بخشی از مقاله
چکیده
گل محمدی گیاهی دارویی با نام علمی Rosa damascene Mill است و در مناطق مختلف کشور به صورت طبیعی وجود دارد. تحقیق حاضر به منظور بررسي و مقایسه ترکیبات فالونوئیدی گونه گل محمدی تحت تاثیر دو نوع کود - دامی و کود شیمیایی - انجام شده است. در این مطالعه آزمایشگاهي ابتدا عصاره گیری پس از برداشت گلها عصاره گیری به روش خیساندن در اتانول 70% انجام شد، و سنجش ترکیبات مهم عصاره از جمله ترکیباتفالونوئیدي با آزمون های مربوطه صورت گرفت.
تام به روش اسپکتروفتومتري صورت گرفتنتایج آزمون فیتوشیمیایی وجود ترکیبات ثانویهای مانند تانن، آنتوسیانین و فالونوئید و عدم وجود آلکالوئید را تایید کرد. بر اساس نتایج میزان ترکیبات فالونوئیدی موجود در نمونهای که کود شیمیایی به کار برده شده بود کمی بیشتر از نمونه تحت تیمار کود دامی بود.
مقدمه
ایران از دیرینه ترین کشورهای تولیدکننده گالب در جهان به شمار میرود و پیشینه آن در این زمینه به بیش از 2500 سال میرسد. هنر گالبگیری در سده دهم میالدی به وسیله تازیان از ایران به اروپا برده شد و نخستین کشوری که این هنر را به خدمت گرفت اسپانیا بود
گلهای این گیاه شامل تانن، روغن چرب و اسیدهای چرب، ماده رنگی و گالیک اسید است و بوی مطبوع گل محمدی به علت ترکیب شیمیایی ژرانیول است. ترکیب شیمیایی موجود در سلولهای اپیدرم گلبرگ باعث بهوجود آمدن خواص مختلف این گل شده است.
این ترکیبات از دو قسمت تشکیل شده اند قسمت جامد با نام استئاروپتن که جسمی کریستالی، بدون بو با نقطه ذوب 33 درجه سانتیگراد است و قسمت مایع که دارای بویی معطر و قوی، مزهای کمی شیرین میباشد و اولئوپتن نامیده میشود - عماد و همکاران،1391؛ رضایی و همکاران، . - 1381 فالونوئید ها و سایر ترکیبات فنلي انتشار وسیعي در گیاهان دارند و فعالیت بیولوژیك متنوع این ترکیبات از جمله آنتي اکسیداني، آنتي میکروبي، ضد التهاب آنها در بسیاري از بررسي هاي گزارش شده است. ترکیبات فنلي با داشتن خاصیت آنتي اکسیداني و آنتي رادیکالي مي توانند نقش مهمي در نگهداري محصوالت غذایي و حفظ سالمتي انسان ایفا نمایند. گل محمدی نیز در این گروه قرار دارد و داراي انواع زیادي از ترکیبات فالوونوئیدي و آنتوسیانین ها مي باشد . این ترکیبات خود داراي خاصیت آنتي اکسیداني هستند
یکی از گیاهان دارویی بومی ایران، گل محمدی با نام علمی Rosa damascena Mill. است که از قدیمی-ترین گیاهان خانواده رز بوده و در شرایط مختلف آب و هوایی کشور میروید اما از آنجا که اولین بار از دمشق به اروپا برده شده رز دمشقی نام گرفته است
این گل یکی از گیاهان مهم اقتصادی در کشور بوده به طوری که هر ساله گالب تولید شده و اسانس حاصل از آن عالوه بر مصرف داخلی به خارج از کشور نیز صادر میگردد - دانشخواه و همکاران، . - 1386 جنس رز شامل 100 گونه در دنیا و 12 گونه در ایران می باشد که به صورت درختچه و بوتههای نیمه سبز هستند. کشت و کار این گونه گیاهی و توجه عالقهمندان به آن به هزارها سال پیش برمیگردد.
