بخشی از مقاله
چکیده
برداشت به موقع محصولات کشاورزی بویژه میوهها و سبزیها یکی از مهمترین ویژگیهای کیفی برای مقاصد مختلف از جمله تازه خوری , تبدیل و فراوری می باشد. به منظور تعیین ویژگیهای کیفی و زمان بهینه برداشت با توجه به اندیس رسیدگی برای مهمترین محصولات باغی سیب زرد و قرمز لبنانی،انگور با توجه به زمان برداشت سنتی از هفت روز فبل و هفت روز بعداز برداشت نمونه برداری و سختی بافت برای واریته های سیب به علاوه اندیس رسیدگی - نسبت اسیدیته به مواد جامد محلول - ونیز میزان انرژی دریافتی - طول آفتاب اززمان گلدهی تا برداشت - هریک از محصولات تعیین گردید .
داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته و میزان همبستگی هرکدام ازصفات مورد بررسی در طول زمان مورد آزمایش نیز محاسبه شدند.نتایج حاصله نشان داد که بهترین زمان برداشت , بیست ویکم و بیست و دوم مهرماه برای سیب زرد و قرمز لبنانی ودهم مهرماه برای انگور توصیه می گردد. هرچند شرایط آب و هوائی تآثیر مهمی روی زمان برداشت دارد.
مقدمه
میوهها و سبزیها به علت دارا بودن آب و مواد غذایی فراوان از جمله آسیب پذیرترین فرآوردههای کشاورزی میباشند و علاوه بر این همزمانی فصل برداشت آنها امکان فرآوری سریع و مصرف آنها را محدود میسازد و بیشترین ضایعات متوجه این گونه محصولات میباشد .[5-1] وجود سردخانهها، صنایع تبدیلی و بازارهای مصرف بخش عظیمی از این محصولات را جذب مینماید ولی بدلیل عدم تکافوی ظرفیت کافی اینگونه صنایع و مراکز مصرف و نگهداری و تولید بیش از ظرفیت ماده اولیه آمار ضایعات در این مرحله بسیار افزایش مییابد
برداشت به موقع محصولات کشاورزی بویژه میوهها و سبزیها ازحساسیت بسیار زیادی برخوردار است. از یک طرف سبب ایجاد فاصله مناسب بین زمان برداشت محصولات مختلف و فرصت کافی برای مصرف، تبدیل و فرآوری و نگهداری آنها شده و از طرف دیگر با برداشت به موقع کیفیت آنها به حداکثر رسیده و قابلیت مصرف، تبدیل و نگهداری خوبی پیدا میکنند
به جز موارد معدودی هنوز در کشور، برداشت محصولات بصورت سنتی و با استفاده از حدس و گمان و تجربه و تقریب و گاهی با توجه به وضعیت بازار عرضه و فروش انجام میشود که این امر سبب برداشت خارج از موعد میگردد که در بسیاری موارد برداشت زودرس یا دیررس فساد سریع و عدم قابلیت تبدیل و نگهداری را باعث شده و محصولات فاقد کیفیت لازم برای مصرف و فراوری میباشند
معیارهای سنتی برداشت میوه در منطقه الف - سیب:
در میوه سیب معیار برداشت میوه در بین باغداران غالباً براساس رنگ میوه میباشد که زمان برداشت به مدت یک ماه و از 25 شهریور ماه الی 25 مهرماه صورت میگیرد. منابع موجود نیز معیار برداشت را به صورت سنتی و براساس تجربیات منطقه ای ذکر نموده اند.
