بخشی از مقاله
چکیده
بیماري سپتوریوز برگی توسط قارچ Mycosphaerella graminicola - آنامورف - Septoria tritici ایجاد میشود که یکی از مخربترین بیماريهاي برگی گندم هست. عصارههاي گیاهی به دلیل داشتن خواص دارویی، ضدقارچی، ضد باکتریایی و آنتیاکسیدانی می توانند در کنترل عوامل میکروبی و قارچی مورد استفاده قرار گیرند.
گل مروارید کاذب با نام علمی Eclipta albaازخانواده کاسنی داراي ترکیبات شیمیایی ضد میکروبی و ضد قارچی است. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرکنترل کنندگی عصاره آبی و الکلی گل مروارید کاذب روي رشد قارچ سپتورباي برگی گندم در شرایط پطصطهسغط باشد.
پس از جمع آوري و خشک نمودن برگ هاي گیاه در سایه و عصاره گیري به روش تغلیظ،آزمایشی در قالب فاکتوریل کامل تصادفی اجرا گردید به طوري که عصارهها با غلضتهاي مختلف - 200، 400 و 600 پی پی ام - با محیط کشت مخلوط شدند و اثر بازدارندگی عصاره با اندازهگیري قطر کلنی با خطکش در زمانهاي مختلف 10، 15، 20، 25 و 30 روز بررسی گردید.
غلظتهاي مختلف عصاره الکلی خواص ضد قارچی قابل توجهی را نشان دادند. عصاره الکلی در غلظت عژژ 600 داراي 55 درصد مهارکنندگی بود در حالی که عصاره آبی نه تنها در هیچکدام از غلظتها بازدارنده نبوده بلکه باعث افزایش رشد قارچ نسبت به تیمار شاهد شد.
مقدمه
عامل بیماري لکهبرگی سپتوریوز گندم قارچ Mycosphaerellagraminicola است که یک قارچ آسکومیست متعلق به راسته کاپنودیال جککئهط2پغژههض بوده و در تمام فصل رویشی به صورت جنسی و غیر جنسی تولید مثل میکند . این بیماري اولین بار در سال 1842 از فرانسه جلخنذ, ککطکطzهعککخض و درایران توسط پتراك و اسفندیاري گزارش شده استجذخکذ ,ططهط2غهسکغ 2غه فهطصکبضح میزان کاهش محصول در اثر این بیماري در آلودگیهاي شدید 31 تا 53 درصد گزارش شده است.سپتوریوز در ایران نیز به مزارع گندم خسارت وارد میکند. اینبیماریازسال 1344 باآغاز کاشت ارقام سیمیت در کشور گسترش یافته و گزارشهاي متعددي از وقوع آن در مناطق مختلف بویژه استانهاي گلستان، خوزستان، مازندران، فارس، ایلام، مرکزي، آذربایجانشرقی، اردبیل، کرمانشاه، کرمان و سیستان و بلوچستان گزارش شده است - ترابی 1359
،عظیمی1377 - .در مورد بکارگیري گیاهان در کنترل عوامل بیماريزاي قارچی در سالهاي اخیر تحقیقاتی براي شناسایی گیاهان با خواص ضد قارچی گیاهان در کنترل عوامل بیماریزاي قارچی انجام شده است - 2غه هکطعلاکفهئألاصأقض
گل مروارید کاذب - Eclipta alba - ازخانواده کاسنی1 به عنوان یک علف هرز رایج در هند است که تا ارتفاعات 6000 فوت رشد میکند. این گیاه بومی آسیا است اما در اکثر نقاط مانند مراتع، دراطراف جاده، باتلاق، رودخانهها، دریاچهها و بر روي تپه هاي هیمالیا میروید جذذتل ,هطهلا2طلاکهلاح 2غه غألاصطقض.
سور شجانی و همکاران - - 1392 در تحقیقی که بر روي اثر مهارکنندگی و کشندگی عصاره هاي آبی و اتانولی کرفسکوهیجه - Kelussiaodoratissim بر Escherichia coli و Bacillus cereus و Listeria innocua در شرایط آزمایشگاهی نشان دادهاند که در روش انتشار در آگار همه غلظتهاي عصارها تانولیبر Bacillus cereusوinnocuaListeria اثر بازدارندگی داشت.
هوشنگی و همکاران - - 1391 در تحقیقی بر روي اثر ضد قارچی عصاره هاي الکلی و آبی بذرگیاه زنیان بر ساپرولگنیا پارازیتیکا در شرایط آزمایشگاهی نشان دادند که درمورد عصاره ي آبی هیچ گونه بازدارندگی در محدوده ي غلظت 0 تا 20 میلی گرم بر میلی لیتر در بازه ي زمانی 72 ساعت مشاهده نشد. در صورتی که اثر بازدارندگی عصاره ي متانولی در غلظت 20 میلی گرم بر میلی لیتر در 24 ساعت اول معنی دار بود. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر بازدارندگی و کنترل کنندگی عصاره گل مروارید کاذب روي قارچ عامل سپتوریوز برگی گندم می باشد که بتوان از این نتایج در آینده در کنترل بیماري استفاده نمود.
