بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر بر آن است تا تاثیر هوش معنوی را بر تورش رفتاری زیان گریزی سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق ابتدا مفاهیم و جزییات هوش معنوی مورد مطالعه قرار گرفته است و سپس پیرامون تورش رفتاری زیان گریزی که یکی از سوگیری های رفتاری در سرمایه گزاران بازار بورس است، پژوهش انجام شده است. در این تحقیق که از نوع توصیفی پیمایشی و همبستگی بین متغیرها است، از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. برای اثبات هوش معنوی در سرمایه گذاران از پرسشنامه استاندارد کینگ استفاده شده است و برای شناسایی سوگیری رفتاری در سرمایه گذاران جامعه نمونه از پرسشنامه محقق ساخته بهره برداری شده است. روش انتخاب نمونه در این پژوهش از نوع انتخاب هدفمند و در دسترس است. و علت بکارگیری اینگونه روش، نامشخص بودن جامعه هدف می باشد. در این تحقیق تورش رفتاری زیان گریزی به عنوان متغیر مستقل و هوش معنوی به عنوان متغیر وابسته انتخاب شده است. بعد از جمع آوری اطلاعات از 310 نفر سرمایه گذار بازار بورس که به عنوان جامعه هدف پاسخگوی سوالات پرسشنامه بوده اند، با تحلیل آماری بوسیله نرم افزار SPSS و Lisrel ارتباط بین هوش معنوی و سوگیری زیان گریزی رابطه معناداری شناسایی شده و در نتیجه فرضیه تحقیق با اطمینان %95 به اثبات رسیده است.
کلید واژه ها
هوش معنوی1،مالی رفتاری2، تورش رفتاری3، زیان گریزی4
-1 مقدمه
با ورود دانش مالی رفتاری در حوزه علوم اقتصادی تحولی شگرف در دنیای اقتصاد بوجود آمد. تئوری بازار کارا و انسان عقلایی در پدیده منطقی بودن قیمت ها، جایی را برای ورود خطاهای شناختی و احساسی در تصمیم گیری مالی باقی نمی گذاشت، لذا احساسات انسان ها در این قبیل از موارد مورد غفلت قرار می گرفت. براساس تئوری بازار کارا فرض براین است که انسان دارای عقل، هرگز در تصمیم گیری مالی دچار خطا و اشتباه نمی شود این نظریه غیرقابل انعطاف در برخورد با مشکلات بازار، پاسخگوی سرمایه گذاران و وضعیت بازار نبود یافته های فوجین یاما در مورد بازار کارا راه را بر این تفکر هموار ساخت و نیروی اشاعه به این دیدگاه را در گستره جهان فززونی بخشید. پس از مطرح شدن فرضیه بازار کارا در دهه ی 1960 ، تحقیقات بسیاری روی این مفروضات و قابلیت توضیح آن در روندهای بازار سرمایه صورت گرفته است. تئوری آربیتراژ5، میلر و مودیگلیانی6، تئوری پرتفوی مارکویتز7، تئوری قیمت گذاری دارائی های سرمایه ای - CAPM - که توسط شارپ و لینتر8 مطرح گردید و تئوری قیمت گذاری اوراق اختیار معامله9 از بلیک، مرتون و اسکولز10، اساس، پایه و شالوده ای به وجود آوردند که مباحث مالی استاندارد، به عنوان یک دانش، بر پایه این تئوری ها، شکل گرفتند. - Statman - ,1999
تورسکی و کانمن طی سلسله مقالاتی به توسعه کاربردهای دانش روانشناسی در علوم مالی و اقتصاد پرداختند که این دو در سال 1979 تئوری چشم انداز را ارائه نمودند. این تئوری نشان می دهد که چگونه سرمایه گذاران در برخی موارد مطلوبیت را نادیده می گیرند. بر اساس این تئوری، سرمایه گذاران ریسک گریز هستند به این معنی که شیب منحنی مطلوبیت ثروت با افزایش آن کاهش می یابد. تلاش های آنان سرانجام به دریافت جایزه نوبل اقتصاد توسط کانمن در سال 2002 منتهی شد. امروزه توجه به مالی رفتاری به علت گرایش بیشتری به حوزه رفتاری و روانشناسی رو به افزایش است، از علل این توجه روز افزون یک سری معما11های مالی است که ذهن متفکرین را به خود مشغول کرده و روز به روز بر تعداد آنها افزوده می شود. استثنائات مالی یا معماهای تجربی که نشان از انحراف12 بازار از قواعد منطقی و عقلانی دارد، در تناقض با بازار کارا هستند و 13CAPM نمی تواند آنها را توضیح دهد. برخی از عوامل از جمله احساسات14 یا ترجیحات15 بر قیمت های بازار نیز اثر می گذارند. - کردلوئی، - 1388 پژوهش پیش رو به دلیل اهمیت موضوع مترصد است تا با شناخت ابعاد، مفاهیم، کارکردها، و ارزشیابی هوش معنوی، تاثیر آن را بر کاهش سوگیری های رفتاری احساسی سرمایه گذاران مورد طالعهم قرار دهد. یقیناً آگاهی بخشی به این قشر که خادمان در عرصه اقتصاد کشور محسوب می شوند، می تواند بازدهی و کیفیت کار آنان را افزایش داده و موجبات رونق بازار سرمایه را بوجود آورد.
