بخشی از مقاله
چکیده
موضوع اصلی این پژوهش تبیین تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه مولوی با تاکید بر روش های تربیتی است. این تحقیق از نوع نظری و روش آن توصیفی - تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم آن از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در این پژوهش ، برای استخراج دلالتهای تربیتی مولوی یک بررسی اجمالی از مبانی تربیتی ارایه می شود. سپس دلالتهای تربیتی حاصل از مبانی نظری دیدگاه مولوی در زمینه روش های تربیتی تبیین می شود.
مقدمه
بی شک شکفتن غنچه های نو علم و معرفت و رشد و بالندگی هر شاخه ای از علم ریشه در ژرفای تامل و تفکر خردورزان و دانشوران در طول تاریخ دارد و در پرتو نگاه تاریخی به هر شاخه و رشته علمی ، زوایای نهان آن علم و نقاط تاریک آن آشکار می شود و سیر تحول و تطور آن نمایان می گردد، و از این رهگذر ، بسی نکته ها و دقیقه ها معلوم و بستر و زمینه ارتقای آن رشته و نوآوری در فضای آن فراهم می شود.
در قلمرو تربیت اسلامی بررسی تاریخی اندیشه ها و آرای تربیتی متفکران اسلامی جایگاه ممتازی یافته و راز ضرورت تحقیقی جامع در این ساحت در این نکته نهفته است که آگاهی از تطور اندیشه اسلامی و وقوف بر مراحل تکون و تحول فرهنگ و معرفت مسلمانان وابسته به شناسایی تاریخ آموزش و پرورش اسلامی و آرای تربیتی اخلاقی متفکران مسلمان است و از آنجا که آرا و افکار دانشمندان مسلمان متاثر از متون و معرفت دینی است، این بررسی می تواند محققان را در جهت پژوهش درباره تربیت اسلامی یاری رساند. جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی، مولانا و ملای روم، از صوفیان و عارفان برجسته و شاعران نام آور قرن هفتم است. وی در سال 604 در بلخ به دنیا آمد و در سال 672 ق در قونیه وفات یافت و آرامگاهش نیز در همانجاست.
زندگی مولوی در سه دوره خلاصه می شود: تحصیل، تهذب، تصوف و دلدادگی و شیدایی. به تعبیر وی این سه دوره، دوران خامی، پختگی و سوختگی است. مولوی دارای دو گونه اثر است: اثر منظوم و اثر غیر منظوم. نامدارترین اثر منظوم مولوی مثنوی است. مثنوی مجموعه ای است منظوم و لطیف از اندیشه های عرفانی، اخلاقی و تربیتی مولوی که پس از عمری تحصیل و تتبع و تحقیق و تدریس و سلوک و ریاضت سروده شده است.دیگر اثر منظوم مولوی مجموعه ای مفصل مشتمل بر چهل هزار بیت است که به دیوان شمس تبریزی معروف است.
فیه ما فیه مجموعه مقالات و تقریرات مولوی است که فرزندش یا یکی از مریدانش پس از وفات وی آن را تدوین کرده است. مجالس سبعه یکی دیگر از آثار مولوی که هفت سخنرانی از اوست که بعضی از مریدان آن را نگاشته اند و بالاخره مکاتیب نامه های مولوی به شاهان،وزرا، رجال و مشایخ عهد خویش است. آنچه در این نامه ها به چشم می خورد همگون با مطالب فیه ما فیه و مجالس سبعه است.
در مقاله حاضر گذری اجمالی بر مبانی تعلیم و تربیت مولوی در زمینه های حقیقت آدمی، سعه وجودی انسان، اختیار انسان، حیات و شعور هستی و در پایان به روش های تربیتی مولوی خواهیم پرداخت.
مبانی تعلیم و تربیت
مبانی تعلیم و تربیت عبارت است از اندیشه ها، افکار و نگرش های مربوط به معرفت شناسی، جهان شناسی، انسان شناسی و ارزش شناسی و در کل موقعیت انسان، امکانات و محدودیتهای او را نشان می دهد و در باره ضرورتهایی که حیات او پیوسته تحت تاثیر آنهاست بحث می کند.
