بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تبیین نقش مناسبات قومی و مذهبی در امنیت پایدار مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان می-باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش توصیفی و تحلیلی می باشد. روش انجام این تحقیق در بخش نظری، کتابخانهای و در بخش عملی، پیمایشی می باشد. در روش اسنادی از فیش، اسناد، مقالات و سایت های مرتبط و در شیوه میدانی از پرسشنامه - و همچنین مصاحبه با مردم محلی به عنوان ابزار کمکی - استفاده شده است.
جامعه آماری تحقیق، مردم محلی و شاغلان بخش خصوصی و دولتی و دانشجویان در بین اقلیتهای قومی بلوچ و سیستانی - تشیع و تسنن - در استان سیستان و بلوچستان بودند که سه شهر زاهدان و زابل و سرباز به عنوان نمونه انتخاب شدند. حجم نمونه200 نفر انتخاب شد. متغیرهای تحقیق - سوالات پرسشنامه - شامل 13 متغیر برای مولفه قومیت و 13 متغیر برای مولفه مذهب است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است.
نتایج حاصل از تخمین استاندارد مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد مناسبات قومی به میزان - 0,80 - و مناسبات مذهبی - 0,76 - در تامین امنیت پایدار استان سیستان و بلوچستان تاثیرگذار است. و خروجی y-model روابط بین مناسبات قومی و مذهبی را در سطح 0,97 درصد تایید کرد. نتایج حاصل از آزمون t نشان داد که مناسبات قومی - 14,24 - و مذهبی - 10,99 - ، هر دو بزرگتر از 1/96 میباشند؛ در نتیجه معناداری قوی میان مناسبات قومی و مناسبات مذهبی در تامین امنیت پایدار وجود دارد.
بیان مسئله
امروزه کمتر دولت و کشوری وجود دارد که همه افراد و اتباع آن کشور از یک نژاد بوده و دارای مذهب واحد و زبان یکسانی باشند. در غالب کشورهای دنیا، اکثریتی وجود دارد که از نظر زبان، مذهب، ملیت، فرهنگ و تاریخ دارای اشتراکاتی میباشند. ایران ازکشورهایی است که تنوع اقوام در آن مشهود و بارز است. اصولا این دیدگاه مطرح استکه براساس شواهد تاریخی، در طول پنج هزار سال گذشته ، ایران هیچ گاه مسکن قوم واحدی نبوده است، بلکه همیشه اقوام گوناگونی در کنار هم در این سرزمین زندگی می کرده اند - موسوی،. - 5 :1391 جهان امروز دستخوش دگرگونی های عمیقی است که تمامی عرصه های حیات انسانی را در ابعاد ملی و فرا ملی دچار تحول کرده است.
علی رغم اینکه موضوع روز بسیاری از رسانه ها و پژوهش های علمی حول مسئله جهانی شدن و پیدایش دهکده ی جهانی است، گویا روند معکوسی نیز در حال وقوع است؛ یعنی همگان با حرکت جهانی شدن، با نوعی زنده شدن احساسات فرهنگی، قومی، زبانی، محلی در سراسر جهان، رو به رو هستیم. این حرکت ها به دنبال نیل به هویت های مستقل فرهنگی انجام می گیرند و فراگیری چنین روندی، تحلیل گران مهم بین المللی را متوجه این مطلب ساخته است که به احتمال زیاد، درگیری ها و تنش های آینده جهان را؛ مسائل فرهنگی، قومی، زبانی و محلی شکل خواهند داد
تعدد گروه های قومی در جوامع معاصر کنونی، بهعلت تفاوت های ماهیتی بانظامِ حاکم منشأ بالقوهای برایتضعیف وفاق و تهدیدی برای امنیت اجتماعی است. کشور ایران بهدلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و ماهیت نظامسیاسی در طول حیات خود با جنبشها یا تحرکات قومی یا به نوعی با ایدئولوژی جغرافیای قومگرایانه مواجه بوده است
با توجه به اینکه مناطق مرزی از مناطق کمتر توسعه یافته و محروم وحساس کشور محسوب می شود - به خصوص وقتی همسایگان این مناطق دارای آشوب های داخلی و مسائل و مشکلاتی هستند که آسیب پذیری این مناطق را بالا می برد - بیشتردر معرض بحران و نا امنی هستند - موسوی و دیگران،:1395 . - 114 وجود تفاوت های زبانی، فرهنگی و اعتقادی از ویژگی های مرز و مناطق مرزی است که مانع جدی در برابر سرمایه گذاری ایجاد می کند
اهمیت مسئله ی قومیت در جوامع با تنوع نژادی و فرهنگی به حدی است که می تواند امنیت ملی جوامع را تهدید و یا تضمین نماید. با توجه به این که دولت ها به منظور ادامه ی حاکمیت خود به دنبال امنیت ملی هستند، بنابراین موفقیت آنها تا حد زیادی به روش ها و نحوه ی ایجاد انسجام و تعامل اجتماعی بستگی دارد که در مقابل قومیت ها اتخاذ می کنند. سیاست های متخذه از سوی دولت ها، تأثیر غیر قابل انکاری بر مدیریت ناآرامی های قومی و تضمین امنیت ملی دارند
تامین امنیت مرزها همواره از مهمترین دغدغه های حکومت ها بوده است. به نحوی که بسیاری از منازعات میان کشورها ناشی از اختلافات و مشکلات مرزی است - میرشکاران و صادقی،. - 2 :1391 استان سیستان و بلوچستان نیز از جمله مناطق مرزی است که عدم تجانس مذهبی و قومی بین این قسمت از کشور و قسمت مرکزی ایران همواره از علل واگرایی محسوب میگردد
در این میان وحدت و همگرایی ملی سنگ بنای قوام جوامع و عامل تعیین کننده در تحکیم هویت ملی، تحصیل پیشرفت های مادی و معنوی، تثبیت اقتدار ملی و عامل مؤثری در بازدارندگی در مواجهه با تهدیدات امنیت ملی است. مؤلفههایی چون دین و مکتب اسلام، قانون اساسی، رهبری، وحدت سرزمینی، مشروعیت و مقبولیت مردمی، دشمن مشترک از مهمترین ظرفیت های دستیابی به همگرایی ملی است. در این راستا هدف تحقیق حاضر تبیین نقش مناسبات قومی و مذهبی در تامین امنیت پایدار مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان است.
