بخشی از مقاله
چکیده:
پرتو گاما بعنوان یک تکنیک هسته ای در کنار دیگر روش های کلاسیک می تواتد در افزایش تنوع و بهبودخصوصیات قارچ تریکودرما موثر باشد.
دراین مطالعه تاثیر پرتودهی با اشعه گاما روی خصوصیات مرفولوژیک - شکل ورنگ پرگنه،ابعاد اسپور و میزان اسپور - 60 جدایه منتخب سه گونه Trichoderma virens - 60-11 - , T.koningii, T. atroviridae - 60-22 - انجام شد. همچنین میزان رشد میسلیوم جدایه های موتانت منتخب تریکودرما درمحیط PDA - سیب زمینی-دکستروز- آگار - در زمان های مختلف 24، 48، 72 ساعت در مقایسه با گونه وحشی آنها انجام گردید. نتایج نشان دادکه پرتو گاما در فنوتیپ و مشخصات میکروسکوپی و سرعت رشد میسلیوم جدایه ها تاثیر معنی دار داشته است.
مقدمه
طبق مطالعات انجام شده، قارچ های جنس تریکودرما همواره به عنوان یک ابزار مهم کنترل بیولوژیک در برابر بیماری های گیاهان مطرح می باشد - مونته . - 2001 یکی از راههای القای جهش، کاربرد امواج الکترومغناطیس می-باشد که طی آن عوامل میکروارگانیسم در معرض تابش شدتهای مشخصی از اشعه گاما، ایکس و یا فرابنفش قرار میگیرند - اهری مصطفوی و همکاران، . - 1389 عوامل جهشزای شیمیایی و فیزیکی با تاثیر روی اسپورهای قارچی گونه های تریکودرما پتانسیل بیوکنترل گونهها را افزایش می دهند - . - Haggag, Wafaa and Mohamed, 2002تقریباً در بیشتر موارد خصوصیات مرفولوژیکی در شناسایی قارچ ها اهمیت دارد.اشعه گاما میتوانددر تغییر یا بهبود خصوصیات مرفولوژیک و بیولوژیک موثر باشد.
مواد و روش ها
تهیه قارچ آنتاگونیست ، پرتوتابی و خالص سازی جدایه های آنتاگونیست با دز اپتیمم قارچ آنتاگونیست Trichoderma virens - 60-11 - , T. atroviridae - 60-22 - از بخش گیاهپزشکی دانشکده تولیدات گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منایع طبیعی گرگان و جدایه آنتاگونیست T. koningii از بخش گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه ساری تهیه گردید.
ابتدا کشت های 5 روزه گونه های تریکودرما در دمای 28 œC بر روی محیط کشت PDA تهیه گردید و اسپورهای گونه ها با استفاده از محلول سیلین از سطح پلیت ها شسته شدند و سوسپانسیون های آنها برای انجام پرتو تابی در جمعیت 1×106 spore/ml تنظیم گردید. پرتوتابی با استفاده از دستگاه گاماسل با چشمه کبالت -60 اکتیویته مستقر در مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هستهای کرج - سازمان انرژی اتمی ایران - با دز اپتیمم - 250 Gy اهری مصطفوی، - 1387 انجام پذیرفت. جهت جداسازی اسپورهای موتانت از یکدیگر، با استفاده از روش سریال رقت، سوسپانسیون های اسپور با رقت های 10-1، 3-2،4- 10،5-10 ،6-10،10-10 از نمونه های سوسپانسیون اسپور جدایه های پرتوتابی شده تهیه گردید و بصورت تکرار های سه تایی از رقت های 10-3، 10- 4، 10-5 و 10-6 بر روی محیط کشت PDA کشت سطحی داده شد و به مدت 16 ساعت در دمای 28 œC انکوباتور قرار داده شدند.
سپس با استفاده از میکروسکوپ نوری - بزرگنمایی 10 xو - 40 x اسپورهای جوانه زده شناسایی، از سطح پلیت جداسازی و به محیط کشت تازه PDA انتقال داده شد و در همان شرایط قبل انکوباتور قرار گرفتند. سپس بر روی محیط کشت PDA به مدت 5 روز در دمای 28 œC قرار گرفتند. سپس اسپورهای هر یک از گونه ها با استفاده از محلول سیلین استریل از سطح پلیت های کشت شده جمع آوری گردید و جمعیت اسپورها در 1×106 spore/ml تنظیم گردید و در داخل ظروف پلی اتیلنی استریل قرار داده شد.
3.6.1 بررسی فنوتیپ جدایه های موتانت تریکودرما وتعیین ابعاد اسپورها
به منظور مقایسه شکل کلنی ها و رنگ آنها در جدایه های آنتاگونیست برتر و موتانت های آنها از پلیت های PDA کشت شده برای اندازه گیری سرعت رشد ریسه ها استفاده شد و مشخصات کلنی ها - شکل و رنگ - ثبت گردید. برای سنجش اسپورهای قارچی آنتاگونیست، حداقل 30 اسپور از هر جدایه با میکروسکوپ نوری - - 40x و نرم افزار اندازه گیری شد.
3.6.2 اندازه گیری سرعت رشد ریسه بر روی محیط کشت PDA
پلاک های میسلیوم - به ابعاد - 5 mm از کشت های تازه هر یک از جدایه های موتانت قارچ تریکودرما - شامل T. atroviridae - 60-22 - ، T. koningii و - T. virens - 60-11 - به مرکز ظرف پتری حاوی محیط کشت PDA انتقال داده شد و در دمای 28 œC قرار گرفتند. اندازه گیری سرعت رشد ریسه - cm/day - در فواصل 24 ساعت به مدت 3 روز 72 - ساعت - انجام گردید.
نتایج
از 100 نمونه قارچ تریکودرمای جهش یافته، 60 نمونه موتانت که بیشترین تنوع مرفولوژیکی را نسبت به جدایه های تیپ وحشی نشان دادند ، انتخاب گردیدند. تعداد 20 جدایه قارچ T.atroviridae و20 جدایه T.virens و 20 جدایه T. koningii انتخاب شدند. که از نظر مورفولوژیکی تنوع زیادی را از خود نشان دادند - جدول . - 1 از نظر تغییر رنگ پرگنه در گونه T.virens ، گونه های پرتو دیده نسبت به جدایه وحشی شدت رنگ شان بیشتر شده و از بیرنگی به شیری رنگ شدن و زرد رنگی تغییر رنگ یافته اند.
از نظر شکل نیز ، جدایه های T.vi 7 و T.vi 9 گلبرگی شکل هستند و بقیه جدایه ها همراه با جدایه وحشی، کلونی صاف دارند. در مورد گونه T. koningii تمام جدایه ها زرد رنگ یا شیری رنگ می باشد و تنها جدایه T.k 22 سفید رنگ می باشد و شکل کلونی تمام جدایه های پرتو دیده و جدایه تیپ وحشی، صاف می باشد. در جدایه های پرتو دیده گونه T. atroviridae به جز جدایه T.a 5.2 و T.a 18 مانند جدایه تیپ وحشی برفی رنگ بودند اما این دو جدایه پرگنه ای بیرنگ داشتند و شکل کلونی تمام جدایه ها به جز جدایه - T. a11گلبرگی شکل - ، مانند جدایه تیپ وحشی صاف می باشد.
