بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق به منظور بررسی تاثیر فاصله کاشت و نوع خاک بر حجم کل، حجم تجاری و ضریب قدکشیدگی هفت قطعه صنوبر کاری در شهرستان دیواندره در فواصل کاشت 1×1 متر و 2×2 متر انجام شده است. مشخصه های حجم کل، حجم تجاری و ضریب قدکشیدگی در رابطه با خصوصیات خاک و فاصله کاشت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. جهت آماربرداری از روش ترانسکت با شدت آماربرداری 10 درصد استفاده گردید.
نتایج نشان داد که بین مشخصه های آماری مورد مطالعه در فواصل کاشت مختلف و در خاکهای با خصوصیات فیزیکی متفاوت، اختلاف معنی داری وجود دارد. به طوری که در فاصله کاشت 2*2 متر بالاترین میزان حجم تجاری مشاهده شده است و میانگین ضریب قدکشیدگی مناسب - نزدیک یک - می باشد
در خاک با 40-30 درصد اشباع، 35-25 درصد سیلت و 30-20 درصد رس و 50 - 30 درصد شن - بافت لومی - به دلیل بالا بودن حاصلخیزی خاک، حجم کل و حجم تجاری افزایش یافته و ضریب قدکشیدگی مناسب خواهد بود. مشخصه های رویشی مورد بررسی با خصوصیات فیزیکی خاک همبستگی بیشتری را نشان داده و خصوصیات خاک نسبت به فاصله کاشت تاثیر بیشتری را بر روی مشخصه های کمی و کیفی توده های مورد بررسی داشته است.
-1 مقدمه
نقش چوب این ماده خام در زندگی انسان از زمانی که بشر زندگی جنگلی داشته آغاز شده و تا امروز که زندگی صنعتی و ماشینی است، ادامه دارد. این عنصر به وجود آمده از حیات نباتی که جزیی از منابع طبیعی مخلوق شرایط طبیعی و اکولوژیکی است به صورتهای مختلف، به شکل و حالتهای طبیعی و مصنوعی در رفع نیازهای انسانها و در هر زمان با توجه به شکل بندی اجتماعی و اقتصادی جوامع مختلف مؤثر بوده است
به طوری که می دانیم زمان برداشت و ابعاد چوب تولید شده به فاصله کاشت بستگی دارد. اگر هدف از صنوبرکاری تولید مواد اولیه برای کارخانه های تخته لایه گیری و تخته سه لا سازی و یا اره کش ها باشد، در این صورت دوره بهره برداری طولانی تر با تولید بیشتر حاصل می گردد. درصورتی که هدف چوبهای با قطر کمتر و برای مصارف محلی نظیر تیر ساختمان، پایه های برق و تلفن و صنایع سلولزی باشد، نیاز به دوره برداشت کوتاهتر است و عامل بسیار مهم در رسیدن به این هدف، فاصله کاشت کمتر است
به گونه ای که بیشترین مقدار رویش قطری و ارتفاعی را برای دو گونهPopulus deltoids و Paulownia fortunei در فاصله کاشت 3×3 متر مشاهده گردید.[3] در بررسی گونه ون در سه فاصله 1.5×1.5، 2×2 و 2.5×2.5 متر، بیشترین میانگین حجم را در فاصله کاشت 2.5×2.5 متر و بیشترین مقدار ضریب قدکشیدگی را در فاصله کاشت 1.5*1.5 متر به دست آمد
خاک منبع مهم مواد غذایی شامل نیتروژن، فسفر، گوگرد، سدیم، منیزیم، کلسیم و تعدادی مواد ریز مغذی برای پوشش گیاهی می باشد.[8][9] در بعضی موارد، ویژگیهای خاک مانند اسیدیته و مواد مغذی در دسترس، روی پوشش گیاهی تاثیر میگذارد و شرایط رویشی و پراکنش تیپ های پوششی در نقاط با شیبها و ارتفاعات مختلف، از طریق تنوع مواد مغذی خاک کنترل می شود
به طوری که بهترین رشد صنوبرها روی خاک های عمیق با بافت متوسط و روی خاک سبک شنی گزارش شده است. از این جهت این تحقیق سعی دارد که تاثیر این دو فاکتور را مورد بررسی قرار داده و به این سوال پاسخ دهد که آیا نوع خاک و فاصله کاشت های متفاوت تاثیری در فاکتورهای مورد بررسی صنوبرکاری ها دارد؟ جهت انجام این تحقیق تعداد هفت توده صنوبر دست کاشت همسال در شهرستان دیواندره به منظور یافتن بهترین شرایط خاک و مناسبترین فاصله کاشت انتخاب شدند.
-2 مواد وروش ها
منطقه مورد مطالعه این تحقیق، در شهرستان دیواندره واقع شده است. شهرستان دیواندره یکی از شهرستان های استان کردستان از نظر جغرافیایی در 47 درجه و 1 دقیقه ی طول شرقی، 35 درجه و 54 دقیقه ی عرض شمالی و ارتفاع 1850 متری از سطح دریا قرار دارد. در این مطالعه هفت قطعه صنوبر دست کاشت مورد بررسی قرار گرفته یکی از قطعات در روستای زاغه سفلی و دو قطعه در روستای تازه آباد و چهار قطعه باقی مانده در روستای قره دره از توابع شهرستان دیواندره، واقع شده است.
خلاصه ای از ویژگی های کلی این مناطق به شرح جدول - 1 - ارائه شده است. حداکثر دما در این شهرستان 36/5 درجه و حداقل -23 درجه، تعداد روزهای خشک 272 روز و تعداد روزهای یخبندان 140 روز می باشد - .]5] متوسط بارندگی سالیانه 450-350 میلیمتر می باشد. تعداد ماههای خشک سال 5 ماه است که عبارتند از خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر و میانگین رطوبت نسبی سالانه 54 درصد میباشد.
-3 روش تحقیق
برای آماربرداری از روش ترانسکت با شدت آماربرداری 10 درصد استفاده گردید. حد شمارش در این آماربرداری قطر برابر سینه 7 سانتی متر در نظر گرفته شده است. مشخصات مورد بررسی برای هر قطعه شامل مختصات جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، مساحت قطعه، درصد شیب عمومی منطقه، جهت شیب، قطر برابر سینه، ارتفاع کل و ارتفاع تنه می باشد. مختصات جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، مساحت و جهت دامنه با GPS، درصد شیب و ارتفاع درختان با شیب سنج سونتو، قطر برابر سینه به سانتی متر با خط کش دو بازو تعیین و در فرم های آماربرداری یادداشت گردید.
جهت بررسی وضعیت خاک در هر قطعه دست کاشت، سه نمونه خاک و در کل 21 نمونه برداشت گردید. برای برداشت نمونه خاک، گودالی به ابعاد 40×40 سانتی متر مربع و عمق صفر تا 30 سانتی متر حفر گردیده و نمونه خاکیحدوداً به وزن یک کیلو گرم برداشت شده و به آزمایشگاه خاک شناسی انتقال یافت.در بررسی مشخصات خاک بافت، وزن مخصوص ظاهری، درصد آهک، PH، درصد کربن آلی، درصد ازت کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم، درصد تخلخل خاک و نسبت C/N مورد اندازه گیری قرار گرفت. با استفاده از اطلاعات موجود در فرم های آماربرداری تهیه شده از قطعات، ارتفاع کل و ارتفاع تنه بدون شاخه و با استفاده از فرمول ساده حجم کل و حجم تجاری محاسبه گردید.[4] ضریب قدکشیدگی نیز از نسبت ارتفاع کل به قطر برابر سینه محاسبه شده است.
