بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین الگوی مناسب توسعه تکنولوژی در صنایع تجهیزات پزشکی با تاکید بر استراتژی صادرات است، که به بررسی عوامل موثر بر فرآیند توسعه تکنولوژی و صادرات در صنعت تجهیزات پزشکی با تدوین مدل مناسب می پردازد. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی از نوع کاربردی و به صورت میدانی یا پیمایشی است.دادههااز طریق مصاحبه با کارشناسان تکمیل گردیده است. و با مراجعه به سازمانهای ذیربط و مطالعات کتابخانهای و اینترنتی و بررسی سوابق تحقیقاتی موجود گردآوری شده است. از نتایج بدست آمده در این پژوهش می توان به نقش مهم و حیاتی منابعانسانی، فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی و مدیریتی و رابطه انکار ناپذیر و قابل تامل با توسعه تکنولوژی اشاره نمود.
علاوه بر این، نتایجی در این تحقیق بدست آمده که از طریق مقایسه وضعیت توسعه تکنولوژی در کشورهای ایران و ترکیه با استفاده از تکنیک SWOT حاصل شده است. با بررسی نمودار SWOT، می توان نتیجه گرفت که ایران در حوزه تجهیزات پزشکی از نظر عوامل توسعه تکنولوژی در موقعیت WT، قرار دارد، در حالی که ترکیه در موقعیت SO، واقع شده است. شاید ترکیه در بعد نظام اداری و ساختار سازمانی در موقعیت ST، قرار داشته باشد ولی باید این نکته را متذکر شد که در این وضعیت قرار داشتن ترکیه ناشی از ضعفهای درونی این کشور نمیباشد، بلکه ناشی از تهدیدات محیطی است، که متوجه ساختار سازمانی این کشور شده است. در این بررسی ها ایران در زمینه تجهیزات پزشکی از لحاظ ساختار سازمانی کمترین و در فرهنگ سازمانی بیشترین حد را نسبت به دیگر عوامل به خود اختصاص داده است.
کلید واژهها: فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، نیروی انسانی، صنعت تجهیزات پزشکی، توسعه صادرات.
مقدمه:
بیان مساله، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق:
سلامت به عنوان ارزش فردی و اجتماعی بر طبق اساسنامه سازمان بهداشت جهانی - - WHO و از دیدگاه ملتها و نزد همه مکاتب یکی از مهمترین و ابتداییترین حقوق و نیازهای حیات بشری تلقی شده است. از اینرو دست یافتن به بالاترین سطح سلامت، جزیی از اهداف اجتماعی تمام دولتها به حساب میآید. تمامی کشورها در راستای دست یابی به سلامت، به موضوعات مختلف و مرتبطی توجه دارند که مقوله تجهیزات پزشکی یکی از موضوعاتی است که نقش مهمی در یاری رساندن به پزشکان و پیراپزشکان جهت تشخیص درست و کمک به درمان بیماریها ایفا می کند..[4] صنعت ادوات پزشکی، امروزه یک محیط رقابتی برای توسعه و گسترش محصولات پزشکی ایجاد نموده است.
مهندسان بهطور فعالانه درگیر طراحی، گسترش و تولید مواد و ادوات گوناگون با هدف بهکارگیری در کاربردهای متنوعی در جهت حفظ و ترفیع کیفیت زندگی هستند و بدین خاطر در 30 سال گذشته رشد قابل توجهی در تعداد ادوات پزشکی بهوجود آمده است. .[5] موج گرایش به تقویت تولید و جایگزینی منابع ارزی در سالهای اخیر و از طرفی پیادهسازی شرایط پیوستن به سازمان تجارت جهانی - WHO - صنعت نوپای تجهیزات پزشکی ایران را درگیر مسائلی چون انتقال تکنولوژی، افزایش ظرفیتهای تولیدی، بالا بردن کیفیت، صادرات، اخذ مجوزهای ورود به بازارهای بین المللی و ... نموده است. اگرچه این حرکت بسیار ارزشمند است اما باید تجربه دیگران را مدنظر داشت، صنعتی شدن که لازمه بقا در جهان امروز است با خرید صنعت ، فاصله زیادی دارد.. [6]
با توجه به اینکه در سطح کنونی از پیشرفت و توسعه اقتصادی، توان تولید انواع گوناگونی از تجهیزات پزشکی و اقلام دارویی و ... در کشور بالا میباشد، نیازی به واردات در بیشتر موارد نیست . با در نظر گرفتن اهمیت ارز آوری برای کشور و نیز با توجه به مشکلات سیاسی و اقتصادی موجود در منطقه و وجود رقبا - کشورهایی نظیر هند و چین - ، زمانی که توان تولید کالا و ارائه خدمات در کشور بالا بوده و بتوان بازار داخلی را تحت پوشش قرار داد، نه تنها میتوان از واردات بی رویه جلوگیری کرد بلکه میتوان در بسیاری موارد اقدام به صادرات کرد. با توجه به توانمندی ها و امکانات موجود در این زمینه متاسفانه به دلیل ریسک سرمایهگذاری این حوزه استفاده موثر بعمل نمیآید، ولی میتوان با تسهیل شرایط برای تولیدکنندگان داخلی در زمینههای مختلف گام موثری در این راستا برداشت[7]
