بخشی از مقاله
چکیده
شرایط نامساعد آب و هوایی در زمان گلدهی و میوه بندی از جمله دمای بالا، خشکی و نارسایی های تغذیه ای از جمله عوامل تأثیرگذار بر گرده افشانی و نمو تخمدان و حبه های انگور هستند. این مطالعه به منظور بررسی اثرات ساده و متقابل کاربرد اپی براسینواستروئید، بور و روی در عملکرد زایشی انگور رقم خلیلی در شهرستان بوانات استان فارس انجام پذیرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در هر کرت تعداد پنج تاک در دو فصل رشد پیاپی 1392-93 انجام شد. نتایج آزمایش نشان دهنده اثر معنی دار کاربرد 0/4 میلی گرم در لیتر اپی براسینولید، 2 گرم در لیتر سولفات روی و 0/5 گرم در لیتر اسیدبوریک بر افزایش درصد جوانه زنی دانه گرده، میوه بندی و عملکرد انگور رقم خلیلی بود. همچنین کاربرد این ترکیب تیماری موجب بهبود معنی دار خصوصیات فیزیکی و شیمیایی میوه شد.
مقدمه
عملکرد زایشی ضعیف، به دلیل ریزش و پارتنوکارپی - Keller, 2010 - و بازداشته شدن تبدیل تخمدان به حبه های کامل دانه دار در خوشه عامل اصلی خسارت اقتصادی در موستان ها می باشد . - Dry et al. 2010 - براسینواستروئیدها ساختار زایشی اندام نر گل از جمله تشکیل و نمو دانه گرده و پرچم را تحت تأثیر قرار می دهند - . - Ye et al., 2010 همچنین نقش مثبت در ساختارهای اندام ماده در طی توسعه تخمک و تخمدان دارند . - Perez-Espanaetal, 2011 - داده ها نشان دهنده نقش کاربرد براسینواستروئیدها در نمو و تحریک رسیدن و افزایش کل مواد قابل حل - بریکس - میوه غیرفرازگرای انگور رقم Cabernet Sauvignon می باشد - . - Symons et al., 2006 براسینواستروئیدها کارایی فتوسنتز و آلی سازی دی اکسید کربن و انتقال مواد به اندام زایشی - مخزن - را بهبود می بخشد - Long et al., 2006 - ، همچنین سوخت و ساز قندها، تجمع نشاسته، سوکروز و بسیاری از آمینواسیدها به ویژه گلیسین و پرولین کنترل می کنند . - Oh et al., 2011 - کمبود دو عنصر بور و روی به دلیل تحرک کم آن ها در بیشتر گونه ها به ویژه به دلیل نقش ویژه آن ها در رشد زایشی اهمیت بسزایی دارد . - Marschner, 2012 - روی و بور جزء عناصر غذایی مهم در میوه بندی و نمو میوه تاکستان ها می باشند و تشکیل میوه های پارتنوکارپ در ارتباط با کمبود بور و روی است . - Vasconcelos et al. 2009 - کمبود بور موجب کاهش تقسیم سلولی و نمو دانه گرده و باروری آن می شود . - Creasy and Creasy, 2009 - از طرف دیگر روی به دلیل نقش مهم در سنتز هورمون اکسین و نیز تولید دانه گرده نقش مهمی در عملکرد بازی می کند . - Pandey et al., 2009 - به دلیل نقش مهم براسینواستروئید و نیز بور و روی در عملکرد زایشی، فتوسنتز و نیز متابولیسم قندها، رسیدن میوه و عملکرد، این آزمایش برای نخستین بار اثرات ساده و برهمکنش متقابل کاربرد اپی براسینولید و عناصر غذایی بور و روی را بر نمو میوه و عملکرد کمی و کیفی انگور رقم خلیلی مورد بررسی قرار داد.
