بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه به منظور بررسی اثر حفاظتی سولفات روي بر ضایعات پاتولوژیک ایجاد شده در تخمدان پس از مصرف طولانی مدت مس انجام پذیرفت. در این مطالعه تعداد 24 سر موش صحرایی ماده بالغ در قالب 4 گروه 6 تایی مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه اول - گروه کنترل - روزانه ./25 میلی لیتر به روش گاواژ اب مقطر دریافت نمودند.گروه دوم - گروه کنترل مس -
روزانه 200 میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم وزن بدن محلول سولفات مس در اب مقطر به صورت گاواژ دریافت نمودند.گروه سوم - گروه کنترل روي - طی دوره مطالعه هر 48 ساعت یکبار محلول سولفات روي به میزان 100 میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم وزن بدن و از طریق تزریق داخل صفاقی دریافت نمودند.
گروه چهارم - تیمار - روزانه 200 میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم وزن بدن محلول سولفات مس در آب مقطر به صورت گاواژ دریافت نموده و هر 48 ساعت یکبار محلول روي به شکل گروه سوم دریافت نمودند.هفت هفته بعد از شروع مطالعه موش ها به روش انسانی کشته شدند و هر دو تخمدان آنها جهت ارزیابی هیستوپاتولوژي مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که آسیب فولیکولی ناشی از مصرف طولانی مدت مس به وسیله ي درمان با روي قابل بهبود می باشد .در این مطالعه، روند فولیکوژنز پس از مصرف طولانی مدت مس کاهش می یابد که این کاهش به دلیل آسیب به فولیکول هاي اولیه، درحال رشد و فولیکول هاي حفره دار می باشد .در این بررسی تمامی پارامترها از جمله تعداد فولیکول هاي اولیه،فولیکول هاي در حال رشد، فولیکول هاي حفره دار و جسم زرد در گروه مس کاهش معنی داري را نسبت به گروه کنترل نشان دادند. - . - p<0.05 مطالعه اخیر نشان می دهد که مصرف طولانی مدت مس سبب ایجاد ضایعات پاتولوژیک در تخمدان می شود که این ضایعات با به کارگیري مکمل هاي حاوي روي تا حدي بهبود می یابد.
مقدمه و هدف
مس یکی از 15 عنصر کمیابی است که در ساختار و عملکرد دستگاه هاي گردش خون ، اعصاب، اسکلتی، تولید مثلی و سیستم ایمنی بدن نقش به سزایی ایفا می کند. علیرغم اهمیت این عنصر حیاتی، دریافت بیش از حد آن به صورت مزمن توسط دام یا انسان موجبات بروز مسمومیتی را فراهم می کند که با علائم بی اشتهایی، افسردگی، کاهش وزن، کم خونی، زردي و هموگلوبین اوري نمود بالینی می یابد .
مصرف مقادیر اندك مس به مدت طولانی موجب تجمع مس در کبد می شود و زمانی که به حداکثر مقدار خود می رسد به داخل خون آزاد می شود. حیوان در اثر همولیز شدید داخل عروقی و کم خونی حاد و نفروز هموگلوبین اوریک خواهد مرد. مرگ سریع در مرحله اول در اثر نارسایی کلیوي رخ می دهد.
استان کرمان به لحاظ موقعیت توپوگرافیک داراي معادن غنی از مس و کارخانجات عظیم مس می باشد که محیط زیست اطراف را در معرض آلودگی قرار داده اند .
چانگ و چاتوپادیاي به ترتیب در سالهاي 2009 و 2005 بروز برخی اختلالات تولید مثلی ناشی از این مسمومیت را گزارش نموده اند.نتایج مطالعات قبلی نیز نشان داده است که مسمومیت ناشی از مس باعث بروز ضایعات پاتولوژیک در بیضه و کاهش معنی دار غلظت،تحرك و زنده مانی اسیرم شده و باروري را در جنس نر تحت تاثیر قرار می دهد.
مطالعات نشان داده اند که بروز مسمومیت ناشی از مس باعث تولید گونه هاي اکسیژن باز فعال می شود.آزادسازي اکسیژن فعال ایجاد استرس اکسیداتیو نموده،باعث ایجاد آسیب هاي اکسیداتیو بافتی می شود . - 5 - بنابراین مس می تواند به عنوان یک واسطه آسیب بافتی عمل کرده و نقش اساسی در اختلال روند اسپرماتوژنز و ناباروري در جنس نر ابفا نماید .
