بخشی از مقاله
خلاصه
با توجه به اینکه در کشور ما سالانه درصد بالایی از مرگ و میر ها بر اثر تصادفات جاده ای رخ میدهد ، علل این تصادفات در دو دسته تصادفات ناشی از سهل انگاری یا خستگی رانندگان و تصادفات ناشی از مشکلات راهسازی جای میگیرد. مشغله های روزانه،کار فراوان،مشغله های فکری و ... موجب خستگی رانندگان و نداشتن استراحت کافی موجب خواب آلودگی رانندگان می شود . که این خستگیها موجب انحراف از مسیر مستقیم،کاهش تمرکز و به موجب آن کندی در عکس العمل می شود.
از سوی دیگر انواع قوس ها بر اساس استاندارد یا غیر استاندارد بودن موجب کاهش و افزایش تصادفات می شود. سرعت گیر ها و سرعت کاه ها موجب کاهش سرعت و به موجب آن می تواند موجب کاهش حوادث ترافیکی شود همچنین می توانند موجب بازگزداندن هوشیاری رانندگانی که بر اثر خستگی هوشیاریشان تنزل یافته شوند اما اگر بطور استاندارد اجرا نشود می تواند نتیجه عکس داشته باشند.
.1مقدمه
براساس پیش بینی ها ده علت مهم مرگ زودهنگام ناشی از بیماری یا صدمات در جهان ناشی از تصادفات رانندگی از نهمین عامل به سومین عامل در دهه آینده خواهد رسید.با توجه به قرارگیری ایران در مرحله خاصی از رشد وسایل نقلیه،تصادفات رانندگی هم اکنون در رتبه دوم این فهرست قرار دارد. - - 1 وقوع هر تصادف معلول سه عامل اصلی وسیله نقلیه،انسان و راه است. بر اساس آمار 30 تا 40 درصد حوادث در اثر عامل سرعت اتفاق می افتد که مهمترین عامل سرعت زیاد افزایش فواصل تصمیم گیری و توقف است.یکی از راههای اصلی ایمن سازی آرام سازی است که سرعت گیر ها و سرعت کاه ها از ابزارهای آرام سازی ترافیک می باشد.
یکی دیگر از عامل تصادفات همانطور که گفته شد انسان است. انسان با سهل انگاری موجب مرگ خودش در رانندگی می شود. نداشتن استراحت کافی یکی از مهمترین علل خواب آلودگی راننده می باشد که در ادامه به آن می پردازیم.
.2تاریخچه و تحقیقات پیشین
در مطالعات انجام شده در انگلستان در سال 1970 استفاده از یک برآمدگی قادم در راه بعنوان یک روش برای کاهش سرعت پیشنهاد شد.از آن پس بسیاری از کشور ها - بلاخص کشورهای اروپای غربی و آمریکا شمالی - از این نوع بر آمدگی قائم استفاده کردند.
همچنین اولین بار در سال 1965 میلادی موسسه حمل و نقل اوکلاهاما آماری را منتشر ساخت مبنی بر اینکه %22 از 2128 تصادفات وسیله نقلیه ای که در خلال سالهای 1964-1952 اتفاق افتاده است ، ناشی از به خواب رفتن راننده پشت فرمان وسیله نقلیه بوده است. - - 2که این تصادفات سهم %48 از کل فوتی تصادفی ها را شامل شده.
در سال 1995 موسسه تحقیقات ملی ایمنی حمل و نقل تصادفات تک وسیله ای کامیون هایی که احتمال داده می شود علت وقوع آنها خستگی راننده بوده است را مورد مطالعه قرار داد تا نقش عواملی چون سیکل کار-استراحت را در تصادفات مرتبط با خستگی تعیین کند. حوزه مطالعه محدود به تصادفاتی که در آنها راننده از تصادفات جان سالم به در برده بوده است.
نتیجه مطالعه نشان داد، از میان 107 تصادف انتخابی در %58 آنها خستگی عامل اصلی تصادف بوده و در بقیه موثر بر وقوع تصادف بوده است.تعداد 70 تصادف در بازه زمانی 22-8 اتفاق افتاده و از میان آنها 52 - %74 مورد از 70 مورد - تصادفات مرتبط با خستگی بوده اند.
