بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر برگزاری جشنواره ها و مسابقات ورزشی محلات شهرداری مشهد بر گرایش شهروندان به ورزش بود. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان شرکت کننده در جشنواره ها و مسابقات ورزشی محلات که توسط شهرداری مشهد برگزار شده است - - N=40000 تشکیل دادند. به منظور انتخاب نمونه آماری، با استفاده از فرمول کوکران نمونه آماری برابر با 380 نفر برآورد شد که به صورت نمونه گیری تصادفی ساده از طریق افراد شرکت کننده در جشنوارههای تفریحی ورزشی مناطق شهرداری مشهد، مسابقات ورزشی محلات، همایشهای پیاده روی، کلاس های آموزشی ورزشی و افراد فعال در حوزه ورزش شهروندی در سطح پارک های مختلف شهر مشهد انتخاب شدند و پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها در نهایت تعداد - %79 - 296 پرسشنامه کامل بود و مورد تجزیه و تحلیل نهایی قرار گرفت.
به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته توسعه ورزش شهروندی که مشتمل بر 24 سؤال می باشد استفاده شد. با انجام آزمون مقدماتی بر روی 30 نفر از شهروندان، پایایی پرسشنامه توسعه ورزش شهروندی 0/74 به دست آمد. روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی، به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده که به صورت میدانی انجام شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از شاخصهای توصیفی و آزمون های آماری کلموگروف اسمیرونف، t تک نمونه ای و فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد برگزاری جشنواره ها و مسابقات ورزشی محلات شهرداری مشهد بر گرایش شهروندان به ورزش نقش دارد. همچنین عوامل آگاهی و دانش برگزاری، ارتقاء سطح سلامتی، فرهنگی و اطلاع رسانی، انگیزشی و اجتماعی بر گرایش شهروندان به ورزش نقش دارد. نتایج نشان داد اولویت های اول تا پنجم به ترتیب عبارتند از: عوامل اجتماعی، عوامل انگیزشی، عوامل آگاهی و دانش، عوامل ارتقاء سطح سلامتی و عوامل فرهنگی و اطلاع رسانی.
واژههای کلیدی:جشنواره، مسابقات ورزشی، شهروندان، شهرداری.
مقدمه
گسترش فرهنگ شهر نشینی و مکانیزه شدن اغلب کارها، بینش انسان را نسبت به جهان اطراف وسیعتر کرده است، به طوری که سرعت انجام کارها سرعت سرسام آوری پیدا کرده است و بسیاری از محدودیتهای تغذیهای و بهداشتی از میان رفته است. بدین سان شهرهای پر جمعیت و شلوغ از دل مراتع و دشتهای حاصلخیز سر برآورده، سنتها، آداب و رسوم و روش های زندگی فعالانه دستخوش تغییرات شد به نحوی که هر روز شاهد بیماری های جدید و ناشناخته، چاقی و بی تحرکی و انواع ناهنجاریهای وضعیتی در بین مردم هستیم. اینک با توجه به رواج اینگونه مسائل بغرنج در سطح جوامع صنعتی و کشورهای در حال توسعه نظیر ایران، اهمیت تربیت بدنی و علوم ورزشی به عنوان بخشی از معارف بشری به منظور بهبود وضعیت جسمانی و ترمیم آسیب های فردی و اجتماعی بیش از پیش مهم و غیر قابل انکار جلوه نموده است - آفرینش خاکی، . - 1384
پاسخگویی به نیازهای اساسی شهروندان و تشخیص فعالیتهای آن اغلب از وظایف مدیریت شهری و شهرداری می-باشد. شهرداریها درصدد بهره گیری از سرمایهها برای زندگی بهتر شهروندان و مدیریت بهتر شهر میباشند، به طوری که آنها در چند سال اخیر برای رفع محرومیت اجتماعی اقدامات گستردهای انجام دادهاند. شهروندان میتوانند در مورد کارکرد و اداره شهر خود نظر بدهند و به این ترتیب با جلب همکاری گسترده مردم، باب مشارکت همگانی گشوده میشود، که با این امر امکان حضور در عرصههای اجتماعی و بروز تواناییها و رفع دسترسی به منابع و خدمات همگانی تحقق مییابد. در این خصوص روی آوری به ورزش، امکان حضور، ارتباط و مشارکت افراد و گروههای اجتماعی مختلف را در هر جامعه، به ویژه کلان شهرها نیز فراهم میکند - احتشام، . - 1392
بر طبق نظر بسیاری از محققان، توسعه ورزش شهروندی اولین وظیفه ارگان-ها و سازمانهای ورزشی به شمار میآید چرا که ورزش شهروندی در توسعه آمادگی جسمانی پرسنل که عاملی مهم و حیاتی برای سلامتی و نشاط است مهم بوده و همچنین رشد ورزش قهرمانی نیز نقش محوری و زیربنایی دارد و به منظور توسعه هر چه بیشتر این ورزشها و زیر ساختهای آن و افزایش سهم و درصد مشارکت افراد و خانوادههای آنها در ورزش شهروندی علاوه بر اطلاع رسانی جامعه باید یک تفکر سازمانی در زمینه ورزش شهروندی فرهنگ سازی شود. افزایش اطلاعات ورزشی افراد جامعه، شناخت آنها را تغییر خواهد داد و این تغییر باعث تحول نگرش ورزشی آنها از نظر علمی و اعتقادی به ورزش شده و در نهایت به تغییر سبک زندگی حرکتی آنها منجر میشود.
