بخشی از مقاله
چکیده
آماده سازی و تربیت کودکان موثر، کارآمد و اثر بخش از مهمترین و ارزشمندترین اهداف سازمانهای آموزشی و تربیتی است. هدف از بیان این مقاله بررسی تاثیر فعالیت بدنی بر سلامت جسمی و روانی کودکان است که با استفاده از روش کتابخانهای صورت گرفته است. این مقاله بیان داشته است که ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات هیجانی، جلب توجه،تنیدگی، رقابت، اعتماد به نفس، کاهش افسردگی،تصویر مثبت بدنی و اجتماعی تاثیر فراوانی دارد. هم چنین این مقاله بیان می دارد که ورزش نه تنها به بهداشت جسم بلکه به بهداشت روانی هم کمک میکند. همچنین تاثیر ورزش بر تنیدگی به طور ویژه در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
-1مقدمه:
از نظر سازمان بهداشت جهانی ،تندرستی» صرفاً نداشتن بیماری و ضعف نیست؛ بلکه منظور از آن سلامتی کامل جسمی ، ذهنی ، اجتماعی و روحی است . در حقیقت دو هدف عمده تندرستی ، به تأخیر انداختن مرگ و از بیماری است - « گائینی ، 1386 ،ص - 27پژوهش های اجتماعی شدن در ورزش با توسعه ی جامعه شناسی ورزش ارتباط مستقیم داشته است .
طی دهه 1960 و اوایل دهه 1970 برای تبیین جنبه های گوناگون شرکت در فعالیت های ورزشی تلاش بسیاری شده است .سه جنبه مفید روانی اجتماعی فعالیت بدنی، به طور گسترده مورد بررسی قرار گرفتند، نخست تحقیقات نشان داده است که فعالیت بدنی شدید و منظم با احساس فشار عصبی و اضطرابکمتر، همراه است.
دوم، اشخاصی که در برنامههای تناسب اندام و ورزش شرکت می کنند، میگویند کارایی آنان در محل کار و نگرششان، بهتر میشود مثلاً اشتباه کمتری میکنند.
سوم شرکت منظم در در فعالیتهای بدنی باعث میشود افراد، به ویژه کودکان، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند؛ چون افرادی که فعالیت بدنی دارند بهتر میتوانند وزن خود را کنترل کنند، میگویند کارایی آنان، ظاهر بهتری دارند و فعالیتهای جسمی و ورزش را با توفیق انجام میدهند.
اینها همه باعث میشود فرد خود را در وضعیت بهتری بینگارد و از بسیاری فواید که در نتیجه سالم بودن بدن و اندام است، برخوردار باشد. اما در بیشتر تحقیقاتی که درباره فواید روانی-اجتماعی فعالیت بدنی و ورزش انجام شده، روشهای همبستگی آماری و گذشته نگر به کار رفته است که تعیین ارتباطات علت و معلولی را دشوار میسازد. شواهدی در دست است که میگوید برخی از فوایدی که خود اظهار کردهاند، ممکن است بدین علت باشد که افراد انتظار داشته داشته اند فعالیت بدنی و ورزش، فواید روانی- اجتماعی در پی داشته است.
-2بهداشت جسمی
ورزش نقش مهمی در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها، همچون بیماریهای کلیوی، ریوی، ارتوپدی، عفونی، عصبی، دردها و سکتههای قلبی، سکته مغزی، چربی خون، ضعفهای عضلانی، کمردرد و آرتریت - التهاب مفاصل - دارد. ورزش به کاهش فشار خون کمک میکند، در کنترل وزن تأثیر فوقالعادهای دارد و مقدار کلسترول لیپوپروتئین با غلظت بالا را-که از بیماری تصلّب شرایین جلوگیری میکند- افزایش میدهد.ورزش، سیستم قلبی عروقی فرد را تقویت کرده و قلب و ریهها را وامیدارد که به طور مؤثر و کارآمد عمل کنند, در نتیجه ابتلا به بیماری قلبی عروقی کاهش مییابد.
مشاهدات علمی نشان دهنده این واقعیتاست که افرادی که شغل آنها با فعالیت جسمی روزانه همراه است، کمتر به سکته قلبی دچار میشوند. شرکت همیشگی در فعالیتهای ورزشی باعث بهبود سطح تناسب فیزیکی بدن میشود؛ تناسب فیزیکی میتواند بیماری و معلولیت ناشی از بیماری قلبی عروقی، استئوپروز، دیابت، چاقی، و یا فشار خون را به تأخیر اندازد، کاهش دهد و یا از آن جلوگیری کند. به طور کلی ورزش منظم در افزایش کیفیت زندگی نقش مهمی دارد.