مواد و روشها
آزمایش در یک باغ تجاری انگور رقم خلیلی با سن 18 ساله واقع در شهرستان بوانات استان فارس در دو فصل رشد پیاپی 1392-93 انجام شد. قبل از انجام آزمایش نمونه مرکب خاک از اعماق 0-30 و 30- 60 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در هر کرت تعداد پنج تاک در دو فصل رشد پیاپی 1392-93 انجام شد. فاکتور اول آزمایش شامل محلول پاشی سه سطح 0، 0/2 و 0/4 میلی گرم در لیتر اپی براسینولید در سه مرحله قبل از گلدهی، گلدهی و قبل از شروع رسیدن میوه و فاکتور دوم محلول پاشی ترکیب دو سطح 0 و 2 گرم در لیتر سولفات روی و 0 و 0/5 گرم در لیتر اسید بوریک در دو مرحله دو هفته و چهار روز قبل از شروع گلدهی، بود. غلظت بور و روی در نمونه های دمبرگ سومین گره مقابل خوشه ها پس از حذف سریع پهنک اندازه گیری شد. روی توسط دستگاه اتمیک ابزورپشن و بور به روش آزومتین H اندازه گیری شد. خاک منطقه آزمایش آهکی با پی اچ بالا و غلظت قابل دسترس عناصر بور و روی در حد بهینه بود - جدول . - 1
جدول -1 ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش
25 خوشه بر روی گره مشابه در هر کرت آزمایش برای ارزیابی عملکرد زایشی انتخاب و علامت گذاری شدند. بعد از اعمال تیمارها پنج گل آذین جهت تعیین تعداد گل ها و میوه های ریزش یافته در پاکت قرار داده شدند و بعد از چهارهفته از گلدهی پاکت ها برداشته شدند. درصد میوه بندی از تقسیم تعداد حبه ها در زمان برداشت به کل گل ها در گل آذین محاسبه گردید. نسبت حبه های فاقد دانه به حبه های دانه دار نیز تعیین گردید . - Dry et al. 2010 - شاخص های عملکرد از جمله تعداد خوشه ها و عملکرد به ازاء هر تاک در زمان برداشت تعیین و نمونه های تصادفی از 15 خوشه دارای علامت در هر کرت برای تعیین وزن و طول خوشه، تعداد حبه ها در خوشه، طول و وزن حبه، تعداد دانه در حبه و اندازه دانه ها به آزمایشگاه منتقل شد. جهت تعیین درصد جوانه زنی دانه گرده، توده گرده از ده گل آذین برداشت شده در زمان ریزش کلاهک علامت گذاری شده از پنج تاک در هر کرت جمع آوری شد . - Ebadi et al. 1995 - برای جداسازی گرده، به آرامی به گل ها ضربه وارد شد و نمونه یکنواختی از مخلوط دانه های گرده تهیه شد. گرده ها در پتری دیش های حاوی محیط کشت گرده حاوی 1 میلی مول کلرور کلسیم، 15 درصد سوکروز با پی اچ 5/8 و یک درصد آگار توزیع گردید و در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت به منظور جوانه زنی نگهداری شدند . - Baby et al. 2016 - درصد دانه های گرده جوانه زده و جوانه نزده با میکروسکوپ نوری با بزرگنمایی 2/5 شمارش و درصد جوانه زنی گرده تعیین گردید. خواص شیمیایی شامل کل مواد جامد قابل حل - بریکس - ، پی اچ آب میوه و اسیدیته قابل تیتراسیون در عصاره نمونه استخراج شده از 100 عدد حبه تصادفی از هر کرت تعیین شد. کل مواد جامد قابل حل توسط رفرکترومتر، پی اچ آب میوه توسط پی اچ متر و اسیدیته قابل تیتراسیون توسط هیدروکسید سدیم 0/1 نرمال تا زمان قرائت 8/2، انجام شد. تجزیه آماری بر روی داده های درصدی پس از نرمال کردن آنها صورت گرفت. آنالیز واریانس مرکب دوساله داده ها توسط نرم افزار SAS 9.13 و مقایسه میانگین داده ها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج نشان دهنده تأثیر معنی دار در سطح یک درصد محلول پاشی برگی اپی براسینولید، بور و روی بر غلظت بور و روی نمونه دمبرگ، درصد جوانه زنی دانه گرده، میوه بندی، زمان شروع رسیدن میوه و عملکرد و خصوصیات فیزیکی میوه از جمله طول و وزن خوشه ها، تعداد حبه در خوشه - بجز اثر اپی براسینولید - ، طول و وزن حبه ها، تعداد حبه های دانه دار و بدون دانه و نسبت بین آن ها و تعداد دانه در حبه و اندازه دانه بود. همچنین صفات شیمیایی میوه از جمله پی اچ آب میوه، اسیدیته، کل مواد جامد قابل حل و نسبت آن با اسیدیته تحت تأثیر معنی دار فاکتورهای آزمایش قرار گرفت. اثر فاکتورهای آزمایش بر تعداد خوشه در تاک معنی دار نبود. برهمکنش متقابل فاکتورهای آزمایش بر غلظت روی، اسیدیته قابل تیتراسیون، شروع رسیدن میوه در سطح 5 درصد و غلظت بور، اندازه دانه، پی اچ آب میوه، کل مواد قابل حل و جوانه زدن دانه گرده در سطح یک درصد معنی دار شد. کاربرد اپی براسینولید، کارایی محلول پاشی بور و روی در افزایش غلظت این عناصر را افزایش داد
- جدول 2 و . - 3 نشان داده شده است که تغذیه برگی بور و روی به همراه براسینواستروئیدها موجب افزایش معنی دار عناصر غذایی در گوجه فرنگی می شود .
