بخشی از مقاله
چکیده
همیشه بهار با نام علمیCalendula officinalis متعلق به خانواده Asteraceae است. این گیاه علفی، یکساله و به ندرت دو ساله با ساقه منشعب و سفت است. استفاده از فاضلاب در کشاورزي میتواند مزایایی را به دنبال داشته باشد از جمله: الف - براي آبهاي با کیفیت خوب که در کشاورزي استفاده میشوند جایگزین مناسبی باشد. ب - موادغذایی موجود در آنها نیاز گیاهان به کود را کاهش خواهد داد.
این تحقیق به منظور بررسی اثر پساب بر برخی صفات مورفولوژیکی همیشه بهار، در دانشگاه علوم کشاورزي گرگان در سال زراعی، 1394 به اجرا درآمد. این آزمایش در قالب طرح پایهي بلوكهاي کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهاي آزمایش شامل پساب در چهار سطح p3 , p 2 , p 1 , p0 به ترتیب در چهار غلظت0، 80، 90، 100 درصد بود. در طی زمان اعمال تیمارها صفاتی از قبیل: محتواي کلروفیل، سطح برگ، طول ساقه گل دهنده و قطر گل اندازهگیري شدند.
نتایج بدست آمده نشان داد در بین تیمارهاي آزمایش، از نظر مقدار کلروفیل اختلاف معنی داري وجود نداشت، ولی بیشترین میزان کلروفیل مربوط به تیمار p2 بود. بیشترین میزان سطح برگ مربوط به تیمار شاهد و کمترین میزان سطح برگ مربوط به تیمار p2 بود. طول ساقه گل دهنده در p2 بیشترین و در تیمار شاهد کمترین مقدار را نشان داد، در حالی که بیشترین میزان قطر مربوط به تیمار p3 و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد بود.
-1 مقدمه
همیشه بهار با نام علمی Calendola officinalis متعلق به خانواده Asteraceae و منشا آن نواحی مدیترانهاي است. این گیاه علفی، یکساله و به ندرت دو ساله باساقه منشعب و سفت است. رشد و نمو سریعی دارد، به طوري که 40-50 روز بعد از سبز شدن به گل مینشیند، زمان گلدهی از اوایل خرداد ماه شروع میشود و تا آغاز سرما ادامه دارد و به مدت 70-120 روز گل میدهد. دانه این گیاه به صورت فندقه است و اندازه آن از انتها به مرکز کاهش مییابد.
همچنین وزن هزار دانه آن 10-15 گرم است - امیدبیگی. . - 1379 گیاه همیشه بهار حاوي سزکوئیترپن گلیکوزید، ساپونین، زانتوفیل، تریولترپن فلاونوئید و ترکیبات فرار است . - chalchat1991 - گل همیشه بهار داراي خواص معرق با اثر قوي ، تصفیه کننده خون ، التیام دهنده ، نیرو دهنده، ضد تشنج و دفع قی، رفع التهاب و زخم معده و دستگاه گوارش، درمان اختلالات کبدي و زردي، پایین آوردنده کلسترول خون، رفع جوشهاي صورت،کورك و پینه میباشد.
همچنین در صنعت تولید لوازم آرایشی در خیلی از موارد از این گیاه براي نرم کردن پوست و مصارف موضعی استفاده میکنند. مواد رنگی استخراج شده از گل همیشه بهار در رنگ کردن موادغذایی و همچنین در رنگ کردن بعضی از انواع چربیها استفاده میشود - امید بیگی1376 و ناصري. - 1370 نوع پرتقالی رنگ آن از نظر دارویی برتري دارد چرا که داراي مقدار زیادي مواد موثره است. اگرچه این گیاه در خاكهاي فقیر - از نظرمواد غذایی - نیزگلهاي زیبایی تولید میکند، ولی در این شرایط حداقل مقدار ماده موثره را خواهند داشت
رشد روزافزون جمعیت جهان، همگام باگسترش فعالیتهاي کشاورزي و صنعتی در جهت افزایش تأمین مواد غذایی از یک سو، و خشکسالیهاي پی در پی در سالهاي اخیر از سوي دیگر، موجب شده است که منابع موجود آب شیرین در اکثر کشورهاي واقع در کمربند مناطق خشک به اوج بهره برداري خود برسد و بالطبع فشار بیش از اندازه به منابع آب وارد آید. ایران جزء کشورهایی است که برداشت آب از منابع زیرزمینی آن در مقایسه با سایر کشورها به مراتب بیشتر میباشد. لذا در شرایطی که کشور به شدت از لحاظ کمبود منابع آب شیرین رنج میبرد و در درازمدت بحران منابع آب به صورت یک مسئله جدي مطرح است، بنابراین توجه به منابع غیر متعارف آب یک ضرورت اجتناب ناپذیر میباشد.
