بخشی از مقاله
چکیده
جوامع میکروبی در یک اکوسیستم بدلیل نقش مهمی که در فرآیندهاي زیستی خاك و رشد گیاه دارند، حائز اهمیت هستند. در همین راستا پژوهشی با بررسی تاثیر قارچ گلوموس موسه آ و باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم بر صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه آپارتمانی برگ زینتی فیکوس بنجامین ابلق - Ficus benjamina - ، در شرایط گلخانهاي بر پایه طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار طراحی و اجرا گردید. نتایج بیانگر تاثیر معنی دار قارچ گلوموسه آ با باکتري محرك رشد آزسپریلیوم لیپوفروم بر رنگیزههاي فتوسنتزي و محتواي نسبی آب برگ - - P<0.01 و ارتفاع بود . - P<0.05 - بهطوريکه بیشترین میزان کلروفیل کل و ارتفاع بوته مربوط به تیمارهاي همزیستی باکتري محرك رشد آزسپریلیوم لیپوفروم با گیاه فیکوس بنجامین ابلق بود و نسبت به شاهد به ترتیب افزایش حدود 66 و51 درصدي نشان دادند. براساس نتایج آزمایش مبنی بر تاثیر مثبت تلقیح بستر گیاهان آپارتمانی با محركهاي زیستی و بهبود پارامترهاي مورفوفیزیولوژیکی، آزمایشات تکمیلی جهت کاهش استفاده از کودهاي شیمیایی در گیاهان مذکور توصیه میگردد.
کلمات کلیدي: باکتري هاي محرك رشد، قارچ مایکوریزا،گیاهان آپارتمانی، ساختمان خاك
مقدمه
گیاه آپارتمانی برگ زینتی فیکوس بنجامین ابلق از خانواده Moraseae یکی از گیاهان با اهمیت آپارتمانی در سازش با محیط مکانهاي سرپوشیده است. مدیریت تغذیه و بهبود ساختمان خاك و محیط ریشه در گیاهان زینتی، عامل مهم در تراوت و شادابی این گیاهان با توجه به حساسیت این گیاهان میباشد - خوشخوي، . - 1392 استفاده از کودهاي بیولوژیک براي پویایی ساختمان خاك، تعادل و مصرف بهینه کودهاي شیمیایی - Wu et al. , 2005 - و در نهایت افزایش عملکرد و بهبود کیفت محصولات کشاورزي را فراهم میسازد . - Compant et al., 2010 - بنابراین جوامع میکروبی در یک اکوسیستم بدلیل نقش مهمی که در فرآیندهاي زیستی خاك و رشد گیاه دارند، حائز اهمیت است . - Mandal et al., 2007 - باکتريهاي محرك رشد گیاه - PGPR - میتواند بصورت مستقیم و غیر مستقیم - Gray & Smith, 2005 - در افزایش رشد گیاه و سیستم ریشه گیاه - Kloepper & - Schroth, 1978 دخالت داشته باشند.
قارچ هاي مایکوریزي نیز که حدود 70 درصد توده زنده خاك را تشکیل میدهند و از اهمیت فراوانی برخوردار میباشند - Mukerji & Chamola, 2003 - رابطه دو جانبه با ریشه گیاه برقرار میکنند بطوریکه قارچ مایکوریزي کربن مورد نیاز خود را ریشه گیاه تأمین و متعاقباً سبب افزایش جذب عناصر غذایی در گیاه میزبان میگردد - Smith & . - Read, 2008 بنابراین با توجه به تحقیقات اندك در زمینه همزیستی قارچ و باکترهاي مفید خاك با گیاهان آپارتمانی، هدف از انجام آزمایش بررسی تاثیر قارچ گلوموس موسه آ و باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم بر برخی صفاتمورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه آپارتمانی برگ زینتی فیکوس بنجامین ابلقمیباشد.
مواد و روشها
این پژوهش به منظور بررسی اثر قارچ مایکوریزا - Glomus mossea - و باکتري محرك رشد - Azospirillium lipoferom - بر پارامترهاي فیزیولوژیکی گیاه آپارتمانی برگ زینتی فیکوس بنجامین ابلق - Ficus benjamina - ، درگلخانهاي تحقیقاتی گروه علوم باغبانی بر پایه طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. بر همین اساس گیاهان فیکوس بنجامین ابلق با توجه به تیمارهاي آزمایش شامل 45 گرم از مایهي تلقیح باکتري، 75 گرم از مایه تلقیح قارچی و کاربرد توأم قارچ و باکتري به همراه شاهد در گلدان هاي 3 - لیتر - ، حاوي خاك استریل شده کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. طی آزمایش صفات رنگیزه هاي فتوسنتزي - George, 1995 - محتواي نسبی آب برگ - Ritchie et al., 1990 - و ارتفاع بوته مورد سنجش قرار گرفت.
