بخشی از مقاله
چکیده:
منطقه مورد مطالعه در بخش جنوب شرقی دریاچه ارومیه واقع شده است. رخساره هاي رسوبی از پایین به بالا بطور غالب رخساره هاي رسی همراه با تنابی از لامینه هاي آهک، ژیپس، سیلیس، توف و ماسه و در بین رسها ماسه هاي کانالی مشاهده میشود. وجود درز و شکاف در سطح لایه هاي رسی و پر شدن رسوبات آهندار بداخل درز و شکاف ، مرك موجودات آبزي و تجمع مواد آلی در سطح رسوبات، نوسانات شرایط آب و هوا و تغییر ژئوشیمی آب دریاچه را در گذشته منعکس میکند. کانیزایی در دیاژنز با شرایط مختلف در میکرومحیط هاي متفاوتی مانند داخل میکروفسیل ها، میکرو حفره ها و میکرو بورینق ها که داراي رسوبات آلی است تشکیل شده است. کانیزایی بدلیل ریز بلور بودن، مطالعه با میکروسکوپ پلاریزان ممکن نبوده ولی با استفاده از میکروسکوپ الکترونی ,SEM-EDX تفکیک کانیزایی همراه با آنالیز نیمه کمی ممکن می باشد.
معمولاً کانیزایی پیریت –مونت مورلنیت در داخل میکرو محیطهاي موجودات آبزي مانند میکرو دوکفه ها و استراکوداها و میکرو حفره هاي دیاژنتیک رخ داده ولی کانیزایی هماتیت – کلریت در داخل میکرو فسیلهاي منشاء خشکی اعم از گاستروپودا و در بعضی از میکرو بورینق هاي سطح رسوبات رخ داده است. متلاشی شدن مواد آلی از طرف باکتریهاي بیهوازي سبب کانیزایی پیریت و رس مونت مورلنیت شده ولی در میکرو محیط هاي بدون مواد آلی کانیزایی هماتیت - کلریت تشکیل شده است. شرایط جغرافیاي گذشته، تغییرات فیزیکوشیمیایی آب دریاچه و محتملاً وضع تکتونیکی منطقه در این کانی زایی ها نقش اساسی را بازي کرده اند.
کلمات کلیدي: آذرشهر، دریاچه ارومیه، رسوبات قدیمی، مواد آلی، کانیزایی پیریت-مونت مورلنیت و هماتیت-کلریت
مقدمه:
ضخیم تراین رسوبات قدیمی دریاچه ارومیه در مناطق جنوب شرقی دریاچه ارومیه گسترش دارد - شکل-. - 1 رسوبات اغلب رسی و از فرسایش توفهاي آتشفشانی سهند در محیط رسوبی حاصل شده است. پیریت زایی در محیطهاي رسوبی در شرایط خاصی بوجود آمده است. حادثه پیریت زایی و رس زایی با وجود مواد آلی در محیطهاي رسوبی در مراحل اولیه دیاژنز با اشباء H2S و وجود آهن در طول زمان زمین شناسی از طرف محققان زیادي - Fisher - 1986 - , Sweeney et al - 1973 - , Berner - 1969, 1970, 1983 - مطالعه و بحث و بررسی شده است. شرایط فیزیکو شیمیایی محیط رسوبی اشباء یون در مراحل اولیه دیاژنز پیریت زایی و رس زایی را کنترول کرده است. در این بررسی کانیزایی با تمام ویژگیها با کمک دفراکسیون اشعه ایکس - XRD - و میکروسکوب الکترونی SEM-EDX مطالعه شده و مورد بحث قرار گرفته است.
بحث:
رخنمون رسوبات قدیمی دریاچه ارومیه در قسمت جنوب شرقی دریاچه، اطراف منطقه آذرشهر و دامنه آتشفشان کوه هاي سهند مشاهده میشود. رسوبات تناوبی از رس – ماسه و میان لایه کربنات، سیلیس، ژیپس، اکسید آهن و دیاتومیت در رنگهاي متفاوت از سفید الی قرمز و قهوه اي ظاهر میشوند. کانی زایی پیریت –رس در میان لایه هاي این رسوبات در محیطهاي ساکن دریا در میکرو محیطهاي مانند میکرو بیوتورباسیون سطح رسوبات، میکرو دوکفه ایها و میکرو گاستروپودها به وجود آمده است. کانیزایی به وسیله آنالیز XRD و میکروسکوب الکترونی مطالعه شده، اغلب به سه صورت: - 1 کانیزایی پیریت- مونتمورلینیت و - 2 کانیزایی هماتیت –کلریت - 3 کانیزایی هر دو نوع قبلی در داخل میکرو بیوتورباسیون، رخ داده مراحل و شرایط تشکیل در زیر به صورت منظم بحث میشود.
ا- کانیزایی پیریت-مونتمورلنیت:مراحل کانیزایی در داخل میکرو فسیلهاي لاملی برانشیاتاها و استراکوداها تشکیل شده است. کانیهاي پیریت بصورت مزرعه پیریت چسبیده به سطح صدف و به طرف مرکز حفره موجود رشد کرده است. کانیهاي پیریت بصورت توده اي ، تک بلوري همراه با رس مونت مورلنیت است. رس مونتمورلنیت در اطراف توده هاي پیریت و بین تخلخل کانیهاي پیریت و اغلب حاشیه
