بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی مقاله حاضر، مطالعه تأثیر معیشت از راه قاچاق بر سبک زندگی روستائیان مرزنشین و از این رهگذر، تأثیر آن بر نظم و امنیت اجتماعی در روستاهاي نوار مرزي شهرستان پیرانشهر می-
باشد. بدین منظور، تمام 48 روستاي نوار مرزي شهرستان مذکور مورد پیمایش میدانی قرار گرفته است. روش تحقیق، توصیفی - پیمایشی، مبتنی بر دادههاي میدانی مشاهده مبنا، مصاحبه و اطلاعات کتابخانهاي است. در نتیجه این تحقیق مشخص گردید که معیشت از راه قاچاق، از طریق تأثیر بر سبک زندگی روستائیان، بر نظم و امنیت در روستاهاي مرزي مورد مطالعه، تأثیر گذاشته است.
واژههاي کلیدي: قاچاق، سبک زندگی، نظم و امنیت اجتماعی، روستاي مرزي، پیرانشهر.
1 در تدوین مقاله حاضر از اطلاعات پایاننامه کارشناسی ارشد نویسندةاول تحت عنوان " نقش پدافند غیرعامل در پایداري کالبدي سکونتگاههاي روستایی مناطق مرزي - مطالعه موردي: سکونتگاههاي روستایی نوار مرزي شهرستان پیرانشهر - "، به راهنمایی دکتر عبدالرّضا رکن الدین افتخاري و مشاورة دکترسید علی بدري، گروه جغرافیا و برنامه ریزي روستایی دانشگاه تربیتمدرس استفاده گردیده
است.
-1 مقدمه
در فاصله سالهاي 1334 تا 1375، سه موج پرتوان، زمینه و بستر افزایش مصرفملّی را براي تقاضاي کالاهاي مصرفی خارجی مهیا کردند: ، واردات کالا به شش برابر رسید.
پیامدهاي ناشی از اجراي طرح هاي کلان نظامی در دهه 1330 بستر ممتازي براي رشد هزینه هاي دولتی و مصرف ملی مهیا کرد. این رشد هزینه ها به ویژه در شبکه نظامی - اداري مشهود بود. - 2 آثار موج دوم گسترده تر بود؛ انفجار درآمدهاي ملی ناشی از صادرات نفت از 1352، علاوه بر گسترش بیش از پیش شبکه نظامی -
بوروکراتیک، باعث افزایش شگفت انگیز مصرف ملی به ویژه بالا رفتن تقاضاي ملی براي مصرف کالاهاي خارجی شد. 3ام - ا آثار موج سوم یعنی دگرگونی بزرگ در الگوي مصرف ملی در دهه 1370 باعث همهگیري مصرف کالاهاي خارجی در کشور شد. از سال 1368، پس از پایان جنگ تحمیلی موج جدید مصرف کالاهاي خارجی به صورت فراگیر درآمد. کیش، قشم، چابهار و در مرحلههاي بعد، بازارچه هاي مرزي، به صورت نمادهایی از این موج بزرگ مصرفی جلوه گر شدند. نتیجه این شد که هیچ قشر و طبقهاي از هجوم مصرف-
گرایی در امان نمانده است. در حالی کهموجِ نخست، بیشتر بندر- شهرهاي ساحل شمالی خلیج فارس را تحت تأثیر قرار داد. فضاي جغرافیایی موجدوم و به ویژهسوم در مقیاس کشوري و ملی بود. سرعت این رویدادها و پیامدهاي ناشی از آن بهحدي بوده است که بازار شهر- بندرهاي ساحل شمالی خلیج فارس از جمله بندرعباس، ماهشهر، بوشهر، مناطق آزاد و حتی سازههاي بنیادین اقتصاد ملی، توان و هضم و پذیرش تقاضاي رشد یابنده براي مصرف کالاهاي خارجی را نداشتهاند و نتوانستهاند پاسخگوي فعال و مناسبی براي آن باشند. نتیجه آنکه مهاجرین بیکار، کم سواد، بدونتخصص و دانش تجاري و تولیدي، کم سرمایه