بخشی از مقاله
چکیده
گل محمدی مشهورترین گیاه دارویی در دنیا می باشد. هدف از این پژوهش تاثیر هورمون های گیاهی بر ریزازدیادی ژنوتیپ خوزستان در محیط کشت مایع بود. ریزنمونه ها در محیطMS1 تغییریافته شاملBA2 ، IAA3 ، IBA4 و NAA5 بهمراه PG6 و AgNO3 در مرحله ریشه زایی کشت شدند. برترین تیمارهای پرآوری، - BA - 1/25 mg/l ، - mg/l NAA - 0/05 ، - AgNO3 - 58/85 ʽmol/l بهمراه غلظت های 50 mg/l و 150 فلوروگلوسینول و بهترین تیمار ریشه زایی با میانگین BA - 0/01 mg/l - %55 ، - IBA - 1 mg/l در حضور - AgNO3 - 58/85 mg/l بود.
.1 مقدمه
قرن هاست که رزها یکی از گیاهان زینتی محبوب جهان بشمار می روند. گل محمدی یکی از گل های معطر زیبا و با اهمیت زیاد باغبانی می باشد که از نظر پژوهش و اقتصادی چشمگیر است. جنس رز به خانواده رزاسه تعلق دارد و حدود بیش از 130 گونه دارد . ارزش اقتصادی گل محمدی به دلیل اسانس با ارزش آن است که در گلبرگ های آن ساخته و ذخیره می شود
باتوجه به بومی بودن این گونه و اهمیت اقتصادی آن در ایران نیاز به پرورش و توسعه گل محمدی در کشور وجود دارد .[2] روش معمول افزایش گل محمدی به روش قلمه زنی و استفاده از پاجوش است ولی امکان انتقال بیماری های ویروسی و باکتریایی با این روش ها و در نتیجه کاهش محصول زیاد است .استفاده از روشهای کشت بافت و تکنیک ریزازدیادی روش جایگزینی برای تکثیر ژنوتیپ های برتر گل محمدی است
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
در ریزازدیادی رزها ، گزارش هایی نیز مبنی بر استفاده موفقیت آمیز از محیط کشت مایع وجود دارد .[11,17] نتایج پژوهشی در هندوستان نشان داده ریزازدیادی گل محمدی در محیط مایع نسبت به محیط جامد ، ضریب تکثیر را دو برابر کرده و به هشت ریزساقه در مقابل چهار ریز ساقه ی محیط جامد رسانده است. Jabbarzadeh و - 2005 - Kosh-khui نشان دادند که 2/5 تا 3 میلی گرم در لیتر BAP همراه با 0/1 میلی گرم در لیتر IBA ، بهترین تیمار هورمونی برای تکثیر گل محمدی است .
کافی و همکاران نشان دادند که غلظت 1-2 گرم در لیتر BAP همراه با 0/1 میلی گرم در لیترNAA و 0/1 میلی گرم در لیتر GA3 برای رقم قمصر و بدون حضور NAA برای رقم آذران و در محیط کشت MS بهترین تیمار بودند .[1] Hasegawa پیشنهاد کرد که تفاوت در ریشه زایی ارقام مختلف ناشی از تفاوت در ژنوتیپ ها است Arnold .[10] و همکاران - 1992 - اعلام داشتند که غلظت محیط کشت مورد نیاز رزها برای پاسخ مناسب ریشه زایی وابسته به رقم است
.3 مواد و روش ها
در این پژوهش از ژنوتیپ شماره 9 که از ژنوتیپ های برتر استان خوزستان می باشد استفاده گردید. تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل BA در 3 سطح - 0/75 mg/l ، 1 ، - 1/25 ، IAA در 3 سطح - 0/1 mg/l ، 0/3 ، - 0/5 و NAA در سطح 0/05 mg/l در پرآوری و IBA در 3 سطح - 1 mg/l ، 2 ، - 3 ، NAA در 3 سطح - 1 mg/l ، 2 ، - 3 و BA در سطح 0/01 mg/l در ریشه زایی - - MS مورد استفاده قرار گرفتند. ساقه های 2 سانتی متری حاوی جوانه جانبی از پایه های بالغ گل محمدی به عنوان ریزنمونه مورد استفاده قرار گرفتند. پیش سترون سازی ریزنمونه ها با استفاده از شیر آب جاری و چند قطره مایع ظرفشویی به مدت 15 دقیقه ، قرار دادن در قارچ کش کاربندازیم با غلظت 2 گرم در لیتر به مدت 45 دقیقه انجام شد. سترون سازی ریزنمونه ها در زیر هود و تحت شرایط استریل صورت گرفت. به منظور سترون سازی سطحی ریزنمونه ها، از الکل %70 به مدت 30 ثانیه، هیپوکلریت سدیم %3 به مدت 22 دقیقه و 3 مرتبه شستشو با آب مقطر استریل استفاده شد.
ریزنمونه های حاوی یک جوانه جانبی به شیشه های مربایی محتوی 50 میلی لیتر محیط کشت حاوی 3/5 گرم در لیتر آگار منتقل شدند. pH محیط کشت با استفاده از 1 KOH نرمال روی 5/8 تنظیم شد. به منظور اضافه کردن مواد حساس به حرارت مانند نیترات نقره، پس از سترون سازی محیط کشت و هنگامی که دمای محیط کشت 40 درجه سانتیگراد بود تحت شرایط استریل توسط فیلتر سرد به محیط کشت اضافه شد.
محیط کشت استقرار MS پایه جامد انتخاب گردید و در مرحله پرآوری به منظور افزایش تعداد شاخه جانبی، فلوروگلوسینول به محیط کشت مایع اضافه و به منظور سبز ماندن گیاهچه ها نیترات نقره به غلظت 58 /85 ʽmol/l اضافه گردید. ظروف محتوی کشت در اتاق رشد و تحت فتوپریود 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی با دمای 25 درجه سانتیگراد نگهداری شدند صفات تعداد شاخه، طول ساقه و طول برگ در مرحله پرآوری و صفات تعداد ریشه، طول ریشه و درصد ریشه زایی در مرحله ریشه زایی مورد بررسی قرار گرفتند.
گیاهچه ها 1 ماه پس از انتقال به محیط ریشه زایی مورد ارزیابی قرار گرفتند و صفات مختلف بررسی شده و داده برداری شدند. واکشت نمونه ها هر 3 هفته یکبار انجام شد. تمام تیمارها در 3 تکرار و هر تکرار با 3 ریزنمونه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام گرفت. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با استفاده از نرم افزار SAS و آزمون چند دامنه ای دانکن در مراحل استقرار و پرآوری و آزمون U به روش مان-ویتنی در مرحله ریشه زایی مورد استفاده قرار گرفت.
.4 نتایج
طبق نتایج آماری داده های به دست آمده، تجزیه واریانس اثر متقابل BA×IAA نشان داد که در صفت تعداد شاخه ، اثر متقابل هورمون های BA+IBA در سطح احتمال %5 معنی دار شده است. صفت طول ساقه ، در سطح احتمال %1 معنی دار و صفت اندازه برگ ، در سطح احتمال %1 معنی دار شده است
جدول - 1 - تجزیه واریانس اثر متقابل BA×IAA
بر اساس نتایج تجزیه واریانس کلی تیمارها، غلظتها و ترکیبات مختلف تیمار BA+IAA تفاوت معنی دار در سطح احتمال %1 بر صفات اندازه گیری شده داشت
