بخشی از مقاله
چکیده :
گسترش روز افزون صنعت حمل و نقل هوایی در دهه اخیر در جهان، به عنوان یکی از مهمترین محورهاي توسعه و رشد کشورها بشمارآمده و در برنامه هاي توسعه اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیکی کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعه از جایگاه ویژه اي برخوردار است. رشد فعالیتهاي اقتصادي و اجتماعی در کشورها، لزوم جا بجایی سریع مردم و کالاها و در نتیجه افزایش روز افزون تقاضا ، بخش حمل و نقل هوایی را یک ضرورت اجتناب ناپذیر ساخته است.
بنابراین با توجه به افزایش مسافرتهاي هوایی، انتظار مردم این است که در هر ماه ویا هر روز از سال و در شرایط مختلف جوي، امکان مسافرت هوایی به نقاط مختلف را داشته باشند .از این رو، انجام به موقع پروازها و هدر نشدن وقت مسافران در هر سامانهي هوانوردي، از اولویت مهمی برخوردار است . در حال حاضر ضروري به نظر میرسد به نقش آبوهوا بعنوان مهمترین عوامل دخیل در لغو یا تاخیر پروازها توجه شود.
دانش هاي هواشناسی و اقلیم شناسی از هنگامی که انسان شروع به پرواز کرد، به مسائل هوانوردي و پروازي پرداختهاند، زیرا جو برخلاف مسافرتهایی که در سطح زمین انجام میگیرد، یک واسطه کاملا سه بعدي براي جابهجایی به شمار میرود و با پدیدههاي اقلیمی و جوي سر و کار دارد. دانش آبو هوا شناسی میتواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم، به افزایش امنیت هوایی و هم بهبود و کارایی عملیات هوایی کمک کند.
هواشناسی هوانوردي یکی از شاخههاي کاربردي علم هواشناسی بوده و در واقع نقش هواشناسی هوانوردي، در تامین سلامت پرواز بسیار اهمیت دارد. مطالعات فراوان انجام شده در هواشناسی هوانوردي، نمایانگر تأثیر چشمگیر پدیده هاي مخرب جوي در سلامت و ایمنی پرواز است .
این مقاله به معرفی پارامترهاي جويبارز در رخداد و بعضاً پیش بینی برخی از مهم ترین پدیده هاي جوي و تأثیر آن بر عملیات پرواز می پردازد . برخی از مهمترین مخاطرات جوي که میتوانند شرایط سلامت پرواز را به خطر اندازند از مواردي مانند یخ زدگی هواپیما، تلاطم یا آشفتگی هوا ، کاهش دید ، چینش باد و توفانهاي تندري را شامل میشود.
به طور مثال پیش بینی و تعیین مسیر پرواز که نقش مهمی در مخاطرات هوانوردي و میزان مصرف سوخت هواپیماها داشته و با مشخص کردن رودبادها با جت استریم در ارتفاع حدود 8 تا 12 کیلومتري از سطح دریا در تصمیمسازي مسیر پرواز و میزان سوخت مصرفی هواپیما نقش به سزایی ایفا میکند.
همچنین می توان به این موضوع اشاره کرد که ارتفاعسنج هواپیما با سیستم فشار هوا تنظیم شده و با درجه حرارت و سرعت و جهت باد در مواقع نشست و برخاست هواپیما مورد احتیاج است و هواپیما همیشه باید در جهت مخالف وزش باد نشسته یا پرواز نماید.
