بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش، کشف عوامل شکل گیري و تحول دلبستگی در کودك بر اساس منابع اسلامی است. بدین منظور به روش توصیفی- تحلیلی به منابع دست اول به کمک نرم افزارهاي معتبر و مطالعه تربیتی برخی منابع اسلامی مراجعه شد و آموزه هاي اسلام در موضوع پژوهش مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی آیات و روایات اسلامی نشان داد، نگاه همه جانبه اسلام، این پدیده را فرایندي قلمداد می کند که داراي مراحل مختلفی است. عوامل موثر در شکل گیري دلبستگی در مرحله آخر را می توان بر این اساس بر شمرد: آزادي، عدالت، تکریم، بازي و محبت. این عوامل جهت تأیید روایی محتوا توسط پانزده نفر کارشناس ارزیابی شد و ضریب تطابق کندال و آزمون معناداري خی دو براي بررسی میزان تطابق و معناداري بین نظرات پانزده کارشناس محاسبه گردید. ضریب تطابق کندال /176 با سطح معناداري 0/05 نشان می دهد میزان توافق کارشناسان خبره درباره موافقت گویه ها با مستندات اسلامی است که نشان دهنده روایی مناسب محتواي عوامل شکل دهنده دلبستگی است.
مقدمه
نظریه دلبستگی1 در روانشناسی، اولین بار توسط بالبی2 در سال 1973 مطرح شد. وي اظهار داشت دلبستگی3 یک تحول همیشگی و دائمی است و اگر چه در دوران کودکی بیشتر آشکار می شود اما در چرخه زندگی به خصوص مواقع بحرانی نیز مشاهده می شود. وي معتقد است فرایند دلبستگی از گهواره تا گور فعال است - علیانسب، 1387، ص. - 5 کردارشناسان4 معتقدند که نیاز دلبستگی یک نیاز نخستین است و بسیاري از جنبههاي آن فطري است، بنابراین دلبستگی فراتر از تامین نیازهاي تغذیهاي نوزاد شکل میگیرد. طبق نظریه کردارشناسی، هر یک از حیوانات با مجموعه »الگوهاي عملی ثابت«5 بدنیا میآیند و این الگوهاي رفتاري، متوالی و کلیشه اي است و در صورت وجود محرك محیطی و راهانداز مناسب بروز پیدا میکند. این الگوها در فواصل زمانی محدودي در دوران رشد فرصت ظهور دارند که به آن دوره حیاتی گویند. بر این اساس دلبستگی نتیجه مجموعهاي از پاسخهاي غریزي است که براي بقاي نژاد اهمیت دارد. رفتارهاي غریزي کودك، مادر را برمیانگیزد و تماس مادر و کودك را افزون میکند، در نتیجه از لحاظ زیستی مادر آماده پاسخگویی به کودك میشود و نوزاد هم براي پاسخ به مهرورزي مراقبان، از خود آمادگی نشان می دهد و در نتیجه نوزاد و مادر به یکدیگر دلبستگی متقابل پیدا می کنند - بیریا دیگران، 1383، ج2، ص. - 800
شیور6 و هازان - 1988 - 7 معتقدند روابط بزرگسال بر مبناي سبک دلبستگی کودك - مادر از لحاظ ابعاد شناختی، هیجانی و رفتاري شکل می گیرد و عشق بزرگسالی را می توان به منزله مرحلهاي از دلبستگی به حساب آورد. بزرگسالان ایمن با دیگران احساس صمیمیت میکنند، قادرند به دیگران اعتماد کنند و خود را دوست داشتنی و با ارزش بدانند، بالعکس، بزرگسال دوسوگرا، رفتارها و هیجان هاي متغیري نسبت به موضوع دلبستگی دارد و بیش از حد به او وابسته است، اغلب نگران است که ترك شود و بیش از دیگران در عشق شکست میخورد. بزرگسال اجتنابی، نسبت به دیگران تعهد کمتري احساس میکند و اطرافیان را