امروزه وسایل پزشکی از بعد اقتصادی و مالی نیز برای کشورها و دولتها اهمیت زیادی پیدا کردهاند . وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور برنامه ریزی و اقدام در جهت حمایت از صادرات در این حوزه در فروردین سال 1385 اقدام به تشکیل کارگروه توسعه صادرات کالا و خدمات سلامت در مرکز مدیریت و هماهنگی امور بازرگانی و تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نموده است. .[9]این کارگروه با هدف ایجاد همگرایی در برنامهریزی و اجرای فعالیتهای حوزه های مختلف دولتی و غیر دولتی در جهت صادرات کالا و خدمات سلامت و آموزش پزشکی و نیز با هدف شبکهسازی و اطلاعرسانی به منظور تبادل اندیشه و تجربه میان بخشهای دولتی جهت خلق و بهرهبرداری از فرصتهای تجاری تشکیل شده است.
در راستای اقدامات این کار گروه بایستی تسهیل فرآیند بازاریابی کالا و خدمات سلامت و حمایت و ارائه مشاوره به شرکت ها جهت حضور در بازارهای جهانی و نیز فراهم آوردن سیستمی جهت ارائه اطلاعات پایه و طبقه بندی شده و گزارشات تحلیلی در خصوص بازارهای جهانی و در نهایت ایجاد بسترهای لازم در جهت توسعه صادرات کالا و خدمات سلامت حاصل شود.. [10] اهمیت پژوهش در خصوص توسعه تکنولوژی و تاکید بر استراتژی صادرات تجهیزات پزشکی از جنبه های گوناگونی قابل بررسی است که می توان از جمله به موارد زیر اشاره کرد:تولید با تیراژ بالا و تولید انبوه در این نوع کالای صنعتی وجود ندارد. ارزش افزوده بسیار بالای تجهیزات پزشکی، وجود دانش فراوان و تعداد زیاد متخصصین تحصیل کرده در این زمینه در کشور، در نظر گرفتن سیاست ایران در جایگزینی واردات با تولید داخل، و نیز سیاست افزایش صادرات دولت در این زمینه ، که در راستای آن باید امکانات صادراتی بررسی شود.. [11]
با لحاظ کردن این موضوع که اگر کشور به خصوص در حوزه بهداشت و درمان اقدام به صادرات در حد کلان نماید ضمن اینکه تاثیر سیاستهای کشورهای توسعه یافته بر روی آن کاهش پیدا خواهد کرد، به هدف تبدیل شدن به قطب پزشکی و سلامت منطقه نیز دست خواهد یافت. بدین منظور توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی صادرات در حوزه بهداشت و درمان باید جزو اولویتهای برنامه ریزی و اجرایی کشور قرار گیرد.. [8] در صورتی که وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی چارچوبی تعیین نماید و مسیر را برای تولیدکنندگان مشخص کرده و نشان دهد که اگر تولیدکنندگان به سطح معینی از تولید و صادرات برسند، چه اقداماتی را در راستای حمایت از آنها انجام خواهد داد، دستیابی به این مهم به گونهای بهتر امکانپذیر خواهد شد.. [13]
نظر به اهمیت مقوله تجهیزات پزشکی و هزینه بالایی که این تجهیزات به خود اختصاص میدهند - بیش از یک سوم کل سرمایه مراکز مختلف آموزشی، درمانی، و بهداشتی - و رشد روز افزون صنعت تجهیزات پزشکی ایران و قابلیتهای تولیدی کشور و از آنجا که این تجهیزات نقش اساسی در روند تشخیص و درمان بیماران و به عبارتی سلامت جامعه دارند و نیز با توجه به ضرورت توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و لحاظ کردن این موضوع که همه ساله مبالغ کلانی ارز بابت واردات تجهیزات پزشکی از کشور خارج میشود و از طرف دیگر میزان ارزش افزوده زیادی که در صنعت تجهیزات پزشکی کشور مشاهده میشود و در نهایت با توجه به سیاستهای دولت مبنی بر حمایت از تولید داخل وتمایلی که به افزایش صادرات نشان داده است و بررسی حوزه صدور تجهیزات پزشکی به خارج از کشور برنامه ضروری به نظر میرسد.
