بخشی از مقاله
چکیده
فستوکاي بلند با نام علمی Festaca arundinacea Schreb.، یک چمن چندمنظوره و سازگار به دامنه گستردهاي از شرایط محیطی باشدمی . یکی از ترکیباتی که اخیراً به منظور کاهش اثرات سوء تنش در گیاهان کاربرد دارد، سدیم نیتروپروساید میباشد.
بدین منظور پژوهشی در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با 3 سطح سدیم نیتروپروساید 0 - ، 0/15 و 0/3 میلیمول - و در 3 تکرار اجرا گردید. در نهایت وزن خشک چمن سربرداري شده، وزن خشک اندام زیرزمینی و رنگدانههاي فتوسنتزي ارزیابی شد.
نتایج نشان داد، بیشترین وزن خشک سربرداري و بیشترین وزن خشک اندام زیرزمینی در تیمار 0/3 میلیمول سدیم نیتروپروساید و کمترین میزان در تیمارهاي 0 و 0/15 سدیم نیتروپروساید مشاهده گردید. میزان کلروفیل a در رنج 0/5 تا 0/52 میلی-گرم در گرم مشاهده شد که بین تیمارهاي مختلف تفاوت معنیداري مشاهده نگردید. بیشترین میزان کلروفیل b و کلروفیل کل در تیمارهاي 0/15 و 0 میلیمول سدیم نیتروپروساید و کمترین میزان در تیمار 0/3 میلیمول سدیم نیتروپروساید حاصل گردید. کاربرد سدیم نیتروپروساید میتواند بر بهبود خصوصیات رشدي گیاه فستوکاي بلند تأثیرگذار باشد.
مقدمه
فستوکاي بلند با نام علمی Festaca arundinacea Schreb. و نام انگلیسی Tall fesue از خانواده Poaceae، یک چمن چندمنظوره، داراي برگبندي لولهاي و نوك تیز با بافتی ضخیم بوده که داراي رگبرگ-هاي برجسته در قسمت بالایی و فاقد رگبرگ میانی است. این نوع چمن سطح روي برگ رنگ سبز تیرهتري نسبت به سطح زیرین دارد. در انواع معمولی ممکن است زبانکهاي کوتاه و گوشواركهاي گرد همزمان وجود داشته باشند
یکی از ترکیباتیکه اخیراً به منظور کاهش اثرات تنش در گیاهان مورد آزمایش قرار گرفته، سدیم نیتروپروساید است. سدیم نیتروپروساید یک رادیکال نسبتاً پایدار است. این ترکیب به عنوان تنظیمکننده در متابولیسم گونههاي فعال اکسیژن عمل میکند .
کاربرد سدیم نیتروپروساید، بسته شدن روزنه را تحریک و سلولها را در برابر تنش اکسیداتیو محافظت میکند. سدیم نیتروپروساید از طریق کاهش نشت یونی و بهبود فتوسنتز سبب افزایش تحمل گیاه به تنشهاي محیطی در گیاهان میشود .
نتایج بسیاري از مطالعات نشان میدهد که این ترکیب گیاهان را از طریق کاهش میزان پراکسیداسیون لیپیدي و صدمه به رنگیزهها در مقابل تنش اکسیداتیو محافظت نموده و در حفظ کلروفیلها نقش دارد . - Abdul Jaleel et al ., 2009 - در فرآیندهاي مختلف فیزیولوژیک، پاتوفیزیولوژیک و نموي مانند تحریک جوانهزنی بذر، تقسیم سلولی، رشد و توسعه برگ، پاسخ به عوامل بیماريزا و نمو ریشه و مرگ برنامهریزي شده سلول دخالت نماید
بدین منظور در این پژوهش به بررسی تأثیر تیمار سدیم نیتروپروساید بر خصوصیات رشدي و بیوشیمیایی چمن فستوکاي بلند پرداخته شد.
مواد و روشها
این پژوهش در سال 1396 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان - خوراسگان - به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی با 3 سطح نیتروسدیم پروساید و در 3 تکرار اجرا گردید. میزان 1/5 گرم بذر فستوکاي بلند پس از ضدعفونی در گلدانهاي پلیاتیلنی 7 لیتري حاوي خاك باغچه کشت گردید. از زمان کاشت بذر تا جوانهزنی بذرها، آبیاري به صورت روزانه انجام گردید.