-2بیان مساله
تحقیقات بسیاری نشان داده است که افراد به طور کامل منفعت طلب نیستند. باورهای دینی و مکاتب فکری که پدیده هایی مانند فداکاری، ایثار، ترحم و مهربانی به دیگران را ارزش تلقی می کنند، انسان را تابع منفعت شخصی نمی دانند. دسته ی دیگری از تحقیقات بر این باورند که بسیاری از تصمیمات اقتصادی مهم و سرنوشت ساز انسان در نبود اطلاعات کامل گرفته می شود. با وجود کارایی بازار، عقلانیت افراد به ندرت در منطقه ی سیاه و سفید شکل می گیرد، بلکه مدل سازی واقعی در یک طیف خاکستری رنگ شکل می گیرد. افراد نه کاملا منطقی و نه عاری از منطق هستند، انسان عموما از ترکیب های متنوعی از ویژگی های منطقی و غیرمنطقی برخوردارند و در موضوعات گوناگون از درجات مختلفی از هوشمندی بهره مند می شوند. برخی از محققین روانشناسی معتقدند که انسان اقتصادی تعارضات درونی افراد را نادیده می گیرد، نحوه تحقیق ناسازگاری های موجود بین اهداف فردی ارزش های اجتماعی و دینی برای همه انسان ها یکیان نیست. در واقع همین تعارضات است که می تواند به بروز رفتارهای غیرعقلایی منجر شود. اقتصاد نئوکلاسیک تا اوایل قرن بیستم روانشناسی را به عنوان یک عامل اثرگذار در مباحث اقتصادی و سرمایه گذاری نادیده می انگاشت اما وقوع رویداد مهم اقتصاد آزمایشگاهی و مدلسازی انتخاب فردی در دهه های 1930 و 1950 پایه و اقتصاد رفتاری را شکل داد - زنجیردار، - 1392
بنابر این ، این پژوهش قصد دارد تا با مروری دوباره به انتقادات محکم وارده به نظریه ی اقتصادی نئوکلاسیک رابطه ی یکی از پدیده های بسیار مهم روانشناسی به نام " هوش معنوی " را در تورش های رفتاری سرمایه گذاران در تورش رفتاری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران مورد مطالعه و پژوهش قرار دهد. آنچه به عنوان یک مساله مطرح است، این است که در نظریه های جدید مبتنی بر روانشناسی که انسان را در بعد اقتصادی تابع منافع کامل و دارای عقلانیت بلامنازع نمی پندارد، بلکه معتقد است که رویدادهای بسیاری می تواند رفتار اقتصادی او را تحت تاثیر قرار دهد، چه رابطه ای می تواند بین معنویت و نوسان سوگیری های رفتاری او در مبحث سرمایه گذاری وجود داشته باشد؟ در این پژوهش که به سبک توصیفی از نوع همبستگی به اجرا در خواهد آمد، با گردآوری اطلاعات از ابزارها و متدهای مختلف، سعی بر آن است تا نتایج قابل قبول و عالمانه ای از روابط بین این دو پدیده حاصل گردد.
-3تشریح و بیان موضوع
موضوعات مرتبط با مالی رفتاری را می توان بر اساس حیطه مورد بررسی به دو موضوع فرعی تقسیم کرد:
