بخشی از مقاله
چکیده
زردآلو یکی از زود گلترین درختان مناطق معتدله است که این امر هر ساله خسارت زیادی به تولید این محصول وارد میکند. تاریخ گلدهی بستگی به میزان سرمایی و گرمایی جوانههای گل دارد. در این آزمایش نیاز سرمایی تعدادی از تودههای بومی منطقه بهبهان خوزستان مورد ارزیابی قرار گرفت. در شرایط آزمایشگاهی 15 توده بومی منطقه با 7 سطح تعداد ساعت سرمایی 500 - ،390،350،240،200،90، - 50 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشتربن درصد تورم جوانه مربوط به توده زرد مایل به قرمز بذری و کمترین درصد تورم مربوط به توده شیرازی بود. بیشترین درصد تورم جوانه پس از 500 ساعت سرما حاصل شد.
مقدمه
زردآلو با نام علمی - Prunus armneniaca L. - از درختان مناطق معتدل گرم است. درختان چند ساله این مناطق به منظور پرهیز از آسیب یخزدگی در زمستان وارد رکود میشوند
رکود یکی از مهمترین عوامل مؤثر در نحوه پراکنش گیاهان و مرحلهای از نمو درخت است که به صورت سالیانه در درختان رخ میدهد و درخت را برای بقا در برابر شرایط نا مساعد محیطی سازگار میکند
رکود ناقص و عدم برآورده شدن نیاز سرمایی جوانهها میتواند سبب تاخیر در شکستن خواب جوانهها، کاهش جوانههای شکوفا شده و الگوهای ناهنگام شود
نیاز سرمایی، حداقل زمان لازم برای سرما دهی یک توده در طی فصل سرما است که موجب رشد طبیعی آن در فصل رویش میگردد
نیاز سرمایی یک خصوصیت سازگاری برای خاستگاه گیاه است که دانستن آن برای نگهداری و تولید درختان میوه و تشخیص نواحی مناسب برای کاشت ضروری است
رابطه مثبتی بین نیاز سرمایی و تاریخ شکوفهدهی وجود دارد . زمان گلدهی در بیشتر درختان میوه صفت مهمی است که در ارقام زردآلو تفاوتهایی را از نظر تاریخ گلدهی نشان دادهاند، اگر تودهای که نیاز سرمایی کمی دارد در منطقه سردسیر که زمستان سرد دارد کشت گردد، به دلیل برآورده شدن سریع نیاز سرمایی منجر به گلدهی زود هنگام آن گردیده و به دلیل مواجه شدن با سرمای دیررس بهاره خسارات زیادی به آن وارد می گردد .
نیاز سرمایی نقش کلیدی در انتخاب توده برای یک منطقه جغرافیایی خاص دارند . زردآلو درختی زودگل و حساس بوده که در کاشت و عملآوری این محصول حساسیت به سرمازدگی در جریان گلدهی ایجاد کرده است. به طوری که این عامل محدود کننده در نواحی مستعد موجب از بین رفتن بخش مهمی از محصول میشود. با شناخت مقادیر نیاز سرمایی و حرارتی بهتر میتوان در انتخاب والدین در برنامه دورگ گیری با هدف دستیابی به ارقام دیرگل و پیشگویی در سازگاری کلیمایی ارقام در مناطق مختلف آب و هوایی عمل نمود.
ریوز وهمکاران - 2007 - طی نتایج خود در مورد نیاز سرمایی زردآلو نشان دادند که نیاز سرمایی در بسیاری از ارقام 800-1200 واحد سرمایی است، زردآلو برای شروع رشد باید تعداد ساعت معینی سرما در محدوده دمایی 0-7 درجه سانتیگراد دریافت کند.
حاجیلو و همکاران - 1394 - طی نتایج خود بر روی نیاز سرمایی زردآلو و آلو بیان کردند که نیاز سرمایی هیبریدهای آلو و زردآلو کمتر از زدآلو و بیشتر از آلو است. مارتینز و همکاران - 2000 - طی نتایج خود بر روی نیاز سرمایی و گرمایی زردآلو مشخص کردند که یک رابطه قوی مثبت بین نیاز سرمایی و تاریخ گلدهی وجود دارد.
دژمپور - 1380 - در بررسی نیاز سرمایی زردآلوی تبریز بیان کرد بین نیاز سرمایی و زمان گلدهی همبستگی مثبتی وجود دارد.
مواد و روشها
این پژوهش در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال 1395-1396انجام گرفت. طرح در قالب بلوک کامل تصادفی و با 15 توده بومی کبکاب - بذری، پیوندی - ، کتانی - بذری، پیوندی - ، جهانگیری - بذری، پیوندی - ، بادامی ریز - بذری، پیوندی - ، بادامی درشت - بذری، پیوندی - ، معمولی - بذری، پیوندی - ، زرد مایل به قرمز - بذری، پیوندی - و شیرازی بذری در سه تکرار انجام گرفت. به این منظور پس از خزان درختان، از هر تکرار 10 شاخه برش داده و سریع به آزمایشگاه انتقال داده شد. سپس ته بوتهها ضد عفونی و در محلول ساکارز قرار داده شدند.
و نمونهها به سردخانه منتقل گردیدند. پس گذشت ساعات مشخص 50 - ، 90، 200، 240، 350، 390 و - 500 شاخهها از سردخانه با شرایط دمایی 4 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 65 درصد، 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی خارج و درصد بالونی شدن جوانههای توده محاسبه گردید. شایان ذکر است که 30 درصد از نیاز سرمایی شاخهها در باغ برطرف شده بود. بعد از هر بار بیرون آوردن شاخهها و شمارش جوانهها، 5 سانتیمتر از ته شاخهها را برش داده و مجددا به سردخانه منتقل گردیدند.
نتایج و بحث
با توجه به جدول 1 تجزیه واریانس، درصد تورم در سطح احتمال 1 درصد معنیدار شدند.
جدول .1 جدول تجزیه واریانس درصد تورم تودههای بومی زردآلوی بهبهان
مقایسه میانگین اثر تودههای مختلف زردآلو بر درصد تورم جوانهها نشان داد، بیشترین درصد تورم مربوط به توده زرد مایل به قرمز بذری و کمترین درصد تورم مربوط به کتانی پیوندی مشاهده گردید بین تودههای جانگیری پیوندی، بادامی ریز پیوندی، بادامی درشت پیوندی و همچنین بین کبکاب بذری و بادامی ریز بذری و بادامی درشت بذری در میزان درصد تورم جوانه تفاوت معنیداری مشاهده نگردید
شکل-1 مقایسه میانگین اثر تودههای مختلف زردآلو بر درصد تورم جوانهها
مقایسه میانگین اثر ساعات سرمایی بر درصد تورم جوانهها نشان داد، بیشترین میزان تورم در مدت 500 ساعت سرمایی مشاهده گردید و کمترین میزان تورم در مدت 50 ساعت سرمایی مشاهده گردیدد
شکل-2 مقایسه میانگین اثر تودههای مختلف زردآلو بر درصد تورم جوانه ها
مقایسه میانگین اثر متقابل تودههای مختلف زردآلو در ساعات سرمایی نشان داد بیشترین درصد تورم مربوط به تودههای معمولی و زرد مایل به قرمز پس از 500 ساعت نیاز سرمایی و کمترین درصد تورم مربوط به تودههای شیرازی و کبکاب بذری پس از 50 ساعت نیاز سرمایی مشاهده شد
شکل-3 مقایسه میانگین اثر تودههای مختلف زردآلو بر درصد تورم جوانه ها