نتایج و بحث
رنگیزههاي فتوسنتزي
نتایج تجزیه واریانس نشان داد،کلروفیل a ، b و کل بطور معنیداري تحت تاثیر باکتري محرك رشد - باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم - قرار گرفت - - P<0.01؛ بطوریکه بیشترین میزان کلروفیل a ، b و کل در گیاهان تلقیح شده با باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم مشاهده گردید. همچنین در تیمار قارچ مایکوریزا - گلوموس موسه آ - ، نیز کلرفیل a ، b و کل از نظر عددي نسبت به شاهد افزایش نشان داد اما به غیر از کلروفیل b، کلروفیل کل و a از نظر آماري با شاهد داراي اختلاف معنیداري نبود - شکل. - 1
نتایج متعددي از رابطه قارچهاي مایکوریزا بر افزایش فتوسنتز الخصوص رنگدانههاي فتوسنتزي موجود میباشد - Shamshiri . - et al., 2011; Selvaraj, 2006; Demir, 2004 سانچزبلانکو و همکاران - 2004 - تأثیر مثبت همزیستی با قارچ میکوریزا را بر روابط آبی، تبادلات گازي و رشد رویشی و شاخص کلروفیل در گیاه رزماري نشان دادند. باکتريهاي محرك رشد نیز با تولید هورمونهاي محرك رشد گیاه بویژه اکسینها، توانایی حل فسفاتهاي آلی و معدنی، تولید یونوفورهامخصوصاً سیدروفور، سنتز آنزیمها - تنظیم اتیلن - و آنتی بیوتیکها، اثرات مثبت روي مورفولوژي ریشه - Abdul-Jaleel et al., 2007; Vessey, 2003 - و همچنین افزایش فتوسنتز - Allen et al., 1992 - و در نهایت رشد گیاه را موجب میسازندمحتواي نسبی آب و ارتفاع گیاه نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد، محتواي نسبی آب برگ، به عنوان شاخص مهمی از وضعیت آب گیاه بطور معنیداريتحت تأثیر قارچ مایکوریزا - گلوموس موسه آ - و باکتري محرك رشد - باکتري آزوسپریلیوم لیپوفروم - قرار گرفت - P<0.01 - ؛ بطوریکه بیشترین میزان محتواي نسبی آب برگ در گیاهان تلقیح شده با گلوموس موسه آ و باکتري آزوسپریلیوم لیپوفروم مشاهده گردید.
این در حالی بود که با استفاده توأم قارچ گلوموس موسه آ و باکتري آزوسپریلیوم لیپوفروم تغییرات محتواي نسبی آب برگ با شاهد در یک گروه آماري قرار گرفتند - شکل. - A2نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که ارتفاع گیاه حسن یوسف بطور معنیداري تحت تاثیر باکتري محرك رشد - آزسپریلیوم لیپوفروم - و قارچ مایکوریزا - گلوموس موسه آ - قرار گرفت - P<0.05 - ؛ بطوریکه بیشترین ارتفاع مربوط به تیمار تلقیح باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم و کاربرد توأم باکتري آزسپریلیوم لیپوفروم و قارچ گلوموس موسه آ، با خاك محیط ریشه گیاه فیکوس بنجامین ابلق بود، که نسبت به شاهد به ترتیب افزایش حدود 51 و50/8 درصدي داشتند - شکل . - B2مطالعات شمشیري و همکاران - 2011 - بر روي گل اطلسی نشان دادند، که آغشته سازي بستر با قارچ میکوریزا سبب افزایش کارایی جذب آب نسبت به شاهد گردید. با توجه به اینکه گیاهان میکوریزي معمولا داراي توسعه بیشتر اندامهاي خود بوده و افزایش سطح برگ، باعث افزایش تعرق گیاهان میکوریزا میشود - . - Miller, 1999
از طرف دیگر سیستم ریشهاي در گیاهان میکوریزي توسعه بیشتري یافته و هدایت هیدرولیکی سیستم ریشهاي بیشتر از گیاهان غیر میکوریزي می باشد - Robret et al., . - 2008 همچنین در گیاهان میکوریزي به دلیل افزایش فتوسنتز و تولید بیشتر مواد فتوسنتزي به ازاي واحد آب مصرفی، کارایی مصرف آب نیز افزایش می یابد . - Miller, 1999 - بنابراین همیاري قارچ مایکوریزا و باکتريهاي محرك رشد گیاه موجب افزایش فتوسنتز و بهبود وضعیت آبیگیاه و همچنین کارایی بهتر سیستم ریشه در جذب عناصر معدنی میشود - Kremer et al, 2010; - Smith & Read, 2008 که در نتیجه موجب افزایش بهرهوري - Abdel Latef & Chaoxing, 2011 - ، اصلاح روابط آب، خاك و گیاه - Smith & Read , 2008 - و در نهایت رشد گیاه را به همراه دارد.
نتیجه گیري کلی
براساس نتایج آزمایش مبنی بر تاثیر مثبت تلقیح بستر گیاهان آپارتمانی با محركهاي زیستی، میتواند در بهبود پارامترهاي مورفوفیزیولوژیکی و آزمایشات تکمیلی جهت کاهش استفاده ازکودهايشیمیایی در گیاهانمذکور توصیهمیگردد.