مقدمه :
انسان قرن حاضر بشدت علاقمند استفاده بهینه از زمان میباشد که در این راستا سرعت از اهرم هاي اصلی آن است . انتخاب مسافرتهاي هوایی بیشتر بخاطر تسریع در زمان می باشد. به همین دلیل سالانه نزدیک به دو میلیارد نفر با هواپیما مسافرت می کنند بنابراین در سفرهاي هوایی حفظ جان انسانها از ضریب ویژه اي برخوردار است و مسافران باید از خطرات بالقوه هواشناسی مربوط به پرواز با هواپیما و کنسل شدن پرواز به علت شرایط جوي آگاه باشند
دانش آب و هواشناسی در مورد مسائل مربوط به هوانوردي از طریق شناخت وضعیت جوي و تاثیر آن بر حمل و نقل هوایی کاربرد دارد. این تاثیر به اندازهاي است که درصد بالایی از برنامههاي خطوط هوایی کشورهاي مختلف به دلیل شرایط نامناسب جوي و پیش بینی دقیق با تاخیر انجام، یا لغو میشود - خالدي، 1373، . - 97 در صورت آگاهی از عوامل جوي و اقلیمی میتوان کمک ارزندهاي به ایمنی حمل ونقل هوایی کرد و همچنین خسارتهاي ناشی از حوادث جوي و پروازي را کاهش داد
شکل-1 تعداد سوانح هوایی به دلیل شرایط بد جوي
جایگاه و نقش آبوهوا و تاثیر آن بر شرایط پروازي در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادي و اجتماعی جوامع امروزي برکسی پوشیده نیست
آب و هوا تاثیر کاملی بر کارایی عملیات و امنیت حمل و نقل هوایی در خلال پرواز دارد. این موضوع به پیشبینی صحیح و برنامهریزي درست پروازها بستگی دارد. شناخت جامع شرایط اقلیمی منطقه از طریق شرایط جوي مرتبط با فن هوانوردي قابل حصول است
بسیاري از فرودگاههاي عمده جهان مشکلات تاخیر و لغو پرواز به علت شرایط جوي و عدم تعادل بین عرضه و تقاضا دارند و انجام به موقع پرواز و امنیت پرواز عامل مهمی براي رو آوردن بیشتر مردم به حمل و نقل هوایی است. بنابراین براي جلوگیري از تاخیر یا لغو پروازها یا بروز سوانح هوایی توجه به شرایط جوي و به خصوص مخاطرت جوي که بر حمل ونقل هوایی بیشترین تاثیر را دارند اجتناب ناپذیر میباشد
بنابراین بدون شک ، آب و هوا که بصورت خصوصیات و رفتار جو زمین Earth’s atmosphere تعریف می شود ، یکی ازعناصر تاثیر گذار در ایمنی پرواز میباشد.دراین مقاله به بحث در مورد پدیده هاي هواشناسی که تاثیر مستقیم و غیر مستقیم در ایمنی پرواز و سیستم هاي هواپیما دارند ، پرداخته ایم.
پیشینه تحقیق
افراد مختلفی به مطالعهي مخاظرات آبوهوایی، نقش این عناصر در مکانیابی یا ارزیابی مکان پایه گزاري فرودگاهها و مخاطرات فرودگاهی پرداختهاند.
منابعی تحت عنوان انکس چهارده سازمان هواپیمایی بین المللی درمورد هواشناسی هوانوردي و انکس پانزده در مورداطّلاعات هوانوردي و انکس چهار در مورد چارت هاي هوانوردي منتشر نموده که از منابع با ارزش در طرح و توسعه فرودگا هها بشمار می روند . در این منابع مطالبی در مورد اطلاعات آماري مربوط به محاسبات اقلیم فرودگاهی، عواملمؤثّر در مکا نیابی فرودگاه، جهت گیري و تعداد امتدادهاي نشست و برخاست از قبیل بادهاي غالب، وزش بادهاي جانبی عمود بر محور باندپرواز، درجهحرارت، محاسبات مربوط به درجه حرارت مرجع فرودگاه و قابلیت دید بیان شده است که به عنوان مرجع در مطالعات و بررسی هاي اقلیم فرودگاهی و طرح و توسعه فرودگاه ها مورد بهر ه برداري قرار می گیرد.
تورنس - 1997 - اقلیم هوانوردي و خطرات ناشی از اوضاع نامساعد جوي و محدودیتهاي اقلیمی از قبیل بادهاي شدید، یخبندان، قابلیت دید ضعیف ناشی از باران و برف، ابرهاي پائین و مه مطالبی را مورد بحث قرار داده است.
ماهاپاترا - 1999 - توسط نامبرده اختلاف سرعت باد، توربولانس و قابلیت دید ضعیف وعوامل بوجود آورنده و خطرات ناشی از آنها را مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
جهانبخش و حسینی - 1381 - با استفاده از دادههاي اقلیمی دما، یخبندان، بارش، رطوبت نسبی، فشار، توانایی دید و باد طی یک دورهي یازده ساله، نقش عناصر اقلیمی در مکانیابی فرودگاه میانه را بررسی کرده و علاوه بر تحلیل آماري و محاسبهي دورهي برگشت دما با توزیع نرمال، درجه حرارت مرجع فرودگاه میانه را بر اساس میانگین و متوسط هاي بیشینه ي روزانهي دما تعیین کردند.
جهانبخش و همکاران 1382 در رابطه با طر احی و برنامه ریزي فرودگاه و تأثیرگذاري آنها از عناصر و عوامل اقلیمی، مطالعاتی را انجام دادهاند. خدابخش - 1383 - رخداد مه ، نحوهي آثار سامانههاي جوي بر این پدیده و دستهبندي انواع مه در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان را طی دورهي ده ساله 2001-1992 بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که در این فرودگاه، حدود 60 درصد از انواع مهها، مربوط به مه تابشی، 12 درصد مربوط به مه بارشی، 15 درصد مربوط به مه فرارفتی و 11 درصد مربوط به سرمایش ناشی از حضور پرفشار است