عدم توسعه ورزش شهروندی و نیز تحرک نداشتن در جامعه بسیار پر هزینهتر از هزینه کردن در ورزش است. همچنین باید گفت که ورزش شهروندی تنها ورزشی است که نیاز کمتری به وسایل ورزشی دارد و با ابتدایی ترین وسایل میتوان این ورزشها را انجام داد - غفوری، . - 1382 پژوهشها نشان میدهد که حتی در بسیاری از کشورها و از جمله در ایران توجه به ورزش های شهروندی و اولویت دادن به آنها به صورت قانون و مصوبه درآمده است، اما اینکه چرا در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر هنوز درصد مهمی از مردم در این نوع ورزشها شرکت نمیکنند موضوع بحث برانگیز است - رهنمایی، . - 1388 اهمیت ورزش شهروندی در این است که شرکت کنندگان به صورت فعال در انجام فعالیتهای بدنی دخیل و سهیم هستند، به خصوص اینکه همه با میل و رغبت به این امر میپردازند و بر خلاف ورزشهای قهرمانی که فقط تعداد اندکی به ورزش کردن پرداخته و بقیه فقط تماشاچی صرف هستند.
در ورزشهای شهروندی همه افراد در محدوده توانایی و شرایط خویش فعالیت کرده و رسیدن به سلامت، نشاط و زیبایی و مهارت را فقط در تماشای بازی تک ستارههای مسابقه نمیدانند. بلکه در واقع از شعار به شعور و از حرف به عمل رسیدهاند - سازمان تربیت بدنی، . - 1384 گذشته از نقش و اهمیت ورزش شهروندی در توسعه ورزش قهرمانی که طی پژوهش های مختلف به اثبات رسیده است، ورزش شهروندی از کارکردهای اجتماعی- فرهنگی به مراتب مهمتری نسبت به کارکردهای اقتصادی برخوردار است و این مهم ضرورت پرداختن به این مقوله و توسعه آن را در سطح کشوری که در حال توسعه است، باز می نمایاند. لذا باید به دنبال الگویی به منظور نهادینه کردن ورزش شهروندی بود، چرا که فقط در صورت نهادینه شدن آن است که میتوان شاهد تغییرات سازنده آن بر روند توسعه کشور بود - روشندل، . - 1386
از سوی دیگر چون امکان حضور همه افراد در ورزشهای قهرمانی به جهت محدودیتهای فراوان و شرایط خاص وجود ندارد، و نظر به اینکه علوم مختلف فواید منحصر به فردی را برای ورزش و فعالیتهای بدنی منظم و مستمر میداند و پژوهشهای تجربی و نیمه تجربی بی شماری اثرهای سودمند آن را تصدیق کرده است. بنابراین عملی ترین راه برای نیل به این مهم هدایت و ترغیب عامه مردم در پرداختن به ورزشهای شهروندی است که با توجه به سهل الوصول بودن و دسترسی آسان به اماکن این بخش از ورزش و شیوه نسبتاً آزاد شرکت در فعالیتهای مربوط به آن میتواند در هر زمان مورد استفاده افراد مختلف قرار گیرد. از همه مهمتر اینکه انجام آن نیاز به ابزار و وسایل ویژهای ندارد، حرکات آن پیجیده و مشکل نیست و تکنیک، تاکتیک و شرایط جسمانی خاصی را طلب نمیکند و با صرف هزینه بسیار ناچیز قابل اجرا است - سازمان تربیت بدنی، . - 1384
با توجه به اهمیت و نقش تحرک و فعالیتهای بدنی در زندگی روزمره و سلامت افراد جامعه و نیز با اهمیت میادین ورزشی دراین زمینه ، شناسایی عوامل مهم درتداوم شرکت آنان درفعالیت های بدنی این امکان را فراهم می نماید تا بر فرصت ها در ورزش وفعالیتهای بدنی تمرکز کنیم و با تلاش پیگیر و استفاده از روشهای مختلف بازاریابی ورزشی به تحقیق و یافتن علاقه مندی های خاص و نیاز افراد جامعه به ورزشهای تفریحی و فعالیتهای بدنی بپردازیم و مکانهایی رافراهم سازیم و خدماتی را ارائه دهیم که افراد بتوانند ساعاتی را به دور از مسائل اجتماعی و خانوادگی و علاقه و تمایل وافر به ورزش و فعالیتهای بدنی بپردازند - بهلکه و همکاران، - 1387 ورزش شهروندی بعنوان یکی از پدیده های جامعه مدرن همواره مورد تقاضای شهروندان بوده است.