سؤال تحقیق
.1 مناسبات قومی و مذهبی به چه میزان در امنیت پایدار استان سیستان و بلوچستان نقش دارد؟
هدف تحقیق
.1 بررسی مولفه های مناسبات قومی و مذهبی در استان سیستان و بلوچستان
فرضیات
1. مناسبات قومی و مذهبی تاثیر زیادی بر تامین امنیت پایدار استان سیستان و بلوچستان دارند.
2. بین مناسبات قومی و مناسبات مذهبی رابطه وجود دارد؟
تعاریف مفاهیم و مبانی نظری
قوم و قومیت از واژه یونانی ethnos برگرفته شده است، که ناظر بر تفاوت و تمایز میان مردم یک جامعه است. بدوی گرایان، ابزارگرایان و ساختارگرایان، سه رهیافت مرتبط با قوم، قومیت و هویت قومی قلمداد می شوند. بدوی گرایان، هویت قومی را متأثر از تعلقات اولیه انسان به یک گروه و یا فرهنگ خاص می دانند. ابزارگرایان، آن را وسیله ای برمی شمارند که رهبران در جهت تأمین منافع خود آن را ساخته و از آن بهره برداری می کنند؛ و ساختارگرایان، قومیت را امری تحول پذیر قلمداد می کنند که در فرایند زمانی به وسیله ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی استمرار می یابد
قوم1 یکی از انواع اساسی پاره فرهنگ ها 2 محسوب می شود - که در ارتباطات میان فرهنگی اصطلاح پاره فرهنگ به هیچ وجه مناسب نیست - . قوم مشابه نژاد3 است ، با اینتفاوت که قوم در طی زمان تغییر می کند، در حالی کهنژاد تقریباً ثابت است. گروه های قومی براساس مشخصه هایی همچون دین، زبان و ویژگیهای جسمی4 از یکدیگر متمایز می شوند.
قوم را سازمان اجتماعی تشکل یافته ای تعریف می کنند که بر پهنه سرزمین معینی قرار دارد و شامل مردمی است که در طول تاریخ با هم پیوندهای اقتصادی، فرهنگی، خویشاوندی و ... برقرار کرده اند، دارای زبان، ویژگی های فرهنگی، پیوندهای خویشاوندی، ارزشهای اجتماعی و سنتهای مشترک اند.
در گذشته مشخصات خونی و نژادی نیز ملحوظ می شد ولی امروزه در پی درآمیختگی آنها دیگر به حساب نمی آیند. شاخص های عمده قومی عبارتند از: خودآگاهی قومی، زبان مادری، سرزمین نیاکان. در مورد برخی از اقوام ، ویژگیهای روانی - حالات روحی - ، فرهنگی، شیوه زیستن و یا گونه معینی از سازمان اجتماعی سرزمینی - دولت - و یا خواستها و تمایلات آشکار افراد یک قوم برای برپایی یک سازمان نیز میتواند جزو شاخصها باشند
با در نظر گرفتن این نکته که مرزهای قومی هنگامی که درهم تنیده هستند و یا ارتباط و همبستگی زیادی با هم ندارند بسیار مسئله ساز می شوند .
تنها راه همانندسازی گروه های قومی و اقلیت ها با فرهنگ اکثریت، اغلب از طریق توسعه اقتصادی و گسترش حقوق دموکراتیک امکان پذیر خواهد شد. زیرا از طریق تلاش برای همگرایی است که راه حل دراز مدت رقابت قومی به دست می آید. البته همگرایی از تلاش های ناظر به همانند کردن صرف گروه ها در فرهنگ اکثریت فراتر می رود. موفقیت در چنین امری نیازمند تساهل -و شاید حتی تکریم- و قبول تنوع در درون کشور است
