بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق به منظور بررسی تاثیر فاصله کاشت و نوع خاک بر مشخصات کمی و کیفی هفت قطعه صنوبر کاری در شهرستان دیواندره در فواصل کاشت 1×1 متر و 2×2 متر صورت گرفت. مشخصه های ارتفاع تاج، ارتفاع تنه، تعداد جست و شادابی تاج در رابطه با خصوصیات خاک و فاصله کاشت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. جهت آماربرداری از روش ترانسکت با شدت آماربرداری 10 درصد استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS و برای مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد.
نتایج نشان داد که بین پارامترهای آماری در فواصل کاشت مختلف و در خاکهای با خصوصیات فیزیکی متفاوت، اختلاف معنی داری وجود دارد. به طوری که بالاترین ارتفاع تنه و بیشترین درصد شادابی تاج در فاصله کاشت 2×2 متر و بالاترین ارتفاع تاج و کمترین تعداد جست در فاصله کاشت 1×1 متر مشاهده گردید. پس افزایش فاصله کاشت در کاهش میانگین ارتفاع تاج و افزایش ارتفاع تنه، تعداد جست و شادابی تاج پایه های صنوبر مؤثر بوده است.
در خاک دارای درصد اشباع، درصد سیلت و درصد رس بالا و درصد شن پائین به دلیل بالا بودن حاصلخیزی خاک ارتفاع تاج، ارتفاع تنه و شادابی تاج - به شرط مناسب بودن خصوصیات شیمیایی خاک - افزایش و تعداد جست کاهش می یابد. مشخصه های رویشی مورد بررسی با خصوصیات فیزیکی خاک همبستگی بیشتری را نشان داده و خصوصیات خاک نسبت به فاصله کاشت تاثیر بیشتری را در مورد مشخصههای کمی و کیفی تودههای مورد بررسی داشتهاست.
-1 مقدمه
تخریب جنگل های طبیعی کشور، افزایش جمعیت انسانی و کند رشد بودن اکثر گونه های پهن برگ جنگلی کشور موجب می شود که نیاز چوبی صنایع مختلف تامین نگردد. این موضوع اهمیت جنگلکاری با گونه های سریع الرشد و بومی از جمله Populus nigra را توجیه می کند.[
به طوری که می دانیم زمان برداشت و ابعاد چوب تولید شده به فاصله کاشت بستگی دارد. اگر هدف از صنوبرکاری تولید مواد اولیه برای کارخانه های تخته لایه گیری و تخته سه لا سازی و یا اره کش ها باشد، در این صورت دوره بهره برداری طولانی تر با تولید بیشتر حاصل می گردد. درصورتی که هدف چوبهای با قطر کمتر و برای مصارف محلی نظیر تیر ساختمان، پایه های برق و تلفن و صنایع سلولزی باشد، نیاز به دوره برداشت کوتاهتر است و عامل بسیار مهم در رسیدن به این هدف، فاصله کاشت کمتر است.
بیشترین مقدار رویش قطری و ارتفاعی برای دو گونهPopulus deltoids و Paulownia fortunei در فاصله کاشت 3×3 متر و بیشترین میانگین قطر تاج را در فواصل کاشت بیش از 5×5 متر مشاهده گردیده است.کمترین میانگین قطر برابر سینه و ارتفاع کل در فواصل کاشت 2×2، 3×2 و 3×3 متر به دست آمده [3] و بیشترین قطر برابر سینه و کمترین ارتفاع را برای چهار هیبرید صنوبر در فاصله کاشت 10×6 متر نشان داده شده است.
خاک منبع مهم مواد غذایی شامل نیتروژن، فسفر، گوگرد، سدیم، منیزیم، کلسیم و تعدادی مواد ریز مغذی برای پوشش گیاهی می باشد.در بعضی موارد، ویژگیهای خاک مانند اسیدیته و مواد مغذی در دسترس، روی پوشش گیاهی تاثیر می گذارد و شرایط رویشی و پراکنش تیپ های پوششی در نقاط با شیب ها و ارتفاعات مختلف، از طریق تنوع مواد مغذی خاک کنترل می شود.[14] به طوری که بهترین رشد صنوبرها روی خاک های عمیق با بافت متوسط در سال 1959 و روی خاک سبک شنی توسط گزارش شده است.