با توجه به ظرفیتهای پزشکی موجود در کشور در صورت تاکید بر صادرات در حوزه سلامت و حوزههای مرتبط میتوان گام موثری در زمینه شناخت بازارهای هدف، توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، تسهیل شرایط صادرات، گرفتن بازار منطقه، کاهش واردات بی رویه و غیر ضروری دارو و تجهیزات پزشکی و نیز تسهیل فرآیند بازاریابی و صادرات کالا و خدمات سلامت و در نهایت تبدیل ایران به قطب پزشکی و سلامت منطقه و استقلال هر چه بیشتر کشور ایران برداشت. در این پژوهش دلایل عدم موفقیت شرکتهای ایران در صادرات محصولات از دیدگاه مدیریت استراتژیک بررسی می شود. در هر صنعتی 4 دسته از عوامل، یعنی نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدها وجود دارد که در موفقیت و عدم موفقیت صنایع تاثیرگذار میباشد.
تشخیص موقعیت استراتژیک - WT;WO;SO;ST - در صنایع تجهیزات پزشکی این دید را به مدیران این صنعت می دهد تا مسیر استراتژیک را جهت نیل به توسعه تکنولوژیکی و افزایش صادرات این محصول انتخاب کنند. کیفیت، قیمت و سرعت سه مزیت رقابتی عمده در عصر جهانی شدن است..[1] برای دستیابی به این مزیتهای رقابتی شرکتهای سازنده تجهیزات پزشکی باید در جهت سرمایهگذاری، تربیت متخصص و انتقال تکنولوژی در فعالیتهای تحقیق و توسعه حرکت کنند.هدف عمده در این پژوهش شناسایی عوامل مرتبط با فرآیند تکنولوژی صادرات در صنعت تجهیزات پزشکی و تدوین مدل مناسب است. حال سوال این است که عوامل مرتبط با تبیین الگوی توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی توسعه صادرات چگونه است؟ و به دنبال آن سوالات فرعی زیر مطرح می شوند.
1.ارتباط نیروی انسانی با توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی صادرات چگونه است؟
2.ارتباط فرهنگ سازمانی با توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی صادرات چگونه است؟
3.ارتباط ساختار سازمانی با توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی صادرات چگونه است؟
4.ارتباط ساختار مدیریت با توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی صادرات چگونه است؟
فرضیه های تحقیق: فرضیه اصلی
تبیین مدل مناسب توسعه تکنولوژی برای صنایع تجهیزات پزشکی در ایران موجب بهبود و افزایش صادرات این صنعت می شود.
فرضیه فرعی
.1رابطه معناداری بین توسعه منابع انسانی و توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی توسعه صادرات وجود دارد. .2رابطه معناداری بین توسعه فرهنگ سازمانی و توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی توسعه صادرات وجود دارد. .3رابطه معناداری بین توسعه ساختار سازمانی و توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی توسعه صادرات وجود دارد. . 4رابطه معناداری بین توسعه ساختار مدیریتی و توسعه تکنولوژی با تاکید بر استراتژی توسعه صادرات وجود دارد.
پیشینه تحقیق:
بررسی استراتژیهای توسعه صادرات
در زمینه استراتژی توسعه دو راهبرد کلی از سوی صاحبنظران ارائه شده است که عبارتند از: استراتژی صادرات و استراتژی جایگزینی واردات. توسعه صادرات معرف گرایش به آزادی در تجارت بین الملل بوده و مورد حمایت اقتصاددانان نئوکلاسیک است. افرادی همچون بالاسا[2]، کران کلاس و ... ازمدافعان توسعه صادرات میباشند..[2] استراتژی توسعه صادرات باعث افزایش کارایی در تولید، دسترسی به بازارهای انبوه بینالمللی، رقابت بین تولیدکنندگان داخلی، حمایت از حقوق مصرف کننده، بهبود ترازهای خارجی شده است، که این خود به نوعی مستلزم آزادسازی اقتصاد و عدم دخالت دولت در اقتصاد است.
استراتژی توسعه:
·توسعه صادرات و رشد اقتصادی
تحقیقات زیادی در زمینه توسعه صادرات و رشد اقتصادی انجام شده است. مطالعات باگواتی1 در سال 1978 و کروئگر2 در سال 1983 نشان دهنده این است. کشورهایی که توجه بیشتری به توسعه صادرات داشته اند، نرخ رشد سریعتر GDP را به ثبت رساندهاند[14] .افرادی