دولت ها وموسسات عمومی نیز برای برآورده کردن این تقاضا ها بعنوان حقوق شهروندی امکانات متناسبی را عرضه می کند - سعیدی و همکاران، . - 1390 روی آوری مردم به سوی ورزش و فوایدی که از ورزش کردن حاصل میگردد مسئولین را به این سمت سوق میدهد که به بررسی روشهایی بپردازند که سبب افزایش تعداد شرکت کنندگان در ورزش همگانی گردد - بای و خسروی، . - 1390 کاشف - 1379 - با انجام پژوهشی به این نتیجه رسید که بین انگیزش و جنسیت شرکت کنندگان در ورزش همگانی کشور ارتباط معنی داری وجود دارد. اما بین میزان تحصیلات و اهداف شرکت کنندگان در ورزش همگانی ارتباطی مشاهده نشد.
همچنین، بین طبقات سنی شرکت کنندگان در ورزش همگانی و دیدگاه آنان نسبت به تأثیر ورزش بر وضعیت جسمانی ارتباط معنی داری وجود دارد. آقاجانی و نادری نژاد - 1390 - در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که وسایل ارتباط جمعی در این امر اثر معنا داری دارد. و هچنین نقش تلویزیون نسبت به سایر وسایل ارتباط جمعی در اشاعه یک امر فرهنگی در زندگی افراد جامعه پررنگ تر است. معین الدینی - 1391 - پژوهشی را با هدف بررسی عوامل اجتماعی - فرهنگی مؤثر بر گرایش شهروندان به ورزش همگانی انجام داد و دریافت که متغیرهای تصور شخص از بدن، مصرف رسانهای و سرمایه فرهنگی ورزش محور به ترتیب بیشترین تأثیر را بر گرایش شهروندان به ورزش همگانی داشته اند.
جوادی پور و همکاران - 1392 - در پژوهشی با عنوان ارائه چارچوب نظری و طراحی الگو برای توسعه ورزش همگانی در ایران، با نگاهی آسیب شناسانه به ورزش همگانی به طراحی پرسشنامهای در این زمینه پرداختند و الگوی توسعه ورزش همگانی را بر اساس سیاست گذاری و برنامه-ریزی کلان در سطوح پشتیبانی ارائه نمودند، این مدل شامل 3 فرآیند اصلی ورزش برای سلامتی و تحرک، ورزش برای درمان، وکاهش اثرات بیماریهای مزمن و ورزش آموزشی با رویکرد آموزش و بستر سازی برای ورزش قهرمانی است که مؤلفه پشتیبان مرتبط با هریک از این فرآیندها مشخص گردید .
سارویکار و همکاران - - 2010 دریافتند که پشتیبانیهای اجتماعی و فرهنگی، دسترسی به منابع و محدودیتهای فردی نیز وجود دارد. آنها به این نتیجه رسیدند که ترویج تصویری فرهنگی از ورزش همگانی میتواند نقش قابل توجهی در تحریک علاقه و مشارکت زنان و دیگر مهاجران به سوی ورزش همگانی داشته باشد. فانتیدو و همکاران - 2011 - به این نتیجه دست یافتند که پنج معیار مهم در مشارکت عبارتند از: - 1 کیفیت آموزش دهندگان - 2 کارآمدی - 3 قابلیت دسترسی و تدارک برنامه - 4 خدمات اضافه و - 5 مکان. اومال - 2012 - دریافت که توجه نمودن به نیازهای موجود در بازار و توجه به جنبههای سازمانی و حرفهای ورزش، استانداردها و استفاده از مربیان با تجربه باعث پیشرفت ورزش همگانی در سطح جامعه میشود.
دراین راستا نقش مدیریت شهرداری با طیف وسیعی از وظایف عمرانی و خدماتی در زمینه توسعه فضاهای ورزشی با هدف تامین فضاهای لازم برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان بسیارحائز اهمیت است. - رهنمایی، . - 1388 در نهایت با توجه به مطالب بیان شده و ضرورت توجه هر چه بیشتر به موضوع ورزش شهروندی محقق به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا برگزاری جشنواره ها و مسابقات ورزشی محلات شهرداری مشهد نقش معنیداری بر گرایش شهروندان به ورزش دارد.