مبدا گونههای رز هر کدام به محلی یا کشوری مربوط میگردد، برای مثال Rosa gallica var officinalis مبدا آن جنوب اروپا، Rosa damascena - گل گالب - مبدا ایرانی و Rosa rugosa leavigata مبدا شرقی دارند - کریمی، .. - 1384 خواص دارویی و اثرات درمانی این گیاه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و طی پژوهشهایی بر وجود خواص ضد باکتریایی، میکروبی و آنتی اکسیدانی در روغن فرار آن تاکید شده است - - Ozkan et al., 2004 ابومنصور در قرن دهم میالدی ضمن تعریف خواص دارویی گل محمدی خاطرنشان کرده که بهترین گلها گل سرخ ایرانی است
مواد و روشها
تحقیق حاضر به منظور بررسي و مقایسه ترکیبات مهم از جمله ترکیبات فالونوئیدی گونه گل محمدی تحت تاثیر دو نوع کود - دامی و کود شیمیایی - انجام شده است. نمونه برداری از گل های بوته های کرت های آزمایشی در اردیبهشت سال 1395 همزمان با فصل گلدهی از گل های 10 بوته به صورت تصادفی انجام گردید.
گل های برداشت شده به آزمایشگاه منتقل گردید و پس از جدا کردن گلبرگها عصاره گیری از آنها شروع شد، روش عصارهگیری از نوع ماسراسیون بود. در این روش گلبرگها بعد از برداشت از سایر اجزای گل جدا شدند ودر سه تکرار به میزان 100 گرم از هر نمونه وزن شد و در ارلن ریخته شد و مقدار 700 میلیلیتر اتانول 70% به گلبرگها اضافه شد. بعد از مدت48 ساعت عصاره از کاغذ صافی عبور داده شد در نهایت عصاره-های اتانولی به رنگ زرد متمایل به قهوهای با حجمی از اتانول بهدست آمدند.
در این تحقیق به منظور شناسایی آلکالوئیدهای موجود در عصاره از آزمون واگنر- مایر استفاده شد. . - Brain . - and Turner., 1975., Chhabra et al., 1984 و به منظور شناسایی تانن موجود در عصاره از 2 آزمون استفاده شد -1 آزمون رنگی با محلول کلرید آهن استفاده شد. محتوي تام فالونوئیدي عصاره نیز با استفاده از معرف کلرید آلومینیم اندازه گیري شد.
نتایج و بحث
ترکیبات طبیعی یا متابولیتهای ثانویه که غربالگری آنها در عصارهی گیاه صورت گرفته است شامل سه دسته از ترکیبات طبیعی معروف تانن، سیانیدین، آلکالوئید میباشند که در جدول 1، ذکر شده است. همان طور که در جدول 1 مشاهده می شود در عصاره هر دو نمونه فاکتورهای مورد بررسی مشاهده شد .
جدول-1 آزمونهای فیتوشیمیایی عصاره گل محمدی تحت تاثیر دو کود آلی و شیمایی
[+] نشان دهندهی وجود ترکیب ثانویه موجود است. هرچه تعداد مثبتها بیشتر باشد رنگ مورد نظر پررنگتر است. [-] نشاندهندهی عدم وجود ترکیب گفته شده میباشد.
آزمونهای انجام شده آزمونهای کیفی به شمار میروند که نشان دهندهی وجود یا عدم وجود و میزان نسبی ترکیبات مهم فعال در عصارهی گیاه هستند. عالمتهای مثبت نشان دهندهی وجود آن ترکیب و عالمتهای منفی نشاندهندهی عدم وجود آن ترکیب در عصاره میباشد. در این تحقیق آزمایش هاي فیتوشیمي وجود - - + سیانیدین، تانن و فالونوئید را در عصاره، و وجود - - - آلکالوئید را در نمونه عصاره تایید نموددر این تحقیق آزمون استفاده شده برای تشخیص سیانیدین به آزمون شینودا معروف است، این آزمون حضور آنتوسیانین را با رنگ قرمز اثبات میکند.
در این تحقیق در هر دو نمونه با ایجاد رنگ سبز لجنی، به آزمون جواب مثبت نشان دادند. در روش ژالتین رسوب خاصی مشاهده نشد و بسیار ناچیز بود. ردیابی آلکالوئیدها در نمونهها با کمک دو معرف واگنر و مایر صورت گرفته است. در آزمون واگنر هیچ یک از چهار نمونه به رنگ قرمز درنیامدند و به آزمون جواب منفی دادند. همچنین در آزمون مایر رسوب سفید رنگی حاصل نشد که این نشان دهندهی عدم حضور آلکالوئید است.
