس از برداشت به منظور اعمال تیمارها و قراردادن نمونهها در واحدهای آزمایشی، بلافاصله به آزمایشگاه علوم باغبانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات منتقل شدند. هورمون اپی-براسینولید - MW= 480/7 - ، از شرکت Sigma - USA - خریداری شد.
به منظور تهیه محلول هورمونی جهت انجام تیمارها، چند قطره الکل اتیلیک 10 درصد - به عنوان حلال - ، به ظرف حاوی پودر هورمون افزوده شد و با استفاده از 10 میلی لیتر آب مقطر، غلظت محلول به 2000 میکرومولار رسید. برای تسریع در حل شدن پودر هورمون، محلول تهیه شده به مدت 20-30 دقیقه بر روی دستگاه استیرر - همزن مغناطیسی - قرار گرفت
جهت تهیه محلول های هورمونی با غلظت های - نیم، یک، یک و نیم و دو میکرومولار - ، از محلول پایه تهیه شده، به ترتیب به میزان 250، 500، 750 و1000 میکرولیتر برداشته شد و با آب مقطر به حجم 1000 میلی لیتر رسید. تیمارها شامل: شاهد - بدون تیمار - ، آب مقطر، آب معمولی - شهری - ، 4 غلظت - نیم، یک، یک و نیم و دو میکرومولار - از هورمون اپیبراسینولید به صورت غوطهوری و چهار غلظت - نیم، یک، یک و نیم و دو میکرومولار - از هورمون اپیبراسینولید به صورت محلولپاشی بودند. زمانهای اندازهگیری صفات مورد نظر بر روی کلیه تیمارها شامل روز صفر ، پنج، 10 و 15 روز بعد از نگهداری در یخچال با دمای چهار درجه سانتیگراد بود. آزمایش به صورت فاکتوریل و رد قالب طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار و سه تکرار اجرا شد. برای تهیه عصاره میوه ها از دستگاه آبمیوه گیری استفاده شد. عصاره های تهیه شده به منظور ارزیابی صفات کمی و کیفی مورد استفاده قرار گرفتند. صفات مورد ارزیابی و روش های اندازه گیری آنها به شرح ذیل می باشد:
درصد کاهش وزن میوه:
درصد کاهش وزن میوهها با استفاده از رابطه 1 محاسبه گردید. رابطه - - ×100 - 1وزن اولیه - /وزن ثانویه- وزن اولیه - - =کاهش وزن - درصد -
میزان سفتی بافت میوه:
سفتی میوهها توسط دستگاه سفتیسنج - با قطر پروپ 8 میلیمتر - برحسب کیلوگرم بر سانتیمتر مربع اندازهگیری شد.
مواد جامد محلول : - TSS -
برای اندازهگیری مواد جامد محلول میوه، از عصاره میوه با استفاده از قطره چکان روی منشور دستگاه رفرکتومتر ریخته و عدد قرائت گردید. عدد حاصل بیانگر مواد جامد محلول است که به صورت درصد بیان میشود.[12]
میزان pH آب میوه:
دستگاه pH متر به ترتیب با محلول بافر pH =7 و محلول بافر pH =4 کالیبره شد. سپس مقداری از نمونه - عصاره میوه - در یک بشر خشک و تمیز ریخته و الکترود pH متر درون آن قرار گرفت. دمای pH متر با توجه به دمای نمونه تنظیم شد. پس از ثابت شدن عدد، pH نمونه قرائت گردید.
اسید قابل تیتراسیون : - TA -
برای اندازهگیری اسید قابل تیتراسیون از روش تیتراسیون استفاده گردید. به این ترتیب که پنج میلی لیتر آب میوه صاف شده توسط کاغذ صافی با 45 میلی لیتر آب مقطر رقیق شده و با سود سوزآور 0/1 نرمال تا رسیدن به pH = 8/1-8/3 تیتر گردید و سپس میزان سود مصرفی ثبت گردید. اسید کل توسط رابطه 2 و برحسب درصد بیان شد.
میزان ویتامین :C
برای اندازهگیری میزان ویتامین C - اسید آسکوربیک - ، از روش تیتراسیون با ید و یدور پتاسیم استفاده شد.
درصد نشت یونی:
جهت اندازهگیری نشت یونی، از روش McCollum and McDonald, 1991 استفاده شد.
شاخص طعم:
این شاخص نسبت میزان مواد جامد محلول کل بر میزان اسیدیته می باشد
