بخشی از مقاله
چکیده
در علم روانشناسی ثابت شده که بیشتر افراد در معرض سوگیری هایی در قضاوت های خود هستند. پژوهش حاضر با الهام از نظریه ی مالی رفتاری، به دنبال بررسی تاثیرگذاری احساسات سرمایه گذاران خرد بر تصمیم گیری های آنها از طریق بررسی بازده پرتفوی آنها می باشد و اینکه آیا سطح تجربه آنها می تواند این اشتباهات را کاهش دهد.
در این پژوهش اطلاعات یک نمونه 100 نفری از سرمایه گذاران خرد در بازار بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و سوگیری های آنها اندازه گیری شده است. در این پژوهش، متغیرهای دانش مالی، تجربه سرمایه گذاری، جنسیت، سن، درآمد و تحصیلات به عنوان متغیر کنترل و سوگیری هایی فرااعتمادی، نماگری، زیان گریزی و اتکا و تعدیل به عنوان متغیر مستقل و بازده پرتفوی به عنوان متغیر وابسته دو ارزشی بررسی گردید.
یافته ها نشان می دهد که بازده پرتفوی سرمایه گذاران خرد تا حدی توسط سوگیری های رفتاری تحت تاثیر قرار می گیرد و نتایج نشان می دهد که سوگیری اتکا و تعدیل از عوامل مهم و تاثیرگذار بر عملکرد تصمیم گیری می باشد و سوگیری نماگری، زیان گریزی و فرااعتمادی و شایستگی سرمایه گذاران بر عملکرد تصمیم گیری تاثیرگذار نمی باشند.
مقدمه
فرض »عقلایی بودن« سرمایه گذاران یکی از پایه های اصلی دانش مالی کلاسیک - و نیز بخش عمده ای از تئوری های مالی و اقتصادی - است و تقریبا تمامی نظریه های مالی کلاسیک مانند نظریه پرتفوی مارکوئیتز، متاثر از این فرض است. دانش »مالی رفتاری« همانند دانش »مالی کلاسیک« بر پایه هایی از مفاهیم و مفروضات اساسی بنا شده است، با این تفاوت که »مالی کلاسیک« مفروضات خود را در بستری ایده آل بنا نهاده، اما »مالی رفتاری« این مفروضات را در بستری مشاهده شده - واقع گرایانه - بنا می کند.
مالی رفتاری عموما به بررسی فرایند تصمیم گیری سرمایه گذاران و واکنش آنان در قبال شرایط مختلف بازارهای مالی می پردازد و تاکید آن بیشتر به تاثیر شخصیت، فرهنگ و قضاوت های سرمایه گذاران بر تصمیمات مالی می باشد - فلاح پور و عبداللهی، . - 1390 در ادبیات مالی رفتاری، سوگیری های رفتاری به عنوان اشتباهات سیستماتیک در قضاوت تعریف شده اند. محققین فهرست بلندی از انواع سوگیری های رفتاری را شناسایی و ارائه نموده اند. در حالی مطالعات اخیر بیش از چندده سوگیری رفتاری در مورد سرمایه گذاران را معرفی کرده است که هنوز بسیاری از تمایلات رفتاری به روشنی شناسایی نشده اند
بنیادگرایان با مطرح نمودن »تئوری بازار کارا« باور داشتند که با تجزیه و تحلیل متغیرهای مالی و اقتصادی کلیدی می توان ارزش واقعی سهام را برآورد نمود. بر اساس این تئوری هیچکس نمی تواند در بلندمدت به طور سیستماتیک بیشتر از میزان ریسکی که متحمل شده است، بازده کسب کند. در چنین بازاری قیمت سهام انعکاسی از اطلاعات مربوط به آنهاست و تغییرات قیمت ها دارای الگوی خاص و قابل پیش بینی نیست.
به بیان دیگر ویژگی مهم بازار کارا این است که قیمت تعیین شده در بازار، شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادار است. اما طی دهه 90 تحلیل های اقتصادسنجی سری های زمانی قیمت ها، سودهای نقدی و عایدات به بسط دادن مدل هایی که روانشناسی افراد را به بازارهای مالی ارتباط می داد، سوق پیدا کرد. بر این اساس محققین با استثناهای فراوانی در بازارهای مالی روبرو شدند و به این نتیجه رسیدند که پدیده های روانشناختی نقش مهمی در تعیین رفتار در بازارهای مالی دارند. بنابراین لزوم توجه به رفتار سرمایه گذاران و تحلیل رفتاری-روانشناختی آنها بیش از پیش دارای اهمیت می باشد.
با توجه به تعریف مالی رفتاری و نیز ساختارهای خاص فرهنگی در ایران و اثرگذاری آنها بر رفتارهای فردی و گروهی افراد به ویژه در بازار سرمایه، لزوم شناخت تئوری ها و مدل های تحلیلی و شناختی مالی رفتاری را برای فعالان بازار، اجتناب ناپذیر می نماید. این که بعضا مشاهده می شود که در بازار به جای تقاضای دو طرفه و داشتن خریداران و فروشندگان در یک زمان، با تقاضای یک طرفه و صف های خرید یا صرفا فروش مواجه هستیم، بی شک از مصادیق الگوهای رفتاری خاص حاکم بر بازار است. مالی رفتاری کمک می کند تا با فرموله کردن مدل های رفتاری، بهتر بتوانیم بازار سرمایه خود را شناخته و در رفع برخی تنگناهای ناشی از الگوهای رفتاری بهتر عمل کنیم.
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
بیشتر مطالعات اخیر بیان کرده اند که رفتار سرمایه گذاران از سوگیری ها و قضاوت های فردی تاثیر می پذیرد. معمولا، رفتار سرمایه گذاران خرد شامل مجموعه ای از عوامل روانشناسی است. ترکیبی از حسابداری ذهنی - تالر، - 1985 و ریسک پذیری در محدوده ی زیان ممکن است منجر به این شود که سرمایه گذاران سرمایه گذاری های زیان ده را حفظ و سرمایه گذاری های سود ده را بفروشند - داهر و ژو،. - 2006 سوگیری نماگری باعث می شود که سرمایه گذاران اوراق بهاداری را خریداری کنند که اخیرا بازدهی بالایی داشته اند. فرااعتمادی باعث می شود که سرمایه گذاران بیش از حد به خود اعتماد کنند که در نهایت منجر به انجام معاملات متعدد می شود
شیلر - 2000 - با مطالعه پیش زمینه های ذهنی و مشخصات روانشناسی، اجتماعی و انسان شناسی سرمایه گذاران بازار، برخی سوگیری های رفتاری از جمله اتکا، فرااعتمادی و نیز ریشه های فرهنگی در تصمیم گیری سرمایه گذاران را مطرح کرد. فلاح و همکاران در تحقیقی به بررسی عوامل تاثیرگذار بر قصد سرمایه گذاری سرمایه گذاران حقیقی در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته اند - فلاح پور و عبداللهی، . - 1390 خادمی و همکاران در مقاله ای به بررسی عوامل موثر بر تصمیم گیری سهامداران در بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای مدل معادلات ساختاری پرداخته اند
طهرانی - 1385 - به بررسیی رابطه اعتماد بیش از حد سرمایه گذاران انفرادی و حجم مبادلات آن ها در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. او بیان می کند که بر اساس تئوری اعتماد بیش از حد، هر چه اعتماد بیش از حد سرمایه گذاران بالاتر باشد، حجم مبادلات بیشتر است.