به طور کلی، 6 مرتبه محلولپاشی سدیم نیتروپروساید هر یک با فاصله زمانی 45 روز یکبار بر روي اندام هوایی گیاه صورت گرفت. جهت ارزیابی وزن خشک چمن سربرداري شده و وزن خشک اندام زیرزمینی نمونههاي چمن بلافاصله پس از سربرداري و همچنین اندام زیرزمینی گیاه به مدت 48 ساعت در آون با دماي 70 درجه سانتیگراد خشک شدند، سپس وزن خشک آن توسط ترازوي دیجیتال ارزیابی شد.
براي ارزیابی میزان رنگدانههاي کلروفیل توسط دستگاه اسپکتروفتومتر، جذب نوري محلول رویی در طول موجهاي 663 و 645 نانومتر قرائت شد . - Li et al., 2009 - در نهایت تجزیه واریانس دادههاي حاصل از پژوهش با نرمافزار آماري SAS و مقایسه میانگینها توسط آزمون LSD در سطح 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج مقایسه میانگینها نشان داد، اثرنیتروسدیم پروساید بر وزن خشک سربرداري، وزن خشک اندام زیرزمینی، کلروفیل a، b و کل گیاه در سطح 5 درصد آزمون LSD معنیدار شد . به طوري که، بیشترین وزن خشک سربرداري در تیمار 0/3 میلیمول سدیم نیتروپروساید با میزان 18/88 گرم و کمترین میزان در تیمارهاي 0/15 و 0 میلیمول سدیم نیتروپروساید به ترتیب با میزان 17/36 و 17/60 گرم نشان داده شد.بیشترین وزن خشک اندام زیرزمینی در سدیم نیتروپروساید 0/3 میلیمول با میزان 125/40 گرم و کمترین میزان در تیمار 0 میلیمول سدیم نیتروپروساید با میزان 82/51 گرم مشاهده گردید.
میزان کلروفیل a در رنج 0/5 تا 0/52 میلی-گرم در گرم مشاهده شد که بین تیمارهاي مختلف تفاوت معنیداري مشاهده نگردید. بیشترین میزان کلروفیل b در تیمار 0/15 و 0 میلیمول سدیم نیتروپروساید به ترتیب با میزان 0/49 و 0/46 میلیگرم بر گرم و کمترین میزان کلروفیل b در تیمار 0/3 میلیمول سدیم نیتروپروساید با میزان 0/29 مشاهده گردید. بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار 0/15 و 0 میلیمول سدیم نیتروپروساید با میزان 0/99 میلیگرم بر گرم مشاهده گردید. در حالی که، کمترین میزان کلروفیل کل در تیمار 0/3 میلیمول سدیم نیتروپروساید با میزان 0/81 میلیگرم بر گرم نشان داده شد.
جدول -1 مقایسه میانگین اثر نیتروسدیم پروساید بر برخی از ویژگیهاي مورفولوژیک وبیوشیمیایی چمن
نتایج نشان داد کاربرد سدیم نیتروپروساید با غلظت 0/3 میلیمول بر وزن خشک اندام زیرزمینی نتایج مثبت معنیداري را نشان داد. گزارش شده است، سدیم نیتروپروساید با جلوگیري از تخریب کلروفیل، پیري برگها را به تأخیر میاندازد و میتواند با طولانی کردن دوره فتوسنتز سبب افزایش وزن خشک شاخساره شود .
نتایج نشان داد، سدیم نیتروپروساید باعث افزایش میزان رنگدانه-هاي کلروفیل گردید، در این مورد نیز به نظر میرسد که اثر نیتریک اکسید و واکنش آن با ROS توانسته در جلوگیري از کاهش محتواي کلروفیل تأثیرگذار باشد. زیرا رادیکالهاي آزاد اکسیژن اصلیترین عاملی هستند که در شرایط تنش باعث خسارت و شکستن رنگیزههاي فتوسنتزي و پروتئینهاي ساختاري دستگاه فتوسنتزي میشوند .
علاوه بر این، پروتئینهایی که در متابولیسم کلروفیل شرکت میکنند نیز میتوانند هدف ROS ها قرار گرفته و تخریب شوند. همچنین در برخی از تحقیقات گزارش شده است که در حضور نیتریک اکسید دسترسی گیاه به آهن بیشتر است و این نیز میتواند یکی از نقشهاي نیتریک اکسید در حفظ محتوي کلروفیل گیاه باشد . - Faten et al., 2010 - به طور کلی کاربرد سدیم نیتروپروساید سبب بهبود خصوصیات رشدي و بیوشیمیایی گیاه گردید و میتوان کاربرد آن را توصیه نمود.
