بخشی از مقاله
چکیده
امروزه فناوري اطلاعات بر تمامی اجزاي جامعه تاثیر گذاشته،مرز جغرافیایی و زمانی بین جوامع را از بین می برد و آن ها را به سوي شکل گیري یک دهکده جهانی با تفاوتهاي فرهنگی کمتر رهنمود می سازد.بدین ترتیب فرهنگ هر جامعه براي رسیدن به این فرهنگ یکسان،دستخوش تغییرات و موقعیتهاي نوینی می شود. اینترنت با دنیاي مجازي که ایجاد کرده است بر همه ستون هاي جامعه به خصوص خانواده ها تاثیر گذاشته و باعث جهش هاي بزرگی از نظر علمی و ارتباطی می شود؛ این جهش ها به شدت بر روي فرهنگ و شیوه زندگی افراد تاثیر می گذارد. در این مقاله با بهره گیري از روش تحلیلی_توصیفی و با توجه به ادبیات موجود و تجارب محققان ابتدا به مطالعه تاریخچه تاثیر فناوري اطلاعات مبتنی براینترنت بر فرهنگ جامعه پرداخته ، در ادامه تاثیر ونقش آن را برتغییرات فرهنگی و منافع و مضرراتی که با خود به دنبال دارد بررسی کرده ایم.
در حقیقت پژوهش حاضر به دنبال آن است که چگونه هریک از ابزارهاي اینترنت می تواند بر فرهنگ جامعه تاثیر بگذارد و راهکارهاي تقویت نقش جامعه در محیط اینترنت جهت تثبیت هویت ملی چیست.در واقع با ایجاد نوعی خودکنترلی در برداشت از اطلاعات می توان از هر شهروند یک غربالگر ساخت به طوري که خود بر روي استفاده صحیح آن تصمیم بگیرند.
-1 مقدمه
امروزه فناوري اطلاعات در تمامی اجزاي جامعه به نوعی تاثیر گذاشته و آنها را دستخوش تغییر کرده است. روشهاي سنتی در جوامع کنونی نمیتوانند به خوبی دستیابی به اهداف نوین را تضمین کنند،با سرعتی که جوامع در حال پیشرفت می باشند و هرلحظه دستخوش تغییرات می شوند دیگر نمی توان انتظار داشت که با شیوه هاي سنتی به این کارزار وارد شد.
فناوري اطلاعات در این نبرد به عنوان ابزاري توانمند در جهت رساندن جوامع و افراد به اهداف جدید کمک می کند. یکی از اساسی ترین عناصر هر جامعه که تاثیر عمیقی بر عملکرد آن دارد و تغییرات آن تاثیر وسیعی بر جامعه ایجاد می کند فرهنگ آن جامعه می باشد.امروزه با وجود فناوري اطلاعات دیگر جوامع نمی توانند با قدرت ادعا کنند که فرهنگشان مختص به جامعه خودشان می باشد چرا که وجود فناوري اطلاعات جوامع را به سوي شکل گیري یک دهکده جهانی با تفاوتهاي فرهنگی کمتر رهنمود می سازد و فرهنگ هر جامعه را براي رساندن به این فرهنگ یکسان دستخوش تغییرات عمیقی می کند که مسلما این تغییرات فرهنگی بر بافت جامعه و عملکرد آن تاثیر گذاشته و می تواند باعث بروز مسائل جدید و موقعیتهاي نوینی در جامعه شود مثلا در جوامع با فرهنگ عمیق مردسالاري که عدم دسترسی زنان به منابع چهارگانه ثروت، منزلت، اطلاعات و قدرت درهمه عرصه هاي آن آشکار است،
با ورود فناوري اطلاعات دسترسی زنان به این منابع چهارگانه افزایش یافته و موجب افزایش آزادي انتخاب آنها شده و این در بنیاد هاي اجتماعی تاثیرات عمیقی خواهد گذاشت ؛مانند افزایش تقاضاي زنان براي اشتغال ،ایجاد تقاضا براي قوانین جدید حقوقی در جامعه، تغییر در سیاست گذاري هاي دولت،و بسیاري تاثیرات دیگر که با ورود فناوري اطلاعات می تواند یک جامعه با فرهنگ مرد سالاري را دستخوش تغییر نماید .در این مقاله قصد داریم تاثیر فناوري اطلاعات مبتنی بر اینترنت و نقش آن را در تغییرات فرهنگی جامعه مورد بررسی قراردهیم و منافع و مضرراتی که یک جامعه از تغییرات فرهنگی اي که از طریق تاثیر فناوري اطلاعات مبتنی بر اینترنت قبول می کنند را مورد توجه قرار دهیم.این نوشته با استفاده از روش کتابخانه اي و با استفاده از ادبیات و نتایج پژوهشها و گزارشات پیشین به رشته تحریر در آمده است .
