بخشی از مقاله
چکیده:
پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه فعالیت های تربیت هنری در میزان خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان در سال تحصیلی 93 - 94، انجام شد. پژوهش به لحاظ هدف توصیفی و از نوع علی - مقایسه ای می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان به تعداد 5837 نفر که با استفاده از نمونه گیری تصادفی 360 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیدند.
گرداوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه خلاقیت عابدی انجام شد. تحلیل یافته ها با استفاده از آزمون های لون - آزمون برابری واریانس ها در بین دو گروه مستقل - آزمون t گروه های مستقل - آزمون برابری میانگین ها در دو گروه مستقل - و تحلیل واریانس یک طرفه - - ANOVA و .... انجام شد. نتایج تحلیل فرضیه های پژوهش نشان داد که بین تربیت هنری و خلاقیت رابطه معناداری وجود دارد. و حاکی از تاثیر نسبتا" زیاد این فعالیتها در افزایش خلاقیت دانش آموزان شرکت کننده می باشد. لذا ایجاد اصلاحات و پر رنگ کردن این فعالیتها در محتوا و نحوه اجرا چه در مدارس و چه در کانونها و 000 ضروری به نظر می رسد.
-1 مقدمه:
تمام ابنای بشر هرکدام به نحوی با مقوله ی هنر سر و کار دارند و در مراتب مختلف وجودی خود از این اکسیر بهره جسته اند و صورت های بدیع جهت حیات خشک و بی روح زندگی خاکی آفریده اند. بر دیوار غار ها نقاشی کرده اند و از سنگ سخت صورت های گوناگون هنری را به ظهور رساندند و با رقص و موسیقی پاسخگوی نیاز درونی خود شدند و تجسم روح تشنه و جویای ابدیت را در ترانه و سرود و داستان ها آشکار ساختند. تنها حقیقت ذاتی هنر می تواند عهده دار بیان چنین وسعتی در عرصه های زندگی گردد.
هنر امری کاملا" فطری و قلبی، آمیخته با وجود هستی و حیات انسانی است. هنر از زمان آفرینش تا امروز مفهومی بسیار گسترده و فراگیر داشته است، چرا که با تمامی ابعاد زندگی انسان، با هر نوع تفکر و طرز رفتاری ارتباط مستقیم دارد. - توین بی - معتقد است ایجاد فرصت برای پرورش خلا قیت برای هر جامعه به منزله ی مرگ و زندگی است. بدین سبب اغلب جوامع مدت ها است برای شناسایی کودکان و نوجوانان خلاق و استفاده از شیوه های آموزشی خلاق به برنامه ریزی جدی پرداخته اند.
خلاقیت یا آفرینندگی یکی از موضوع های بسیار جالب و بحث انگیز در حوزه های مختلف علمی به ویژه علوم تربیتی و روانشناسی است. این موضوع در هر دوره از تاریخ، بعنوان قدرت اساسی ذهن بشر، هدف اصلی مدارس و مراکز آموزشی بوده است
در عصر حاضر، دانش آموزان برای رویارویی با تحولات شگفت انگیز هزاره ی سوم میلادی باید مهارت های تفکر انتقادی و خلاق خود را به منظور تصمیم گیری مناسب و حل مساله و روحیه ی جست و جو را در خود افزاایش دهند . روشن است که برای دستیابی به این هدف ها، مسؤولیت سنگین بر دوش مراکز آموزشی، به ویژه آموزش و پرورش قرار می گیرد. این مراکز، از یک سو وظیفه ی آموزش دانش ها و تجهیز دانش آموزان به اطلاعات مورد نیاز آنان را بر عهده دارند و از سوی دیگر، باید زمینه ای را فراهم آورند تا به رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و استفادهی صحیح و جهت دار از این استعداد و توانایی کمک کنند
یکی از پرسش های اساسی در باره ی خلاقیت این است که آیا امکان پرورش آن وجود دارد؟ حاصل مطالعهی تورنس - - 1961 روی گروهی از دانش آموزان 6 تا 8 ساله نشان می دهد شاگردانی که به ابراز عقاید با روش های خاص خود عادت می کنند، در مقایسه با گروه کنترل، در آزمون های خلاقیت نمره های بالا تری به دست می آورند. او نتیجه می گیرد که می توان به کودکان اصولی را آموخت که قدرت تولید ایده های جدید آنان را بهبود بخشد. در این میان، سهم مراکز آموزش و پرورش در پرورش خلاقیت و توانایی نوآوری دانش آموزان به مراتب بیشتر از سایر مراکز و نهادها است. بدیهی است اگر پرورش خلاقیت و نوآوری دانش آموزان هدف اساسی آموزش و پرورش نباشد، دست کم یکی از هدف های آن است