ب - انگور:
معیار رسیدگی و برداشت انگور بسته به رقم، رنگ حبهها، شیرینی و ترشی میوه میباشد. انگور خلیلی زودرسترین رقم است که برداشت آن در تیر و مرداد انجام شده و سایر ارقام در شهریور ماه برداشت میگردند 2] و [3
معیارهای علمی و استاندارد الف - سیب:
خصوصیاتی که جهت تعیین کیفیت سبب در نظر گرفته میشود شامل رنگ، سفتی بافت و ترکیبات شیمیایی - نشاسته، قند و اسید - است. تعیین خصوصیات کیفی سیب، بسته به واریته مناطق مختلف با شرایط کشت و نوع مصرف متفاوت است
ب - انگور:
بهترین شاخص رسیدگی میوه انگور برقراری تعادل بین مواد جامد محلول و اسیدها میباشد. شاخص قند به اسید که اندیس رسیدگی1 نام دارد. با نوع مصرف مورد نظر یعنی برای تازهخوری، آب میوه و یا خشک کردن به منظور تهیه کشمش متفاوت است
مواد و روشها
مهمترین محصولات باغی منطقه عبارتند از سیب زرد لبنانی، سیب قرمز لبنانی و انگور که از حجم تولید و سطح زیر کشت قابل توجهی برخوردارند لذا کلیه آزمایشهای انجام شده برای تعیین حد رسیدگی و زمان برداشت از پنج محصول فوق انجام گرفت.
برای کلیه میوهها از یک هفته قبل از برداشت سنتی و تاریخ معمول و تا یک هفته بعد از برداشت سنتی نمونهگیری برای تعیین فاکتورهای شاخص رسیدگی انجام گرفت. این زمان برای میوههای سیب زرد و قرمز و انگور در جدول - 1 - مشخص شده است.
جدول 1 دامنه زمانی برداشت میوه ها جهت نمونه گیری
نمونه برداری
نمونهبرداری با دقت و از مناطق دارای بیشترین سطح زیرکشت و تجمع باغات انجام شده و مناطق دارای سطح زیر کشت کم کنار گذاشته شدهاند لذا کلیه نمونهها شاخص حداقل 90درصد محصول تولیدی میباشد. علاوه بر این بدلیل تنوع واریته سعی شده از واریتههای دارای بیشترین حجم تولید و سطح زیر کشت نمونهبرداری انجام گردد واریتههای میوههای مورد آزمایش عبارتند از: سیب زرد لبنانی واریته گلدن دلیشز2، سیب قرمز لبنانی واریته رد دلیشز3، انگور واریته کشمشی بیدانه4 ، به منظور تعیین زمان برداشت و حد رسیدگی میوههای غالب منطقه با توجه به امکانات موجودمیزان اسیدیته، مواد جامد محلول - اندیس رسیدگی - و طول دوره آفتاب از زمان گلدهی برای کلیه نمونه ها و برای واریتههای سیب علاوه بر شاخصهای فوق سختی بافت نیزاندازهگیری گردید
نمونههای برداشت شده بلافاصله به آزمایشگاه منتقل گردید و آزمایشهای زیر بر روی آنها انجام گرفت:
دستگاهها: برای اندازه گیری سختی بافت ازپنترومتر دستی یا فشار سنج میوه5 مدل FT-327 کمپانی افه جی ایتالیا و برای اندازه گیری موادجامد محلول از رفراکتومتر رومیزی مدل آبه ساخت کمپانی کارل زایس استفاده گردید. هم چنین میزان اسیدیته میوه ها با روش تیتراسیون وبا استفاده از هیدروکسید سدیم 0/1 نرمال مرک آلمان و پ هاش متر متروم مدل ساخت کمپانی متروم سوئیس تعیین گردیدند.
برای نمونههای سیب زرد و قرمز در هر بار حداقل 5 نمونه از هر واریته انتخاب گردید بطوریکه فاقد هرگونه ترکخوردگی، آفتزدگی و بیماری باشند و از 5 نمونه آزمایشهای مورد نظر به عمل آید. برای نمونه انگور در هر بار حداقل 25 - 20 دانه که فاقد هرگونه بیماری ، آفتزدگی، لهیدگی و ترک باشند انتخاب گردید و مورد آزمایش قرار گرفت. لازم به ذکر است که نمونه انگور بلافاصله پس از برداشت در آب سرد 8 درجه سانتیگراد قرار میگرفت تا از گرمای ناشی از تنفس آنها کاسته شده و تأثیری بر رسیدگی نداشته باشند و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل میگردیدند
