بخشی از مقاله
چکیده
سبز شدن یکی از مهمترین مراحل فنولوژیک گیاه است. سبز شدن به ظهور گیاهچه در سطح خاک گفته میشود. کاشت عمیق یکی از مهمترین عواملی است که باعث سبز شدن نامناسب گیاهچه میگردند. اسپرس زراعی با نام علمی - Onobrychis viciifolia Scop - در طول قرنها در مناطق مختلف جهان از جمله ایران کشت گردیده است و کشاورزان و دامداران برای تعلیف دامهای خود از آن استفاده میکنند. هدف از انجام این تحقیق بررسی کشت گیاه اسپرس در اعماق کشت مختلف است. از غلاتی که امروزه در دنیا کشت می شود و از این نظر با جو قابل رقابت است اسپرس می باشد. تحقیق در سال 91-92 در مورد ویژگی تعداد بوته در واحد سطح گیاه اسپرس در شهرستان صومعهسرا براساس کشت در اعماق مختلف برای تولید علوفه صورت گرفت. تعداد پایه های کشت شده در اعماق مختلف مورد بررسی 1/5 - ، 3، 6 سانتی متری - به ترتیب به تعداد صفر، یک، دو و چهار پایه در متر مربع می باشد که این اختلاف توسط آزمون توکی در سطح 99 درصد معنیدار بود. هرچقدر اعماق کاشت گیاه اسپرس کمتر باشد تعداد پایههای گیاه اسپرس افزایش مییابد و بهترین روش کشت بذرپاشی است.
کلمات کلیدی: عمق کاشت، جوانه زنی، اسپرس، صومعهسرا
مقدمه
سبز شدن یکی از مهمترین مراحل فنولوژیک گیاه است که تعیین کننده موفقیت یا شکست نسبی زراعت میباشد - فورسلا و همکاران، . - 2000 سبز شدن به ظهور گیاهچه در سطح خاک گفته میشود - فورسلا و همکاران، - 2000 و شامل دو مرحله جوان زنی و رشد گیاهچه برای خروج از خاک است - هامن و همکاران، 2002؛ نیکفورک و جاهنسون، . - 1994 عمق کاشت تاثیر زیادی بر سبز شدن و استقرار گیاهچه دارد - سیدیک و همکارن، . - 1997 کاشت عمیق یکی از مهمترین عواملی است که باعث سبز شدن نامناسب گیاهچه میگردند - تریپلت و همکاران، - 1960 با توجه به این که تنوع گیاهان علوفه های در سطح کشور نسبتا زیاد است ولی مجموع منابع غذایی دامی از جمله گیاهان علوفه ای قادر به تامین نیازهای غذایی دام موجود در کشور نیست که تامین بخشی از این نیاز از طریق چرای زراعت پاییزه غلات باید مورد توجه قرار گیرد - مجیدی و ارزانی،. - 2005 اسپرس زراعی با نام علمی - - Onobrychis viciifolia Scop در طول قرنها در مناطق مختلف جهان از جمله ایران کشت گردیده است و کشاورزان و دامداران برای تعلیف دامهای خود از آن استفاده میکنند - ویسی پور و همکاران، . - 1392 منشا این گیاه آسیای جنوب مرکزی است و قرن ها کشت و کار آن در مناطق مختلف جهان و از جمله ایران رواج داشته است.
طبق اطلاعات موجود حدافل 60 گونه از آن در ایران به صورت وحشی حضور دارد؛ بذرهای این گیاه در غلافهای قهوهای رنگ قرار دارند. غلافها اغلب در سطح خود دارای برآمدگیهای متعدد هستند، طبق گزارشهای موجود تقریبا 30 درصد وزن بذر همراه با غلاف را، غلاف تشکیل میدهد - باقری و سرمدنیا، . - 1367 این گیاه به لحاظ تولید علوفه خوب بوده و قابل رقابت با یونجه است. این گیاه سازگاری وسیعی به ویژه در مناطق سردسیری دارد و در این مناطق برای تولید علوفه مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن این که در مناطق گرم نیز به خوبی استقرار یافته است و در برخی از مناطق عملکرد آن حتی از یونجه بیشتر می باشد .مقاومت به خشکی و سازگار بودن به شرایط کم باران اسپرس را برای کشت در دیم زارها و مراتع گیاه مطلوبی ساخته است به طوری که در نواحی کوهستانی و مرتفع به ویژه خاک هایی که به طور موقت آبیاری می شوند، رشد خوبی دارد - مجیدی و ارزانی،. - 2005 این گیاه را می توان براحتی با شبدر و یونجه مخلوط نمود و از آن در دیمزارها استفاده کرد. فاصله کاشت برای اسپرس 30 cm پیشنهاد شده است - کریمی، - 1369
اکبرزاده - 1374 - بیان نمود که اسپرس به دلیل دارا بودن مواد معدنی به ویژه کلسیم فراوان به شدت مورد علاقه دام است و چون در چرای مستقیم در دام ایجاد نفخ نمی نماید بنابراین جهت چراگاه می توان از آن استفاده نمود و از نظر ارزش غذایی با یونجه قابل مقایسه است و با توجه به اینکه در شرایط کمبود رطوبت ریزش برگهای آن کمتر از یونجه است بنابراین از نظر مواد غذایی دارای اهمیت ویژه ای می باشد.
پیمانی فرد و همکاران - 1360 - در گزارشی بیان کرده اند که مقاومت اسپرس نسبت به سرما و خشکی از یونجه بیشتر است و در محدوده حرارتی - 20 تا + 38 درجه سانتیگراد قادر به رشد و نمو می باشد .این گیاه در شرایط دیم، در مناطقی که دارای بارندگی بین 250 تا 300 میلیمتر باشد به خوبی مستقر شده و مدت 3 تا 4 سال علوفه کافی تولید می نماید.
طبق نظر حنطه و چاهوکی - 1391 - برای ایجاد یک مزرعه دست کاشت از گیاه مذکور بهترین عمق کاشت 8-5 سانتی متر است متاسفانه در ایران تولید و مدیریت گیاهان علوفه ای در مقایسه با سایر گیاهان زراعی چندان مورد توجه نبوده است و نیز به علت عدم توجه به افزایش کمی و کیفی گیاهان علوفه ای، همواره با کمبود مواد پروتئینی رو به رو بوده ایم. بنابراین اهتمام به کشت محصولات علوفه ای با توجه به نیاز کشور به فراورده های دامی و لبنی ضروری به نظر می رسد. به این منظور باید به دنبال گیاهانی باشیم که علاوه بر بالا بودن میزان عملکرد, دارای کیفیت مطلوبی نیز باشند.به همین علت هدف از انجام این تحقیق بررسی کشت گیاه اسپرس در اعماق کشت مختلف است. از غلاتی که امروزه در دنیا کشت می شود و از این نظر با جو قابل رقابت است اسپرس می باشد.