حاصل این بینش نو در زمینه ی فرایند یاددهی - یادگیری این است که معلمان باید به جای روش سنتی سخنرانی، راههای دیگری را بیازمایند. راهبردهایی که بر پایه آنها دانش آموزان قادر باشند در فرایند یادگیری نقش فعال تری بر عهده بگیرند
در گذشته بسیاری چنین می پنداشتند خلا قیت یک ویژگی ذاتی است که تنها برخی از افراد آن را دارند. اما امروزه با توجه به نتایج اکثر تحقیقات علمی ثابت شده است که این توانایی در نوع بشر عمومیت دارد و همه در هنگام تولد به درجات گوناگون دارای این استعداد هستند. درست است که افراد خلاق دارای میزان هوش بالایی هستند و از هوش بالاتر از متوسط برخوردار می باشند اما برای اینکه فرد بسیار خلاق باشد ضرورتا" نباید نابغه باشد. زیرا عوامل دیگری چون مهارت یابی، آموزش پذیری، انعطاف پذیری یا استقلال و آزادی عمل، نترسیدن از اشتباه و عمل و شکست و... در رشد خلاقیت در افراد مؤثر هستند.
فعالیت های تربیت هنری نیز با ویژگی های خاص خود نظیر اعطای آزادی عمل و استقلال به دانش آموزان در انتخاب موضوع مورد علاقه، وسعت موضوعات، نحوه ی ارزیابی، رقابت و نوع سیستم پاداش دهی و تفاوتهایی که بین این فعالیتهای هنری و آموزش ها و امتحانات رسمی وجود دارد تا حدودی باعث تقویت زمینه رشد خلاقیت و تفکر منسجم در دانش آموزان می شود. لذا اهتمام جدی برای حضور کلیه دانش آموزان با توجه به استعدادهای آنها در فعالیتهای تربیت هنری حایز اهمیت فراوان می باشد. به رغم این واقعیت که ما طالب رشد مهارت های خلاقیت و تفکر در دانش آموزان هستیم، مدارس به برنامه هایی که آگاهانه برای پرورش این مهارت ها طراحی شده اند، کمتر توجه می کنند. در واقع، ما به سادگی بر این باوریم که توانایی های دخیل در خلاقیت و تفکر عمدتا"ذاتی هستند.
با این حال، این فرض را نیز پذیرفته ایم که هر چه دانش آموزان به طور نظام دار در معرض مجموعه ی فزاینده ای از اطلاعات و مسائل و مفاهیم دشوار قرار گیرند به طور خود به خودی، توانایی فکر کردن رشد خواهد داشت
بنابراین در شرایط حساس کنونی و با توجه به تحول های سریع دنیا نیاز اجتناب ناپذیری به تطابق با پیشرفت و تغییرات علوم، آنچه بیش از هر چیز دیگر مورد نیاز آموزش و پرورش ماست، مطالعه و پژوهش بنیادی و کاربردی در زمینه خلاقیت و روش های آن و ارتباط آن با مواردی چون فعالیت های هنری، کاردستی، نقاشی، موسیقی و... می باشد و به موازات آن آموزش نظام دار و هدفمند همه دانش آموزان برای استفاده بهینه و کاربردی از یافته های این پژوهش است. لذا چون خلاقیت امری بدیع در کشور ماست و به موضوع تربیت هنری و رابطه آن با خلاقیت کمتر توجه گردیده است آگاهی صحیح و کاربرد یافته های این پژوهش در توسعه و پرورش خلاقیت قابل ملاحظه می باشد بنده را بر آن داشته تا به انجام پژوهش در مورد بررسی رابطه فعالیت های تربیت هنری در میزان خلاقیت دانش آموزان بپردازم. امید است شاهد توجه بیشتری دست اندر کاران تعلیم و تربیت و مربیان در این رابطه باشیم.
-2 اهداف پژوهش:
-1-2 هدف کلی:
تعیین رابطه فعالیت های تربیت هنری در میزان خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان در سال تحصیلی 93 - 94
-2-2 اهداف جزیی:
- بررسی رابطه بین فعالیت های تربیت هنری - نقاشی - در میزان خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان.
- بررسی رابطه بین فعالیت های هنری - کاردستی - در میزان خلاقیت دانش آموزن مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان.
- بررسی رابطه بین فعالیت های هنری - موسیقی - در میزان خلاقیت دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر مسجد سلیمان.
-3 فرضیه های پژوهش:
-1-3 فرضیه اصلی:
- بین میزان خلاقیت دانش آموزانی که در کلاس های تربیت هنری شرکت کرده اند و دانش آموزانی که در این کلاس ها شرکت نکرده اند تفاوت وجود دارد.
-2-3 فرضیه های فرعی:
- بین میزان خلاقیت دانش آموزانی که در کلاس های تربیت هنری موسیقی شرکت نموده اند با دانش آموزانی که در این کلاس ها شرکت نکرده اند تفاوت وجود دار د.
- بین میزان خلاقیت دانش آموزانی که در کلاس های تربیت هنری کاردستی شرکت نموده اند با دانش آموزانی که در این کلاس ها شرکت نکرده اند تفاوت وجود دارد.
- بین میزان خلاقیت دانش آموزانی که در کلاس های تربیت هنری نقاشی شرکت نموده اند با دانش آموزانی که در این کلاس ها شرکت نکرده اند تفاوت وجود دارد.
-4 پیشینه تحقیق:
-1-4 داخلی
- رشید پور - - 1386، درتحقیقی با عنوان بررسی نقش مسابقات فرهنگی هنری در رشد خلاقیت به این نتیجه رسید که تفاوت معناداری میان میزان خلاقیت دانش آموزان پسر و دختر شرکت کننده در مسابقات فرهنگی و هنری و آنهایی که در این مسابقات شرکت نکرده اند وجود ندارد و به مسؤلین توصیه می شود که در شیوه اجرا، نحوه ارزیابی، ارایه آموزش های مورد نیاز و سیستم های پاداش دهی و تشویق این مسابقات تجدید نظر اساسی به عمل آورند.
- حسنوندی - - 1386 در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه التزام شغلی و خلاقیت مدیران آموزشی مقاطع سه گانه آموزش و پرورش شهرستان سلسله به این نتیجه رسید که بین دو مؤلفه التزام شغلی و خلاقیت رابطه معنی داری در سطح 1% وجود دارد و با%99 اطمینان بین جنسیت و التزام شغلی مدیران تفاوت وجود دارد به گونه ای که التزام شغلی مدیران مرد بیشتر از مدیران زن می باشد و در نتیجه بین جنسیت مدیران با التزام شغلی و خلاقیت آنها رابطه وجود دارد.
- نوکار - - 1387، پژوهشی با عنوان بررسی عوامل فردی و سازمانی مؤثر بر خلاقیت کارکنان نهاد ریاست جمهوری انجام داده است شناسایی عوامل مذکور هدف اصلی تحقیق و بررسی سطح کلی خلاقیت کارکنان و میزان تاثیر هر یک از عوامل برخلاقیت کارکنان نهاد ریاست جمهوری از دیدگاه کار شناسان از جمله اهداف فرعی پژوهشی بود که پس از تجزیه و تحلیل آماری مشخص گردید که میزان با سطح خلاقیت کارکنان نهاد ریاست جمهوری در سطح اطمینان 99درصد از حد متوسط بالاتر است سه متغیر تقسیم کار، توسعه نظام آموزشی و تفکر مشارکتی دارای بیشترین قدرت تبیین میزان خلاقیت کارکنان است.
-2-4 خارجی:
- مک کینون - - 1962 بر مبنای چندین معیار مختلف گروه برجسته ای از معماران، نویسندگان، و ریاضی دانان را انتخاب و برای آزمایش های روانی و مصاحبه و مشاهده آنان را به مدت یک هفته به مرکز تحقیقاتی دعوت کرد. مطالعه روی این افراد توسط گروهی از روان شناسان و روان پزشکان صورت گرفت نتایج نشان دادکه افراد خلاق به طور گروهی از سطح هوش بالایی برخوردارند، قدرت تخیل قوی دارند، فردگرا و مستقل و خودپیروند. از ذوق و احساس هنری بهره مندند و به رفتار خود تسلط دارند و در نهایت با بررسی نیم رخهای افراد در پاسخ به پرسشنامه سلامت روانی افراد مورد آزمایش قرار گرفت