ورزش حتی در پیشگیری و درمان سرطان نقش مهمی بازی میکند. پژوهشها حاکی است، هر ساله افزون بر یک میلیون آمریکایی در مییابند که به دام سرطان یعنی دومین عامل مرگ و میر بعد از بیماریهای قلبی در آمریکا دچار شدهاند. طبق آمار انجمن سرطان آمریکا، مرگ حاصل از سرطان در بین مردانی که میزان تندرستی جسمانیشان بسیار اندک بوده، سه برابر بیش از مردانی بوده است که از تندرستی کامل بهرهمند بودهاند. زنان عاری از سلامتی بدنی، 16 بار بیش از زنان برخوردار از تندرستی بر اثر سرطان به کام مرگ کشیده شدهاند.
لذا در سال 1966م این انجمن، فعالیت جسمی و ورزشی مرتب را به فهرست عوامل پیشگیرانه این بیماری کشنده افزود تیم کی متخصص برجسته بیماریهای غیرواگیر در بنیاد سلطنتی تحقیقات سرطان انگلستان میگوید: »شواهدی اساسی وجود دارد که ورزش خطر ابتلا به دو نوع سرطان شایع در انگلستان، یعنی سرطانهای روده و سینه را کاهش میدهد.« این آثار و فواید پیشگیرانه و درمانی ورزش، در نتیجه اثرات فیزیولوژیکی آن بر جسم انسان است. مهمترین اثری که ورزش بر بدن انسان گذاشته و موجب تغییراتی در آن میشود، تغییرات قلبی تنفسی است؛ که ورزش نقش حیاتی در این زمینه دارد.
-2-1تاثیر فعالیت بدنی بر تنیدگی
تحقیقات نشان می دهد که فعالیت بدنی در کنار آمدن با تنیدگی دونقش اساسی ایفا می کند: ورزش، خستگی جسمی ناشی از رویداد-های تنیدگی زا و نیز خستگی عاطفی تجلی یافته در زندگی فرد را کاهش میدهد.
سطح اظطراب افرادی که مرتب فعالیت بدنی می کنند و عموما بدنی سالم و قبراق دارند، بسیار پایین تر از دیگران استتحقیقات همبستگی وآزمایشی این را تاید کرده است - گلدواتر، کالیس، - 1985 آزمودنیهایی که به طور تصادفی انتخاب شده بودند تا ورزش های سنگین نجام دهند، کمتر از آن هایی که چنین ورزش هایی را انجام نمی دادند، دچار اضطراب میشدند و بیشتر از سلامت قلب و عروق برخوردار بودند. ابتلای کمتر این افراد به اضطراب، احتمالاً آسیب ابتدایی رویداد های بالقوه تنیدگی زا را کاهش داده و احساس خطر از جانب محیط را را به حداقل می رساند.
به نظر می رسد ورزش موجب کاهش فشار خون و ضربان قلب می شودو به ویژه واکنش پذیری قلب و عروق را کاهش می دهد - دیمس دیل،آلپر، اشنایدرمن،1986؛جنینگز، و همکاران، - 1986 پژوهش ها نشان می دهد که ورزش روش موثری برای رهایی از برانگیختگی فیزیولوژیک ناشی از برانگیختگی در اختیار فرد قرار فرد قرار می دهد. ورزش مرتب، سلامتی فرد را در برابر رویداد ها و محرک های تنیدگی زای مزمن روزانه تضمین می کند. ورزش های سنگین برای پیشگیری از بیماری های قلبی-عروقی فوق العاده مفید است. به طور کلی پژوهشگران دریافته اند که ورزش ، کارایی فعالیت قلب را افزایش داده، ضربان قلب را آهسته و آهنگ آن را منظم می کند و نیز احتمال حمله ی قلبی را کاهش می دهد
تحقیقات جدید نشان داده است که ورزش نه تنها با کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی، بلکه با کاهش مرگ و میر بر اثر بیماری های دیگر نیز ارتباط دارد - بلر و همکاران،. - 1989 برخی تحقیقات مستقیماً به بررسی نشاط جسمی در حلقه ارتباطی میان تنیدگی و سلامتی پرداخته اند. یکی از پژوهش ها نشان داد:افرادی که از نشاط جسمی کمتری برخوردار بودند، در شرایط تنیدگی بیشتر مستعد بیماری بودند
همچنین در تحقیقی راجع به مدیرانی که دچار تنیدگی می شوند، ثابت شده است که ورزش با کاهش بسیاری از بیماری ها رابطه دارد. همچنین تحقیقات نشان داد که این اثر بازدارندده ورزش با کاهش بسیاری از بیماری ها رابطه دارد. روی هم رفته، سخت-رویی،حمایت اجتماعی و ورزش، احتمال ابتلا به بیماری را به طور قابل توجهی کاهش می دهند. در پژوهش کوباسون و همکاران ،1985به دست آمد که سخت رویی، تا اندازه ای بیشتر از ورزش و حمایت اجتماعی، فرد را در برابر تنیدگی حفظ می کند؛ با وجود این، ورزش و حمایت اجتماعی نیز اهمیت فوق العاده ای دارند.