.3تاثیر خستگی بر عملکرد راننده و تاثیر قوس ها بر تصادفات
توجه و تمرکز به محیط در رانندگی موجب می شود فرد اطلاعات را با دقت دریافت و پردازش کند و در مواقع لزوم بکار بنددو عواملی چون خستگی موجب می شود که فرد نتواند تمامی حواسش را متمرکز کند همچنین هوشیاری باعث می شود فرد بتواند عکس العمل مناسبی در شرایط خاص از خود بروز دهد. حتی با کنار گذاشتن عوامل ایجاد خستگی،رانندگی به مدت طولانی هوشیاری و آمادگی فرد را به مرور زمان کاهش داده و موجب خستگی و خواب آلودگی می شود. در هنگام خستگی راننده سرعت لازم برای درک موقعیت پیش آمده و تصمیم گیری مناسب جهت انجام واکنش را نخواهد داشت.در چنین مواردی حالت واکنش فرد کند می شود و شخص در جلوگیری از حوادث ناگهانی ناتوان خواهد شد.
قوس های قائم اگر در راستای استاندارد ها ساخته نشده باشند خود می توانند باعث وقوع این دسته حوادث شوند که در صورتی که فرد دارای هوشیاری کامل نباشد کنترل ماشین را از دست داده و حادثه بروز می دهد. همچنین در قوس های افقی نا امن و راننده خسته درصد خروج از محور بالا می رود. اما اگر قوس های قائم ایمن باشند می توانند موجب بازگشت هوشیاری فرد و جلوگیری از سرعتگیر در اماکنی توصیه می شود که حداکثر سرعت مجاز از 15 افزایش سرعت غیرمجاز و بازگشت راننده به مسیر شود. طبق کیلومتر در ساعت تجاوز نکند.
استانداردهای موجود ارتفاع بلندترین نقطه سرعتگیر 7 تا 10 سانتی متر و حداکثر طول آن 30سانتی متر است.
.4عوامل ایجاد خستگی
-1کم خوابی:
کمبود خواب علت اصلی بخواب رفتن رانندگان است که این آمار در جوانان بیشتر است و زمانی روی می دهد که فرد برای رفع نیازهای جسمانی بدنش به اندازه کافی نخوابیده است و موجب خواب آلودگی وی می شود. بطور متوسط هر فرد در طول شب نیاز به -6 8 ساعت خواب دارد که اگر این نیاز بر طرف نشود فرد در طول روز کسل و خواب آلود است و بر زمان عملکرد و عکس العمل ذهنی و هوشیاری فرد اثر می گذارد که اگر این کم خوابی به دراز مدت بکشد فرد به طور غیر ارادی در پشت فرمون به خواب میرود و موجب حوادث غیرقابل جبران می گردد. اگر فردی با سرعت 110 km/h بخواب روند در فاصله m110 کنترل وسیله نقلیه را از دست می دهد.
-2خروج از ریتم طبیعی بدن:
کانونهای کنترل خواب و بیداری انسان در مغز قرار گرفته اند. آنها تحت تابعیت ساعت بیولوژیک درونی انسان قراردارند. این ساعت بیولوژیک، سیکلهای خواب و بیداری را در 24 ساعت شبانه روز، با ریتم منظمی کنترل می کند. به گونه ای که فرد بیشترین احساس خواب آلودگی رادر فاصله 3 تا 5 صبح و 3 تا 5 عصر دارد . در این ساعات بیشتر افراد، کمترین عملکرد ذهنی و جسمی را دارند و همچنین بیشترین تصادفات مرتبط با خستگی - خواب آلودگی - نیز در این ساعات بحرانی اتفاق می افتد و عمدتا نقطه اوج تصادفات، ساعت 4 صبح است.
-3 زمان سپری شده بر فعالیت رانندگی:
اغلب، هرچه زمان سپری شده بر یک فعالیت بیشتر باشد کیفیت عملکرد شخص برای ادامه آن فعالیت کاهش می یابد. در واقع از انجام فعالیت خسته شده و اگر این فعالیت رانندگی باشد توان تمرکز و قضاوت شخص کاهش یافته و عکس العمل او کندتر شده وشانس به خواب رفتن شخص در حین انجام فعالیت افزایش می یابد.
