بخشی از مقاله
خلاصه مقاله:
آزمون ناموفق ظرفیت تولید، احراز عدم توانائی تولید یک واحد نیروگاهی به میزان قابلیت تولید ابراز شده توسط مرکز است. در صورتی که تولید کننده اي که قادر به تولید انرژي به اندازه توان ابراز شده نباشد، مشمول جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید خواهد شد. سهم جرایم آزمون ناموفق ظرفیت تولید نیروگاههاي خراسان نشان میدهد که نیروگاههاي سیکل ترکیبی علیرغم راندمان بالا و مزایاي دیگر در برابر جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید آسیب پذیرتر هستند. در این مقاله با استفاده از شاخص جریمه، جرایم مربوط به هر کدپایایی واحدهاي نیروگاهی، عملکرد نیروگاههاي گازي و بخار وسیکل ترکیبی مورد ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی به منظور بهبود نقش جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید در نیروگاهها و به منظور تحقق اهداف بازار برق ارائه شده است.
-1 مقدمه [4-1]
بیش از دو دهه است که صنعت برق در اغلب کشورها از حالت انحصار کامل خارج شده و در جهت خصوصی سازي و مقررات زدائی1 و رقابتی شدن در حال تغییر ساختار است. شفافیت عملکرد مالی دستگاههاي دولتی،رقابتی شدن تولید و فروش عمده برق و تسهیل در مشارکت بخش خصوصی و همچنین کاهش تصدي گري دولت در عرضه برق از مزایاي اصلی ساختار جدید معرفی شده است.
بازار برق ایران از آبانماه سال 82 با حضور 26 فروشنده و 16 خریدار عمده برق فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. در این بازار ، برقهاي منطقه اي و برخی از آبهاي منطقه اي که داراي نیروگاه هستند، تولیدکننده و فروشنده عمده برق به بازار برق محسوب شده و از طرفی شرکتهاي برق منطقه اي بایستی نیاز اتوماسیون وتجدید پیکربندي پستها وشبکه توزیع با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی جهت کاهش تلفات مصرف خود را از بازار برق خریداري کنند.
بازار برق در این ساختار، برق تولید شده نیروگاهها را به شکل رقابتی و بر اساس کمترین قیمت پیشنهادي پذیرفته شده در هر ساعت، خریداري می کند. به عبارت دیگر نرخ برق تولیدي ثابت و بر اساس قیمت تمام شده نیست و آنرا بازار مشخص می کند. قیمت خرید نیاز مصرف هر خریدار، به صورت یکنواخت در هر ساعت و بر اساس قیمت تمام شده تولید براي بازار برق در آن ساعت، محاسبه و تعیین می شود.
در حقیقت خریداران - مصرف کنندگان - نیز می توانند با توجه به قیمتهاي بازار برق، قدرت درخواستی خود را ابراز نمایند و به نوعی مدیریت بار بر اساس قیمت در ساعات کم مصرف و عادي و اوج مصرف متأثر از شرایط بازار، قابل اعمال خواهد بود. بر اساس آئین نامه بازار برق، درآمد تولیدکننده - فروشنده - از دو بخش آمادگی و تولید انرژي واحدهاي تولید برق کسب خواهد شد. آمادگی میزان توانی است که فروشندگان به همراه قیمت به بازار برق ابراز نموده و متعهد می شوند که در صورت درخواست مرکز - دیسپاچینگ ملی - آن توان را تأمین کنند. در صورت پذیرش قیمت پیشنهادي فروشنده، بازار برق این واحد را در آرایش بازار قرار خواهد داد و علاوه بر درآمد آمادگی، درآمدي را از تولید انرژي کسب خواهد نمود.
حال در صورتی که تولید کننده نتواند توان تولیدي خود را به اندازه توان ابراز شده برساند، بازار برق بایستی نیاز مصرف خریداران برق را از سایر فروشندگان که قیمت آنها پذیرفته نشده، تأمین نماید. در اینصورت قیمت برق افزایش یافته و بایستی تولید کننده اي که قادر به تولید انرژي به اندازه توان ابراز شده نیست، مشمول جریمه شود. بازار برق در هر لحظه مجاز است که از نیروگاهها بخواهد که تولید خود را به میزان توان ابراز شده خود برسانند که »آزمون ظرفیت تولید« نامیده شده است. حال چنانچه نیروگاهی موفق به تولید به اندازه توان ابراز شده خود نباشد،
آزمون ناموفق ظرفیت تولید تلقی شده و مشمول جریمه خواهد شد. پس از آغاز به کار بازار برق، به جرأت میتوان گفت که جرایم آزمون ناموفق ظرفیت تولید تأثیر زیادي بر فروشندگان گذاشت. از دلایل اصلی تأثیرات این جرایم، می توان به میزان و نوع جرایم اشاره کرد که منجر به کسر درآمدهاي شرکتهاي تولید کننده برق شده و از طرفی معیاري براي ارزیابی نیروگاههاي تولید برق قرار گرفت و بر حساسیت موضوع افزود.