-2-2سلامت فردی
سلامت هر فردی تحت تأثیر عوامل گوناگونی چون ژنتیک، محیط زیست، خدمات پزشکی، سبک زندگی و ... است و در این میان تمرینات بدنی ورزش جایگاه مهمی دارند تا جایی که کاهش فعالیت بدنی میتواند سلامت فرد را تحت تأثیر قرار دهد. ورزش و فعالیت جسمانی نه تنها در ایجاد و حفظ تناسب اندام اثرات سودمندی دارد بلکه در پیشگیری از بیماریها به خصوص بیماریهای قلبی عروقی، فشار خون، دیابت و چاقی و ... هم نقش مهمی را ایفا میکند.
در این میان ورزش برای کودکان، نوجوانان و جوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است تا جایی که در سالهای اخیر سعی شده به برنامههای ورزشی در محیطهای آموزشی نگاه ویژهای شود زیرا ورزش نه تنها فواید جسمانی با خود به همراه میآورد بلکه میتواند فواید روانشناختی بسیاری برای دانشآموزان داشته باشد. کاهش افسردگی، کاهش اضطراب، فراهم آوردن سپری برای مقابله با استرس و بالا بردن عزتنفس و آسایش فکری از جمله فواید مهم ورزش است. برنامه تربیت بدنی باید به گونهای طرحریزی شود که دانشآموزان تسلط کامل بر بدن خود را به دست آورند و بتوانند مهارتهای لازم بدنی را کسب کنند.
حرکتهای ورزشی باید متضمن کارایی، چابکی و نیرومندی بدن باشد و مربیان ورزشی باید چنین مهارتهای لازم را جزء برنامههای تربیت بدنی منظور کنند. یکی از اقدامات برای موفقیت مربیان ورزشی ایجاد ارتباط با والدین دانشآموزان است. مربیان با دعوت از اولیاء برای تماشای مسابقهها و فعالیتهای ورزشی فرزندانشان، میتوانند آنها را به امر ورزش و سلامت علاقهمند سازندبرنامه تربیت بدنی مدارس به تنهایی نمیتواند به تمام فعالیتهای ورزشی که عامل سلامت جسمانی است جواب دهد بنابراین وظیفه مهم دیگر هر مدرسه از نظر تربیت بدنی ایجاد محرکهای لازم در نوجوانان است تا با اجرای فعالیتهای ورزشی خارج از مدرسه به تقویت بیشتر بدنشان و تأمین آمادگی جسمانی آن بپردازندلزوم و اهمیت، برای هر دو جنس در سنین مختلف مورد تأیید محققین است. به طور کلی ورزش و تحرک بر رشد عمومی بدن تأثیر میگذارد.
ورزش امروزی تنها یک فعالیت ساده نیست بلکه قابلیتهای پیچیده مغز را در امور مختلف از جمله آموختن مطالب، هماهنگی، چالاکی، درست عمل کردن، درست تصمیم گرفتن و ... را تقویت میکند و در کلیه اجزای جسم و روح و ذهن تأثیر مثبت میگذارد. دانشآموزان روزانه چند ساعت در کلاس درس روی نیمکت مینشینند حتی اگر نوع نشستن مناسب باشد و نیمکت نیز استاندارد باشد باز هم در آنها خستگی فیزیکی ایجاد میشود
دانشآموزان پسر غالباً این شکل را با بازی کردن در خیابانها و ورزشگاهها - غالباً فوتبال - حل میکنند ولی برای دختران به علت اعتقادات و فرهنگ جامعه امکانات کمتری وجود دارد بنابراین لازم است در مدارس دخترانه ساعتهای بیشتری برای تمرینات بدنی منظور گردد یک دانشآموز در مسیر پیشرفت تحصیلی خود به موانع بسیاری برمیخورد .افسردگی، بیحوصلگی، احساس خستگی، احساس ضعف، تفکرات بیپایه و اساس، مشغول بودن ذهن، عدم توانایی در یادگیری مطالب و بسیاری عوامل دیگر میتواند مانع از به سرانجام رسیدن هدف تحصیلی یک دانشآموز باشد.
اما ورزش همانطور که سد محکمی در برابر فساد و تباهی و اعتیاد جوانان و نوجوانان است میتواند عاملی تأثیرگذار در رفع موانع تحصیلی باشد فعالیت بدنی یا ورزش باعث تحریک عضلات شده و فعالیت دستگاههای بدن، قلب و عروق را بیشتر میکند مغز و ذهن انسان نیز از این امر مستثنی نیست .با فعالیت مغز در هنگام ورزش در ساعاتی در روز تمام تخیلات، احساسات خستگی و بیحوصلگی و ضعف به اندازه قابل توجهی رفع میشود و به همین امر میتواند به درک بهتر مطالب برای دانشآموزان کمک کند. فعالیت ورزشی منظم در صورت تداوم میتواند باعث آسودگی ذهن شود و این آسودگی باعث بهتر آموختن، اشتیاق بیشتر به کار و درس، بالا رفتن شخصیت انسانی و عدم فرار مطالب از ذهن شود بنابراین هر کدام از این عوامل باعث میشود یک دانشآموز به پیشرفتی بیشتر دست یابد
