بخشی از مقاله
مقدمه
استفاده از انرژی های تجدید پذیر، پاک و پایدار به خصوص انرژی خورشیدی می تواند بهترین جایگزین سوختهای فسیلی برای تامین انرژی باشد. استان خراسان جنوبی با توجه به میزان ساعات آفتابی بالا ظرفیت بالایی برای استفاده از انرژی خدادادی خورشیدی را دارد. خشکسالیهای اخیر روند مهاجرت روستاییان به شهرها را افزایش داده و چنانچه اصول و شیوه معیشت روستاییان که اقتصاد آنها فقط متکی به کشاورزی بوده تغییر نکند سبب توقف توسعه روستایی و به خطر افتادن زندگی روستاییان شده و عواقب آن متوجه زندگی شهری نیز خواهد بود.
با توجه به رابطه معنی دار ایجاد اشتغال و تأمین امنیت در منطقه، توجه به توسعه و امنیت مناطق مرزی از طریق فعالیت های سالم اقتصادی، با حمایت و سرمایه گذاری دولت، بر کارکرد امنیتی کشور تأثیر مثبت دارد. با توجه به طرح دولت در خصوص خرید تضمینی برق تولیدی این نیروگاهها به مدت 20 سال، احداث آن در مناطق روستایی علاوه بر افزایش درآمد تضمینی خانوار، می تواند سبب کاهش وابستگی خانواده به اقتصاد کشاورزی شده و از مهاجرت روستاییان به شهرها بعلت خشکسالی های اخیر و خالی شدن روستاها جلوگیری نماید.
بررسی منابع
انرژی یکی از عوامل مهم رشد و توسعه اقتصادی محسوب می شود. امروزه قسمت عمده تولید انرژی در دنیا توسط سوخت های فسیلی تامین می شود. استفاده از انرژی های فسیلی تاثیرات منفی از قبیل کاهش یافتن ذخایر سوخت های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای و در نتیجه آلودگی زیست محیطی دارد که اکثر کشورها را وادار به استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، به جهت پاسخگویی به بخش قابل توجهی از تقاضای انرژی و محدود کردن تولید دی اکسید کربن کرده است
از میان انرژی های تجدیدپذیر، استفاده از سیستم های فوتوولتاییک که انرژی نور خورشید را بدون تولید صدا، مواد سمی و انتشار گازهای گلخانه ای مستقیما به انرژی الکتریکی تبدیل می کنند، به دلیل سهولت تبدیل شدن به انرژی الکتریکی اهمیت بیش تری پیدا کرده اند
امروزه از فناوری ها و ایده های مختلف به منظور ایجاد امنیت بیشتر و صرفه جویی در هزینه ها بخصوص در مصرف منابع انرژی بهره های فراوان برده می شود
خشکسالیهای 20 ساله اخیر در ایران خسارت هایی را به روستاییان وارد نموده که علاوه بر تخلیه روستاها زندگی را نیز به خطر انداخته و آن را با تهدیدی جدی روبرو نموده است. اقتصاد کشاورزی روستاها وابسته به سه پارامتر آب و خاک و اقلیم می باشد با توجه به نارسایی این سه فاکتور که به عنوان سنگ بنای توسعه روستاها مطرح می شود سبب عدم تحقق توسعه روستایی و کاهش تولیدات روستایی و اقتصاد آنها به دنبال دارد. لذا برای توسعه اقتصادی روستاها در زمان خشکسالی باید دنبال جایگزین بود. توجه به توسعه اقتصادی پایدار روستاییان و کشاورزان تضمین کننده امنیت کشور نیز می باشد که علاوه بر رشد و توسعه، باید کیفیت محیط زیست نیز حفظ گردد و به حق آیندگان برای دسترسی به منابع طبیعی احترام گذاشته شود
نتایج بررسی ظرفیتهای کشور ایران در منابع مختلف انرژی های تجدیدپذیر و به خصوص سه منبع انرژی خورشیدی، انرژی بادی و انرژی زمین گرمایی نشان می دهد که نقش آنها در توسعه پایدار کشور و همچنین بهبود شاخصهای اقتصادی و رفاهی از جمله افزایش اشتغال، گسترش برق رسانی در مناطق روستایی و موارد دیگر بیش از پیش مورد توجه و حایز اهمیت می باشد
مواد و روش
کشور ایران در بین مدارهای 25 تا 40 درجه عرض شمالی قرار گرفته است و در منطقه ای واقع شده که به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی در بین نقاط جهان در بالاترین رده ها قرار دارد. میزان تابش خورشیدی در ایران بین 1800 تا 2200 کیلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمین زده شده است که البته بالاتر از میزان متوسط جهانی است. در ایران به طور متوسط سالیانه بیش از 280 روزآفتابی گزارش شده است که بسیار قابل توجه است.
براساس اطلاعات هواشناسی، خراسان جنوبی یکی از آفتابی ترین استان های کشور است به گونه ای که در این استان تقریبا هوا در 75 روز ابری بوده و در 300 روز باقیمانده سال از نعمت بی کران خورشید در تمامی ساعات روز بهره مند می شود
سلول یا پیل خورشیدی، یک ترانزیستور یا ریزتراشه است که از مشخصه های فیزیکی یک نیمه هادی مانند سیلیکون 11 برای تبدیل مستقیم نور خورشید به الکتریسیته استفاده میکند که این قطعه الکترونیکی انرژی نور خورشید رامستقیماً به الکتریسیته تبدیل می کند. به پدیده ی تبدیل مستقیم انرژی خورشیدی به الکتریسیته پدیده ی فتوولتائیک گفته می شود. سلول های خورشیدی قادرند انرژی تابشی خورشیدی را با بازدهی معادل 5 تا 20 درصدمستقیماً به الکتریسته تبدیل کنند. طول عمر مفید صفحات فتوولتائیک و سلولهای خورشیدی، 20 الی 30 سال است.