از سوي دیگر متمرکز شدن مراکز جمعیتی و صنعتی در نقاط مختلف، باعث تولید حجم بالایی از پساب فاضلاب میگردد که با روند فصلی دفع فاضلاب، مشکلات زیست محیطی فراوانی را در اطراف این نقاط ایجاد خواهد نمود. در این رابطه - عابدي ونجفی - 1380 بیان نمودند که بهترین شیوه دفع پساب فاضلاب، پس از انجام مراحل قراردادي تصفیه، کاربرد آن در کشاورزي است. استفاده از فاضلاب در کشاورزي میتواند مزایایی را به دنبال داشته باشد از جمله:
الف - براي آبهاي با کیفیت خوب که در کشاورزي استفاده میشوند جایگزین مناسبی باشد.
ب - موادغذایی موجود درآنها نیازگیاهان به کود را کاهش خواهد داد.
این درحالی است که وجود برخی آلایندهها و پیامدهاي بسیار مضر آنها، استفاده از این پسابها را در کشاورزي با تردید روبرو میکند - علینژاد جهرمی و همکاران. . - 1391 - مرادمند - 1387 با بررسی اثرآبیاري با پساب تصفیهشده شهري شهرکرد بر رشد و عملکرد فلفل سبز گزارش کرد، افزایش درصد پساب در آب آبیاري، ارتفاع ساقه اصلی، تعداد میوه، وزن تر و خشک اندام هوایی، ریشه و میوه و طول ریشه فلفل سبز را افزایش داده و تأثیري برغلظت سرب و نیکل در اندام فلفل سبز نیز نداشته است و نیز در طی تحقیقی با بررسی اثر آبیاري باپساب به مدت2، 5 و 10 سال بر گیاهان علوفهاي در اردن دریافتندکه وزن گیاه جو با کاربرد پساب افزایش یافته و پساب، عناصرغذایی موردنیاز گیاه را نیزفراهم نموده است
-2 مواد و روشها
کشت گیاه همیشه بهار به صورت بذري و در گلدان انجام شد. در هر گلدان چهار بذر کاشته شد و عملیات وجین علفهاي هرز در مرحله پنج برگی انجام شد. این تحقیق در قالب طرح پایهي بلوكهاي کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه علوم کشاورزي گرگان در سال زراعی، 1394اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل پساب در چهار سطح p3 , p2 , p1, p0 به ترتیب در چهار غلظت0، 80، 90، 100 درصد پساب در آب آبیاري بود.
آب مورد استفاده در آبیاري جهت بررسی اثرات پساب بر برخی صفات مورفولوژیک همیشه بهار، از پساب تصفیه شده فاضلاب شهري آق قلا برداشت گردید. در طی زمان اعمال تیمارها صفاتی از قبیل: محتواي کلروفیل، سطح برگ، طول ساقه گل دهنده و قطر گل اندازهگیري شدند. اندازهگیري کلروفیل توسط دستگاه کلروفیل سنج مدل cl-01 و سطح برگ توسط دستگاه سطح برگ سنج و اندازهگیري طول ساقه گل دهنده و قطر گل توسط کولیس انجام شد. دادهها با استفاده از نرمافزار - SAS - تجزیه آماري شده و بر اساس آزمون مقایسه میانگینها - دانکن - مورد بررسی قرارگرفتند و تهیه جداول و نمودارها نیز با نرمافزار Excel انجام شد.
-3 نتیجه
بر اساس جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 اثر تیمار آبیاري با پساب در سطوح مختلف بر مقدار کلروفیل معنی داري نبود، در صورتی که بر میزان سطح برگ - p ≤ 0.05 - ، و طول ساقه گل دهنده و قطر گل - p ≤ 0.01 - معنی دار گردید.
جدول - 1 - تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه در همیشه بهار