از اینرو در این مقاله سعی شده که مروري بر میزان و نحوه اعمال جرایم و تحلیل آن در 4 ماهه نخستین بازار برق داشته و تأثیرات آن را بر روي نیروگاههاي برق منطقه اي خراسان که شامل 6 واحد بخاري و 4 بلوك سیکل ترکیبی و 19 واحدگازي است، مورد ارزیابی قرار دهد. لذا در فصل دوم مقاله جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید و نحوه محاسبه آن آمده و در فصل سوم میزان جرایم نیروگاههاي گازي وسیکل ترکیبی و بخار در 4 ماهه نخستین بازار برق مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در فصل چهارم تأثیرات جریمه آزمون ناموفق ظرفیت بر نیروگاههاي برق منطقه اي خراسان مورد ارزیابی قرار گرفته و در فصل پنجم پیشنهاداتی در جهت بهبود نقش جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید ارائه شده است. در فصل ششم مطالب جمع بندي و نتیجهگیري شده است.
-2 مفاهیم اولیه - درآمد تولید، جریمه آزمون ناموفق ظرفیت - [4]
همانطور که در مقدمه عنوان شد، درآمدهاي تولید شامل درآمد آمادگی و فروش انرژي - تولید - است که طبق دستورالعمل تعیین نرخ و شرایط خرید و فروش برق در شبکه برق کشور به فروشندگان برق پرداخت می شود. هدف از این فصل آن است که نحوه محاسبه این درآمدها و همچنین جرایم آزمون ناموفق ظرفیت تولید را به اختصار بیان نموده تا در مقایسه جرایم با درآمدها، مورد استفاده قرار گیرد.
-1-2 درآمد حاصل از ابراز آمادگی
این درآمد، مبلغی است که مدیر بازار بابت یک کیلووات قابلیت تولید ابراز شده یک واحد نیروگاهی، در هر ساعت با توجه به ضرایب آمادگی پرداخت می کندح از ابتداي سال 83، نرخ پایه آمادگی 72 ریال به ازاء هرکیلووات است که ضرایب اتوماسیون وتجدید پیکربندي پستها وشبکه توزیع با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی جهت کاهش تلفات ماه ، روز وساعت در آن ضرب می شود.
-2-2 درآمد حاصل از فروش انرژي در بازار برق:
این درآمد مبلغی است که مدیر بازار پس از پیشنهاد قیمت از سوي فروشنده، براي خرید هرکیلووات ساعت انرژي تولیدي به فروشنده پرداخت می کند که نرخ قطعی معامله است. فروشندگان با توجه به استراتژي خود در فروش برق، نرخ دهی نموده که نتایج آن در روز بازار به هر برق منطقه اي - فروشنده - اعلام می شود و مرکز ملزم به اجراي آن خواهد بود، مگر در مواردي که به منظور حفظ پایداري و ایمنی شبکه، نیاز به اصلاح آرایش توسط مرکز باشد.
-3-2 جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید6]،5،[4
آزمون ناموفق ظرفیت تولید، احراز عدم توانائی تولید یک واحد نیروگاهی به میزان قابلیت تولید ابراز شده توسط مرکز است. به عبارت دیگر در صورتی که تولید کننده اي که قادر به تولید انرژي به اندازه توان ابراز شده نباشد، مشمول جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید خواهد شد. این جریمه بابت عدم تعهد فروشنده در ابراز آمادگی است. به عبارت دیگر فروشنده در قبال درآمد حاصل از آمادگی، بایستی در صورت نیاز شبکه و خرید بازار برق نسبت به تولید تا حد توان ابراز شده پاسخگو باشد. از اینرو مبلغ جریمه آزمون ناموفق ظرفیت تولید، ضریبی از نرخ پایه آمادگی در نظر گرفته شده است.
البته فروشنده در صورتی مشمول این جریمه خواهد شد که به یکی از دلایل مندرج در جدول شماره- - 3 که کد پایایی واحد مربوطه در مقابل آن درج شده - قادر به تولید تا میزان توان ابراز شده در لحظه پیک نباشد. به عبارت دیگر در صورتی که واحد به دلایل عدم نیاز، ذخیره چرخان، تعمیرات - برنامه ریزي شده - اساسی ومحدودیت انتقال و... موفق به تولید تا میزان ابراز شده در لحظه پیک نشده باشد، جریمه نخواهد شد. - البته این رویه اجرایی مربوطه اخیراٌ تغییراتی یافته است - .