به طور سنتی ، این جامعه شناسان بودند که به مطالعه این موضوع می پرداختند که چگونه مردم و گروهها مفاهیم و راه حل ها و مشکلات مشترکشان را با یکدیگر سهیم می شوند این مطالعات به عنوان مطالعات فرهنگی شناخته می شد. به عنوان مثال ، مطالعات برلی در 1983 ؛ هفستد در ، 1991 ؛ و لوییس ، در1980 ؛ و چین ، 1992 را می توان نام برد. تحقیقات بعدي به توصیف سازمان هاي موجود درعصر حاضر به عنوان موجودیتهاي چند فرهنگی در جامعه پرداختند
محققان بسیاري بر روي رابطه میان فناوري اطلاعات و فرهنگ با تمرکز بر روي میزان انتشار فناوري اطلاعات ، تصویب ، نحوه استفاده ، و همچنین تاثیر بالقوه ي آن را بر روي فرهنگ کارکرده اند؛ چرا که فناوري اطلاعات یکی از عناصر مهم تجاري و محیطی به شمار آمده و تاثیر عمیق خود را بر جامعه و فرهنگ جوامع نشان داده بود.
برخی دیگر از تحقیقات در سالهاي 2000 و 2004 شرایط کل افراد جامعه - در سطح کلان - را تحت تاثیر قرار می دهد.
این بخش از ادبیات تاثیر کلان فناوري اطلاعات بر جامعه را برمی شمارد، ازجمله افزایش بهره وري ، حرکت به سوي اقتصاد دیجیتالی، افزایش استاندارد زندگی، افزایش آگاهی مردم و بالارفتن قدرت انتخاب و کمک به برقراري عدالت اجتماعی، کاهش آلودگی و ترافیک و بهبود خدمات عمومی، اهمیت حریم خصوصی، تحولات فرهنگی و غیره را در بر می گیرد
-2 مفاهیم نظري
درراستاي بررسی سوال اصلی مقاله ،یکی از مهم ترین منابع تغییر فرهنگ در جامعه امروزي،رسانه هاي جمعی می باشند.به همین دلیل در ابتدا ضروري است به شرح برداشت هاي رایج آکادمیک از مفهوم »فرهنگ« ، »فناوري اطلاعات« و »اینترنت« بپردازیم .
-1-2 مفهوم فرهنگ
در جامعه شناسی و انسان شناسی از فرهنگ تعاریف متعددي عنوان گردیده است معروفترین و شاید جامع ترین تعریفی که از فرهنگ ارائه گردیده است , متعلق به ادوارد تایلر است که معتقد است "فرهنگ مجموعه ي پیچیده ایست که در برگیرنده دانستنیها , اعتقادات ,هنرها , اخلاقیات ,قوانین ,عادات وهرگونه توانایی دیگري است که بوسیله انسان بعنوان عضو جامعه کسب شده است
از طرفی رالف لینتون فرهنگ را "ترکیبی از رفتار مکتب میداند که بوسیله اعضاء جامعه معینی از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود و میان افراد مشترك است " و ادوارد ساپیر فرهنگ را "نظامی از رفتارها که جامعه بر افراد تحمیل میکند و در عین حال نظامی ارتباطی است که جامعه بین افراد بر قرار میکند" تعریف می کند. - مکایور، - 1344 سازمان یونسکو در سال 1983 فرهنگ را" مجموعه اي پیچیده از خصوصیات احساسی فکري و غیر مادي که به عنوان شاخص جامعه و یا گروهی اجتماعی مطرح می شود " شناخته است.
فرهنگ داراي خصوصیات اساسی به شرح زیر می باشد:
فرهنگ اشتراکی است: اشتراك عناصر فرهنگی در هر جامعه و یا گروه اجتماعی، عامل اصلی انسجام و نشان دهنده میزان مقبولیت آن عناصر در میان گروه و جامعه می باشد. ضمن آن که این ویژگی اساس کسب هویت جامعه و یا گروه را تشکیل می دهد.
فرهنگ اکتسابی است: بسیاري از عناصر فرهنگی، نه ذاتی، که اکتسابی اند و فرد از طریق تعامل با محیط انسانی و طبیعی مستقیم و غیر مستقیم، بسیاري از خصوصات فرهنگی را کسب می کند.
فرهتگ انتقالی است : اکتسابی بودن مفاهیم و عناصر فرهنگی، نتیجه اي دیگر را نیز به دنبال دارد که آن قابل انتقال بودن و یا آموزشی بودن فرهنگ می باشد. انتقال ارزش هاي فرهنگی از نسلی به نسل دیگر در علم جامعه شناسی، باز تولید فرهنگی نام دارد.
فرهتگ ساختاري است : فرهنگ ساختاري کم و بیش منسجم دارد و مشتمل بر اجزاي مادي و غیر مادي می باشد که در یکی از سه بخش شناختی، هنجاري و مادي قرار گرفته اند و با درجات آزادي مختلف بر یکدیگر تاثیر می گذارند
فرهنگ به جنبه هاي گوناگونی تقسیم می شود؛ چرا که فرهنگ مجموعه اي از دانستنی ها، معارف، هنر، اعتقادات، آداب و رسوم و یادگاري هاي جوامع انسانی می باشد