نتایج و بحث
آلمان و اسپانیا کشورهای پیشتاز در امر بهره گیری از انرژی خورشیدی هستند. بیش از 56 درصد نیروگاه های فتوولتائیک اروپا در آلمان قرار دارد، همچنین 25 درصد بازار جهانی تجهیزات فتوولتائیک به کشور آلمان تعلق دارد
مزایای انرژی های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی شامل -1 رایگان بودن منبع انرژی -2 پایان ناپذیری منبع انرژی -3 سود سرشار اقتصادی -4 اتلاف نشدن انرژی -5 عدم آلودگی محیط زیست -6 هزینه تعمیرات کمتر می باشد
مولد خورشیدی 5 کیلوواتی در خراسان جنوبی، درصورتی که میزان میانگین ساعات آفتابی روزانه را 8 ساعت باشد، میزان تولید انرژی روزانه حدود 40 کیلووات ساعت خواهد بود و اگر تعداد روزهای آفتابی در سال را 300 روز در نظر بگیریم تولید سالیانه این نیروگاه 12000 کیلووات ساعت انرژی خواهد بود و با توجه به نرخ خرید تضمینی انرژی توسط دولت به ازای هر کیلووات ساعت 800 تومان است، درآمد روزانه و سالیانه به ترتیب 32000 و 9600000 تومان خواهد بود که متوسط درآمد ماهیانه در طول سال 800000 تومان می باشد که رقم قابل توجهی برای یک خانوار می باشد. مبلغ فوق میتواند بعنوان درآمد مطلوبی برای یک خانواده روستایی در کنار شغل اصلی آنها یعنی کشاورزی و دامداری باشد. اگر قیمت تمام شده یک نیروگاه 5 کیلوواتی حدود 25 میلیونتومان باشد برگشت سرمایه تقریباً در طی دوره زمانی 3 سال انجام می گیرد که میتواند جز طرحهای اقتصادی زودبازده محسوب گردد. لذا احداث این نیروگاه حتی با دریافت وام می تواند قابل توجیه برای یک خانواده روستایی باشد.
هر چند استفاده از انرژی خورشیدی دارای هزینه اولیه است، ولی امروزه در سیاست گذاری ها فقط هزینه سیستم های خورشیدی در نظر گرفته نمی شود و پول تنها چیزی نیست که ما صرفه جویی می کنیم بلکه فواید حاصل از بکارگیری آنها، مانند کاهش آلودگی محیط زیست و گرم شدن کره زمین نیز مدنظر قرار می گیرد. مصرف بهینه و تأمین پایدار انرژی، افزایش راندمان، بهره وری بالاتر و حفاظت از محیط زیست، از مقولات مورد توجه در مباحث انرژی می باشند. تاثیر یک نیروگاه 5 کیلوواتی خورشیدی در کاهش آلایندگی معادل 6500 کیلوگرم co2، برابر عملکرد 250 درخت با عمر متوسط 70 سال است.
میزان مصرف دیزل ژنراتورها به طور متوسط بین 190 گرم تا 220 گرم گازوئیل در هر ساعت به ازای هر کیلووات مصرفی است. این میزان با توجه به ارتفاع ازسطح دریا، درجه حرارت محیط، رطوبت نسبی محیط، عمر دیزل ژنراتور و البته کیفیت گازوئیل مصرفی متغیر است. به طور مثال اگر از یک دیزل ژنراتور 100 کیلوواتی استفاده شود، که به طور متوسط 80 کیلووات بار مصرفی روی آن است، متوسط مصرف سوخت در هر ساعت 10 لیتر خواهد بود. که استفاده از انرژی خورشیدی سبب صرفه جویی در سوختهای فسیلی و عدم تولید آلایندگی خواهد شد
با تولید 300 مگاوات برق در سال از محل انرژیهای نو، سالانه 100 میلیون مترمکعب گاز معادل 4 فاز پارس جنوبی و یا 100 میلیون لیتر گازوئیل صرفه جویی می شود
نتیجه گیری
استفاده از انرژی های پاک در روستاها علاوه بر مزیت زیست محیطی این انرژی در مقایسه با سوختهای فسیلی و خودکفایی کشور در زمینه تولید انرژی و کاهش واستگی به خارج، می تواند تا حدودی مساله اشتغال، اقتصاد و توسعه روستاییان را حل نموده و روند مهاجرت روستاییان به شهرها کاهش داده و سبب افزایش امنیت نقاط مرزی نیز شود. لذا پیشنهاد می گردد جهت افزایش امنیت مرزها و کشور و جلوگیری از خطر خالی شدن روستاها و عدم مهاجرت آنها از روستاها به شهرها، علاوه بر کشاورزی پایدار روستاییان مرزنشین به افزایش رفاه و سطح درآمدی آنها از طریق غیر کشاورزی توجه نمود.