مواد و روشها:
عصاره گیاه دارویی Eclipta alba به روش خیساندن با الکل توسط دستگاه همزنب رقیو پمپ خلاءانجام شد. براي عصاره گیري مقدار 30 گرم از نمونههاي آسیاب شده گیاهی به همراه 450 میلیلیترالکل %70 و با استفاده از دستگاه همزن برقی به مدت نیم ساعت عصارهگیري شد. سپس عمل صاف شدن محلول به منظور جداسازي تفاله موادگیاهی و عصاره بر روي کاغذ صافی واتمن صورت گرفت.
جهت بررسی آزمون ضد قارچی عصارههاي گیاهی استخراج شده علیه قارچ بیماریزا از روش اختلاط با محیط کشت استفاده شد - آلورزو همکاران، . - 2001 اثر بازدارندگی عصاره با اندازهگیري قطر کلنی با خطکش در زمانهاي مختلف 10، 15، 20، 25 و 30 روز بررسی گردید - عطاییعظیمی و همکاران، . - 1385 آزمایش در قالب فاکتوریل کاملا تصادفی در سه تکرار صورت گرفت به طوري که تیمارها شامل دو روش عصاره گیري در چهار غلظت مختلف و در پنج زمان مختلف بعد از اعمال تیمار درصد بازدارندگی از فرمول ابوت - 1925 - محاسبه گردید.داده هاي حاصل با استفاده از نرم افزار ذحک حAح آنالیز و ترسیم گراف ها با نرم افزار ئکطxغ انجام گرفت. نتایج و بحث براساس نتایج بهدستآمده
- جدول - 1، بین میانگینهاي حداقل غلظت مهارکنندگی رشد - هعق - در تمام عصارههاي مورد
آزمایش، غلظت ها و همچنین اثرات متقابل عصاره و غلظت هاي مختلف تفاوت کاملاً معنیداري در سطح یک درصد مشاهده شد که این امر نشاندهندهي تفاوت در نوع عصاره و مواد مؤثره آنها می باشد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که عصاره الکلی Eclipta alba در تمام غلظتها داراي اثر مهارکنندگی می باشد. میانگین قطر هاله و عدم رشد ایزوله در غلظتهاي مختلف عصاره الکلی نشان میدهد که با افزایش غلظت عصاره میزان بازدارندگی بیشتر میشود. در عصارههاي آبی هیچگونه بازدارندگی نشان داده نشد این نتیجه نشان میدهد که ماده مؤثره و بازدارنده آن در قسمت حلال در چربی
جدول :1 تجزیه واریانس بررسی اثر بازدارندگی عصاره آبی و الکلی Eclipta alba بر قطر هاله قارچ سپتوریوز در
طح احتمال پنج درصد و ** نشاندهنده معنیداربودن درسطح احتمال یک درصد باتوجه به دادههاي به دست آمده حاصل از نتایج محاسبه بع در روز دهم عصاره گل مروارید کاذب آبی و الکلی در غلظت 200 فاقد اثرمهارکنندگی ولی در غلظت ئعَ؟ع400 و ئعَ؟ع600 عصاره آبی داراي اثربازدارندگی بیشتر از عصاره الکلی هست. ولی در طی روزهاي پانزدهم تا سیام عصاره الکلی داراي مهارکنندگی بیشتري نسبت به عصاره آبی بود. در روز سیام عصاره آبی در تمامی غلظت ها فاقد اثر مهار کنندگی بود. با توجه به مقایسه میانگین عصاره آبی و الکلی گل مروارید کاذب بر قطرکلونی قارچ عامل بیماري سپتوریاي برگی گندم در روزهاي مختلف نشان میدهد که میانگین قطر کلونی در طی روز دهم تا سیام در غلظت ئعَ؟ع 200 داراي میانگین رشد بالاتري نسبت به سایر غلظتها است و این میانگین رشد در غلظت ئعَ؟ع200 عصاره آبی بیشتر از غلظت ئعَ؟ع 200 عصاره الکلی هست که احتمالا به این دلیل است که در غلظت200 بین عصاره آبی و الکلی به دلیل مقدار کم عصاره مصرفی تفاوت زیادي بین این دو عصاره دیده نمیشود.
شکل:1مقایسه میانگین اثر عصاره آبی و الکلی گل مروارید کاذب بر قطر کلونی قارچ عامل بیماري سنتورياي گندم در روز دهم نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که عصاره الکلی تأثیر بیشتري در کنترل قارچ دارد که احتمالا به دلیل مواد الکلی در عصاره تام هستند و تمام مواد مؤثره چه مواد حلال در آب چه مواد حلال در چربی در آن وجود دارد بههمین دلیل میتوان گفت که مواد بازدارنده این قارچ در قسمت حلال در چربی وجود دارد و عصاره الکلی تأثیر بیشتري نسبت به عصاره آبی دارد. که این نتایج با نتایج به دست امده بعضی پژوهشگران موافقت و با عدهاي از نظرات مخالفت داشت.