از این جهت تحقیق حاضر سعی دارد تاثیر دو عامل فاصله کاشت و نوع خاک را بر مشخصات رویشی صنوبر مورد بررسی قرار داده و به این سوال پاسخ دهد که آیا نوع خاک و فاصله کاشت های متفاوت تاثیری در ویژگی های کمی و کیفی صنوبرکاری ها دارد؟ جهت انجام این تحقیق تعداد هفت توده صنوبر دست کاشت همسال در شهرستان دیواندره به منظور یافتن بهترین شرایط خاک و مناسبترین فاصله کاشت انتخاب شدند.
-2 مواد وروش ها
منطقه مورد مطالعه این تحقیق، در شهرستان دیواندره واقع شده است. شهرستان دیواندره یکی از شهرستان های استان کردستان از نظر جغرافیایی در 47 درجه و 1 دقیقه ی طول شرقی، 35 درجه و 54 دقیقه ی عرض شمالی و ارتفاع 1850 متری از سطح دریا قرار دارد.
در این مطالعه هفت قطعه صنوبر دست کاشت مورد بررسی قرار گرفته یکی از قطعات در روستای زاغهسفلی و دو قطعه در روستای تازهآباد و چهار قطعه باقیمانده در روستای قرهدره از توابع شهرستان دیواندره، واقع شده است. خلاصه ای از ویژگی های این مناطق به شرح جدول - 1 - ارائه شده است. حداکثر دما در این شهرستان 36/5 درجه و حداقل -23 درجه، تعداد روزهای خشک 272 روز و تعداد روزهای یخبندان 140 روز میباشد.[6] متوسط بارندگی سالیانه 450-350 میلیمتر می باشد. تعداد ماههای خشک سال 5 ماه است که عبارتند از خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر و میانگین رطوبت نسبی سالانه 54 درصد میباشد.[
جدول - : - 1 مشخصات کلی قطعات مورد مطالعه
-3 روش تحقیق
برای آماربرداری از روش ترانسکت با شدت آماربرداری 10 درصد استفاده گردید. مشخصات مورد بررسی برای هر قطعه شامل مختصات جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، مساحت قطعه، درصد شیب عمومی منطقه، جهت شیب، ارتفاع تنه، ارتفاع تاج و تعداد جست در اطراف یقه و شادابی تاج می باشد. مختصات جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، مساحت و جهت دامنه با GPS، درصد شیب و ارتفاع درختان با شیب سنج سونتو تعیین و در فرم های آماربرداری یادداشت گردید.
برای بیان شادابی، درختان به چهار گروه عالی - درختان با تاج گسترده، سالم و برگها سبز براق - ، خوب - درختان با تاج سالم، گستردگی کمتر و برگها سبز براق - ، متوسط - درخت با تاج تنک، دارای چند شاخه خشک و برگها سبز براق - و ضعیف - درختان با تاج خیلی تنک، شاخه و برگهای خشک - تقسیم بندی گردید.[11] جهت تجزیه و تحلیل این داده ها به هر کدام از آنها یک کد تعلق گرفت. گروه عالی با کد یک، گروه خوب با کد دو، گروه متوسط با کد سه و گروه ضعیف با کد چهار نامگذاری شد.
جهت بررسی وضعیت خاک در هر قطعه دست کاشت، سه نمونه خاک و در کل 21 نمونه برداشت گردید. برای برداشت نمونه خاک، گودالی به ابعاد 40×40 سانتیمتر مربع و عمق صفر تا 30 سانتیمتر حفر گردیده و نمونه خاکیحدوداً به وزن یک کیلو گرم برداشت شده و به آزمایشگاه خاک شناسی انتقال یافت.
در بررسی مشخصات خاک بافت، وزن مخصوص ظاهری، درصد آهک، PH، درصد کربن آلی، درصد ازت کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم، درصد تخلخل خاک و نسبت C/N مورد اندازه گیری قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل، اطلاعات مربوط به هر توده به صورت یک فایل و اطلاعات مربوط به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونههای خاک برداشت شده به همراه خصوصیات فیزیوگرافی - جهت، شیب و ارتفاع از سطح دریا - در هر توده به عنوان یک فایل مجزا وارد کامپیوتر شده و از نرم افزار SPSS جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده گردید
