بخشی از مقاله
چکیده
از آنجایی که اساتید و آموزگاران نقش برجستهاي در تعلیم و تربیت نسل آینده برعهده دارند، شناخت ویژگیهاي یک استاد نمونه به عنوان یک راهنما و الگوي فکري و فرهنگی دانشجویان از اهمیت ویژهاي برخوردار است. از این رو داشتن خصایصی همچون خدا باوري، تزکیه نفس، راستی و صداقت، روحیه حقیقتجویی، داشتن علم و تعهد با هم، مسئولیتپذیري، داشتن شرم و حیا، اشراف کامل به نیازهاي مادي و معنوي دانشجویان، داشتن جاذبه و دافعه، صلابت و استقلال و استواري راي، داشتن روحیه پرسشگري و جستجوگري، تلاشگري در بین اساتید دانشگاهی میتواند راهگشاي بسیاري از مشکلات حوزه تربیتی و فرهنگی دانشجویان کشور باشد. شرط لازم و ضروري دستیابی به چنین معرفتی، ایجاد زمینههاي لازم براي گسترش و بسط فرهنگ قرآنی بین اساتید دانشگاهی و فراهم نمودن زمینه تبادل اطلاعاتی و فرهنگی بینحوزههاي مختلف دینی و علمی با یکدیگر است.
مقدمه
نقش دانشگاه و اساتید دانشگاه در افزایش تربیت دانشجویان به عنوان نسل آیندهساز جامعه اسلامی، فراهم ساختن زمینهها و زیرساختهاي فکري براي شکوفایی استعدادهاي انسانی و بروز فاضیل اخلاقی در جامعه اسلامی است. بدیهی است که این امر منوط به شناخت کامل از استعدادهاي ذاتی انسانها1، فراهم کردن زمینه تقویت فاضیل اخلاقی و حذف راذایل اخلاقی، تربیت صحیح اسلامی و قرآنی، ایجاد زمینه افزایش توام تخصص و تعهد اسلامی و انسانی و الگو سازي و هدفمند سازي تربیت اسلامی و انسانی در جامعه دانشگاهی است.
شکی نیست که یکی از مهمترین نقشهاي جامعه دانشگاهی بهویژه اساتید دانشگاه آموختن و آموزش علوم روز و نوین و انتقال آن به دانشجویان است؛ اما هدف یک دانشگاه اسلامی نباید صرفا به آموزش صرف علوم تخصصی محدود شود. از آنجایی که انسان داراي درك و شعور خداداي است، هدف از تعلیم و تربیت باید رشد و توسعه تمامی جنبههاي جسمانی و روحانی، عقلی و عاطفی انسان باشد.
در تعلیم و تربیت بایستی علم و عمل توام با هم بکار گرفته شود؛ و این امر تنها زمانی میسر است که آموزگار و استاد خود نمونه بارز یک انسان معتقد و پایند به شریعت و اخلاق باشد. از اینرو هم استاد و هم دانشجو بایستی با رعایت یک چارچوب مشخص در جهت دستیابی به این مهم که همانا تربیت اسلامی و انسانی مبتنی بر دستورات قرآنی است، براي نیل به یک جامعه سالمتر گام بردارند. لذا هدف از این مقاله ارائه راهکارهاي قرآنی براي معرفی روشهاي مطلوب و مورد تایید خداوند در بحث تعلیم و تربیت جامعه دانشگاهی است.
ضرورت تعلیم و تربیت
آن چه که مسلم است رسیدن به درجات مختلف از کمال انسانی منوط به اهتمام به امر تعلیم و تربیت است؛ و هرچه این تعلیم و تربیت مبتنی بر یک سبک و سیاق مشخص صورت گیرد، محصول عملی و کاربردي آن ملموستر است. ازاینرو، هدف همه انبیا، امامان معصوم، پیشوایان دینی بالاخص ولایت فقهها بر همین اصل، یعنی معرفی شیوههاي تربیت دینی و زمینهسازي براي پذیریش تعهد و مسئولیت در برابر خداوند متعال، استوار شده است.
آموزش علم روز ممکن است بتواند در رفع حاجات روزمره انسانها نقش مهمی بازي کند، اما گاه رسیدن به قلههاي علمی بدون داشتن تربیت صحیح و یا به عبارتی آموزش و تعلیم منهی تربیت میتواند انسان را به قهقرا سوق دهد؛ و تنها آموزش مبتنی بر اصول اسلامی که بر بستري از علوم تربیتی بنا نهاده شده میتواند به عنوان یک شیوه صحیح تعلیم و تربیت3 راهگشاي رسیدن به اوج کمال انسانی باشد.
ویژگیهاي یک استاد اسلامی
آنچه که دست مایه انسان براي نیل به رستگاري است، تزکیه نفس و پرهیزگاري هم از بعد روحی و معنوي و هم از بعد جسمانی است.12 خداوند در سوره مبارکه شمس به زیبایی بر اهمیت تزکیه نفس صحه میگذارد و صراحتا میگوید که هرکس نفس خود را از پلیدي دور نگاه دارد به رستگاري میرسد و هر کس آن را آلوده کند، قطعا خواهد باخت.13 آري، رستگاري در تزکیه و پاکی روح و جسم انسان است14 و این شرایط نخست یک آموزگار وارسته است. جالبتر آن است که لازمه دستیابی به این وارستگی و پاکی نفس، تربیت صحیح اسلامی و انسانی است.