محققین ثابت نموده اند که مس در محیط آزمایشگاه نیز باعث افزایش اکسیداسیون لیپوپروتئین ها می شود.
ریز المانهاي زیادي وجود دارند که بر فعالیت تولیدمثلی جنس ماده و اووژنز تاثیر می گذارد یکی از این ریزالمانها روي است که نقش مهمی در فیزیولوژي تولیدمثل دارد. گنادها سریع ترین رشد را در بین بافت هاي بدن دارند لذا نیازمند آنزیم هاي حیاتی هستند که در سنتز اسید نوکلوئیک و پروتئین درگیر هستند و روي یکی از عناصر مهم در ساختار این آنزیم هاست .
همچنین مطالعات نشان می دهند که روي در تولید و زنده مانی اسپرم ها و تثبیت غشاي اسپرم دخیل است. نکته قابل توجه علاوه بر اثرات فوق تاثیر آنتی اکسیدان روي بواسطه خنثی سازي پر اکسید تولید شده توسط اسپرم ها است. با توجه به اثرات ذکر شده گمان می رود روي بتواند موجب کاهش اثرات تخریبی مس در تجویزهاي طولانی مدت باشد لذا مطالعه حاظر طراحی گردید تا اثرات متقابل تجویز طولانی مدت مس و درمان با روي در بافت تخمدان از طریق هیستوپاتولوژي و مورفومتري مورد بررسی قرار گیرد.
مواد و روش کار:
تعداد 24 سر موش صحرایی ماده بالغ با وزن متوسط 200-240 گرم، از محل نگهداري حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه علوم پزشکی کرمان خریداري و به دانشکده دامپزشکی منتقل شدند. در مرحله ي اول حیوانات جهت تطابق با شرایط محیط به مدت یک هفته در محل نگهداري حیوانات آزمایشگاهی دانشکده دامپزشکی نگهداري شدند. طی مدت آزمایش حیوانات در قفس هاي پروپیلن با درب توري، در دماي 21 درجه سانتی گراد و مدت روشنایی و تاریکی مناسب 12 - ساعت - نگهداري می شدند و به صورت آزاد به آب وغذاي مخصوص جوندگان دسترسی داشتند.
جمعیت حیوانات مورد مطالعه شامل 4 گروه 6 تایی به شرح زیر می باشد
گروه اول - گروه کنترل - که در طول هفت هفته ي مورد مطالعه، میزان 0/1 میلی لیتر به روش گاواژ آب مقطر دریافت نمودند و به صورت آزاد به آب آشامیدنی دسترسی داشتند.
گروه دوم - گروه کنترل مس - که در طول مطالعه میزان 200 میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم وزن بدن 0/25 - میلی لیتر - روزانه سولفات مس در آب مقطر به صورت گاواژ دریافت نمودند و به صورت آزاد به آب آشامیدنی دسترسی داشتند.گروه سوم - گروه کنترل روي - که طی مطالعه هر 48 ساعت یکبار محلول سولفات روي به میزان 100 میلی گرم به ازاي وزن بدن و از طریق تزریق داخل صفاقی دریافت نمودند و به صورت آزاد به آب آشامیدنی دسترسی داشتند.
گروه چهارم - گروه تیمار - که میزان 200 میلی گرم به ازاي هر کیلوگرم وزن بدن 0/1 - میلی لیتر - ، در روز محلول سولفات مس در آب مقطر به صورت گاواژ دریافت نمودند و هر 48 ساعت یکبار محلول روي به شکل گروه سوم دریافت کردند.
هفت هفته پس از شروع مطالعه ابتدا موشهاي صحرایی با ترکیب کتامین و زایلازین بصورت داخل صفاقی بیهوش شدند. سپس هر دو تخمدان آن ها خارج، و حیوانات با استفاده از تیوپنتال به روش انسانی کشته شدند . تخمدان ها جهت نمونهگیري هیستوپاتولوژي به داخل ظروف حاوي فرمالین 10٪ انتقال داده شدند. 24 ساعت بعد فرمالین ظروف عوض گردیده و بعد از گذشت یک هفته، نمونه¬ها جهت برش و گرفتن مقاطع بافتی به آزمایشگاه هیستوتکنیک منتقل شدند. از نمونههاي فیکس شده با استفاده از میکروتوم برشهاي 7 میکرومتري تهیه و با رنگ آمیزي هماتوکسیلین- ائوزین رنگ گردیدند.براي بررسی مقاطع پنج گروه براي فولیکول هاي تخمدانی در مقاطع براساس کار توماس و همکاران - 1997 - در نظر گرفته شدند.