یا بدون سرمایه، از یک طرف و نبود خط و مشی و جهتگیري شفاف اقتصادي در مقیاس ملی از سوي دیگر، از جمله ناهماهنگی برخورد چندگانه بازار ، دست به دست هم دادهاند تا سیل عظیم نیروي کار ملی را به سوي بندر- شهرها و قاچاق کالا و مواد هدایت نمایند. تقاضاي جامعه براي کالاهاي وارداتی، تبلیغات گستردة صدا و سیما و سایر رسانهها، برپایی نمایشگاههاي قشم، کیش و بندرعباس، نیروي کار مهاجر متقاضی شغل در بندرها، سرمایههاي کلان بازار تهران و سایر کلانشهرها، به موازات سودهاي بادآوردة ناشی از فروش این کالاها، سرمایههاي ملی را به سوي نوعی سرمایهداري کمپرادوردلّال - - و دنباله طبیعی آن یعنی قاچاق کالا هدایت نمود گرچه پدیدة قاچاق به عنوان معلول سبک زندگی مصرفی قابل بررسی است، لیکنخود این پدیده در نواحی مرزي که با به طور مستقیم با پدیدة قاچاق درگیرند بر تمام شئون زندگی مرزنشینان تأثیر گذاشته است. هر شیوة معیشتی به فراخور ویژگیها و اقتضائات خود، باعث شکلگیري سبک زندگی خاص خود می-
شود. با تغییر در سبک زندگی، نظم و امنیت اجتماعی نیز دستخوش تغییر می گردد؛ مقاله حاضر در صدد است تا مکانیزم تأثیر معیشت از راه قاچاق را بر سبک زندگی روستائیان مرزنشین توصیف کرده، و از این رهگذر، پیامدهاي آن بر نظم و امنیت اجتماعی در روستاهاي نوار مرزي شهرستان پیرانشهر را تشریح نماید.
-2 تعاریف، مفاهیم و مبانی نظري
-2-1 قاچاق1
کلمه قاچاق از واژة ترکی "قاچماق" به معناي فرار و زیرکی گرفته شده است. قاچاق در لغت به معناي ربوده، پنهانی عمل کردن، تردستی، گریزاندن تخطّیو از قوانین و مقررات متداول دولت در وارد و صادر کردن کالا میباشد قاچاق در اصطلاح، به عنوانتقلّب گمرکی محسوب شده و شامل نقل و انتقالات کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی و پرداخت سود بازرگانی است.
قاچاق میتواند شامل کالاهایی باشد که ورود آن به کشور و معامله آن ممنوع بوده و بر خلاف قانون و از مبادي غیر رسمی کشور، بدون پرداخت عوارض دولتی وارد معامله میشود قاچاق تخلف گمرکی است و شامل جابجایی کالا به روشی مخفیانه، در طول یک مرز گمرکی و به منظور فرار از نظارت گمرکی - بر اساس کنوانسیون نایروبی - میباشد در قوانین واردات و صادرات ایران، قاچاق کالا عبارت است از »ورود و خروج کالاهاي موضوع درآمد دولت، بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و همراه با عدم رعایت ضوابط کالاهاي ممنوع در قلمرو حاکمیت جمهوري اسلامی ایران قانون مجازات اسلامی ایران، قاچاق را جرمی مشمول تعزیرات حکومتی میداند
صاحبنظران معتقدند قاچاق صرف نظر از اثرات و نتایج اقتصادي داراي آثار و نتایج سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز میباشد بطور کلی آثار و نتایج قاچاق را در سه مورد میتوان بررسی نمود: - 1 آثار اقتصادي:
»اختلال در اجراي قانون، ایجاد فرهنگی قانونگریزي، اختلال در تجارت رسمی، گسترش اقتصاد زیرزمینی،