جدول -2 برهمکنش اثر محلول پاشی اپی براسینولید و ترکیبات مختلف روی و بور بر غلظت روی - میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک -
جدول -3 برهمکنش اثر محلول پاشی اپی براسینولید و ترکیبات مختلف روی و بور بر غلظت بور - میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک -
طول و وزن خوشه ها به طور معنی دار با کاربرد اپی براسینولید افزایش یافت - جدول . - 4 اثر معنی دار 22S, 23S-homobrassinolide بر افزایش طول خوشه گزارش شده است . - , oL DQG * NED\UDN' 2015 - طول و وزن حبه ها نیز به طور معنی دار با کاربرد اپی براسینولید افزایش یافت، که خود همبستگی مثبت و معنی دار با وزن خوشه دارد. افزایش طول خوشه می تواند فضای مناسب برای رشد و توسعه حبه ها را فراهم کرده باشد. اثر کاربرد اپی براسینولید بر تعداد حبه در خوشه معنی دار نشد. اثر کاربرد بور و روی نیز بر طول و وزن خوشه و تعداد حبه در خوشه و طول حبه ها معنی دار بود - جدول . - 5 برهمکنش بور و روی موجب افزایش معنی دار وزن حبه ها شد. احتمالاً روی و بور نقش مثبت در تقسیم و اندازه سلولی - Khayyat et - al., 2007 موجب افزایش طول خوشه و حبه ها شدند. نتایج نشان دهنده نقش کلیدی روی در توسعه حبه ها و افزایش کل مواد جامد قابل حل و اسید کل از زمان شروع رسیدن میوه تا بلوغ می باشد . - Song et al. 2015 - بور اثر معنی دار بر تعداد حبه در خوشه داشت. کمبود روی و بور موجب کاهش انتقال اسیمیلات های فتوسنتزی توسط آوند آبکش و کاهش تقاضا در نقاط مخزن می شود . - Marschner et al. 1996 - اثر کاربرد اپی براسینولید، بور و روی و نیز برهمکنش بور و روی موجب افزایش میوه بندی و عملکرد شدند. افزایش میوه بندی و عملکرد به نقش مهم بور در جوانه زنی و رشد لوله دانه گرده ارتباط دارد . - Wojcik and Wojcik, 2003 - برهمکنش معنی دار بین کاربرد اپی براسینولید، بور و روی بر میوه بندی و عملکرد مشاهده نشد. کاربرد اپی براسینولید، بور و روی موجب کاهش حبه های بدون دانه و نسبت آن با حبه های دانه دار شد. همچنین کاربرد اپی براسینولید، بور و روی موجب افزایش معنی دار تعداد و اندازه دانه در حبه شدند - جدول . - 6 روی نقش موثرتری در افزایش اندازه دانه در حبه داشت. حبه های فاقد دانه از پدیده پارتنوکارپی به وجود می آید که به دلیل عدم تلقیح موثر تخمک به دلیل مشکل در رشد لوله گرده ایجاد می گردند. کمبود بور در اندام زایشی و محدودیت رشد دانه های گرده می تواند در ارتباط با ایجاد حبه های پارتنوکارپ توسط جیبرلین باشد . - Alva et al. 2015 - نقش بور در افزایش تعداد دانه می تواند به دلیل افزایش تلقیح تخمک ها در تخمدان باشد
جدول -4 مقایسه میانگین اثر کاربرد اپی براسینولید بر خصوصیات زایشی و شیمیایی انگور رقم خلیلی
