بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی اثر عصاره شش گیاهی دارویی مقاوم به خشکی بر برخی شاخصهاي بیوشیمایی کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در پایه طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي بردسیر، دانشگاه باهنر کرمان، در سال 1396 اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل عصاره گیاهی در شش سطح - درمنه، شیرین بیان، ترنجبین، انغوزه، تاغ و آویشن - و غلظت عصاره در هفت سطح - صفر، 100، 500، 1000، 5000، 10000 و 20000 پی پی ام - بود.
نتایج نشان داد که شاخصهاي فعالیت آنزیمهاي کاتالاز - CAT - و اسکوربات پراکسیداز - APX - تحت تاثیر اثرات ساده و متقابل هر دو تیمار آزمایش قرار گرفتند. فعالیت آنزیمهاي CAT و APX در کنجد با افزایش غلظت عصاره شیرین بیان افزایش یافت. عصارههاي آویشن، درمنه و تاغ سبب کاهش پارامترهاي رشد و فعالیت آنزیم CAT و افزایش فعالیت آنزیم APX شدند. آنغوزه و ترنجبین فعالیت آنزیم APX را کاهش دادند.
مقدمه
امروزه توجه به گیاهان دارویی به عنوان محركهاي رشد، درحال گسترش است. گزارش شده است که عصارههاي طبیعی گیاهان، حاصل از برگ، دانه، ریشه و میوه که آنتی اکسیدان و هورمون دارند می توانند بر فرایندهاي بیوشیمیایی اثر داشته باشند. تاثیرات مثبت این ترکیبات روي رشد و عملکرد گیاهان تحت تیمار
نشان داده شده است .
نتایج به دست آمده از تاثیر متابولیتهاي ثانویه به عنوان محرك و یا بازدارنده رشد در مطالعات مختلف متفاوت است. در برخی مواقع یک ترکیب خاص، روي یک گیاه اثر مثبت داشته و به عنوان محرك رشد محسوب شده، درحالیکه همان ترکیب، عامل بازدارنده رشد در گیاهان دیگر و در شرایط دیگر شده است - Semidaa and . - Rady, 2014 متابولیتهاي ثانویه روي یکدیگر اثرات سینرژیستی و آنتاگونیستی دارند، بنابراین تفاوت در پاسخ گیاهان مختلف به متابولیتهاي موجود در عصاره و اسانسهاي گیاهی قابل توجیه است
بنابراین در مطالعه حاضر هدف بررسی اثرات عصاره گیاهان دارویی مقاوم به خشکی بر تحریک کنندگی یا بازدارندگی رشد در بذور کنجد و بررسی ممیزان فعالیت برخی آنزیمهاي آنتیاکسیدان در این گیاه است.
مواد و روشها
آزمایشی بصورت فاکتوریل در پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي بردسیر، دانشگاه باهنر کرمان در سال 1396 اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل عصاره گیاهان دارویی در شش سطح - درمنه ، شیرین بیان ، خارشتر، آنغوزه، تاغ و آویشن - و غلظت عصاره در هفت سطح - صفر، 100، 500، 1000، 5000، 10000 و 20000 پی پی ام - .
تعداد 30 عدد بذر به پتري دیشهاي استریل با قطر 9 سانتیمتر که حاوي کاغذ واتمن بودند، منتقل گردید. پتري ها در اتاقک رشد در دماي 25 درجه سانتی گراد براي روز و دماي 20 درجه سانتیگراد براي شب به مدت 14 روز قرار داده شدند. وزن خشک گیاهچه بر حسب گرم اندازه گیري شد.سنجش فعالیت آنزیم کاتالاز - CAT - با استفاده از محاسبه کاهش جذب H2O2 در 240 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر - مدل - Beckman Du 530 انجام شد.
نتایج و بحث
افزایش غلظت شیرین بیان سبب افزایش فعالیت آنزیم CAT و APX در کنجد شد - شکل 1 و - 2، به نظر میرسد این عصاره با توجه به نوع و مقدار متابولیتهاي ثانویهاي که تولید میکند، ترکیبات آللوپاتیکی بسیار کمی را به گیاه وارد کرده و یا بعضا سبب تحریک برخی محركهاي رشد نیز شده است.
بااینحال با توجه به کاهش رشد در غلظتهاي بسیار بالا به نظر میرسد این عصاره تا حدودي از طریق فشار اسمزي، گیاه کنجد را تحت فشار قرار داده باشد، همین مسئله سبب افزایش در فعالیت CAT و APX شده است. با افزایش غلظت عصاره ترنجبین نیز تا حدودي فعالیت کاتالاز افزایش یافت.
برخی مطالعات دیگر نیز نشان دادند که افزایش فعالیت آنزیمهاي آنتیاکسیدان در تنشهایی با شدت کمتر نسبت به تنشهاي شدیدتر نشان دهنده وجود مکانیسمهاي جمعآوري کننده موثر براي از بین بردن گونههاي اکسیژن فعال تولید شده به واسطه تنشهاي محیطی است . - Azim et al., 2012 - بقیه عصارهها یا تاثیري بر فعالیت کاتالاز نداشتند و یا فعالیت آن را کاهش دادند. فعالیت آنزیم APX در حضور عصارههاي درمنه، ترنجبین، آنغوزه ، تاغ و آویشن با افزایش غلظت آنزیم افزایش یافت
شکل -1 مقایسه میانگین اثر عصاره برخی گیاهان دارویی در غلظت هاي مختلف بر فعالیت آنزیم CAT درکنجد
شکل -2 مقایسه میانگین اثر عصاره برخی گیاهان دارویی در غلظت هاي مختلف بر فعالیت آنزیم APX درکنجد
