بخشی از مقاله
چکیده:
غذای سالم ضمن تامین کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدن، از افزایش یا کاهش نامناسب وزن و همچنین طیف وسیعی از اختلالات جسمی و روانی مرتبط با تغذیه جلوگیری می کند.با توجه به نقش تغذیه بر قابلیت های فرد، یکی از مهمترین وظایف مسئولین سلامت نیروهای نظامی اطمینان از تغذیه ی صحیح افراد خود در شرایط صلح و جنگ می باشد.در نتیجه مواد غذایی در زمان انجام مأموریت های نظامی اهمیت بسزایی داشته و همچون مهمات به عنوان یکی از اقلام پشتیبانی ضروری، نقش اساسی در حفظ توان رزمی نیروها و انجام وظایف محوله دارد.جیره های غذایی نظامی، دسته ای از غذاهای خاص هستند که علاوه بر مغدی بودن باید از ویژگی هایی همچون ماندگاری بالا، تنوع و تناسب با شرایط آب و هوایی مناطق عملیاتی برخوردار باشند.
دراین مطالعه به معرفی انواع جیره های عملیاتی،خصوصیات فیزیکوشیمیایی ، بسته بندی و آماده سازی آنها پرداخته می شود.
مقدمه
منظور از غذاهای خاص - special foods - غذاهایی با ویژگی های خاص است که برای تأمین یک نیاز غذایی تعریف شده، طراحی می شوند. همچون شرایط خاصی که در زمان وقوع بلایای طبیعی، قحطی و نیز عملیات های نظامی و فضایی ایجاد می شود و به غذاهایی با طراحی، فرمولاسون و بسته بندی متفاوتی نسبت به شرایط عادی نیاز دارد. همواره در سطح ارتش های جهان جیره های ویژه نیروهای نظامی به عنوان یکی از طرح های اصلی لجستیکی مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است زیرا در شرایط عملیاتی امکان استفاده آسان از غذاهای گرم و تازه وجود ندارد.
ارتش ایالات متحده آمریکا برای تحقق این موضوع ازسالها پیش کمیته ای تحت عنوان کمیته تحقیقات تغذیه نظامی را طراحی نمود تا انواع جیره های نظامی انفرادی و گروهی مورد استفاده در مناطق عملیاتی را از لحاظ کمی و کیفی ارزیابی نماید.جیره های غذایی عملیاتی - - Operational Rations جیره های بسته بندی شده ای هستند که برای تغذیه ی نیروهای شرکت کننده در عملیات ها و رزمایش های نظامی آماده شده ، نیازهای تغذیه ای فرد را در یک وعده تأمین می کند و احتیاج به عمل آوری و طبخ ندارند - توکلی و همکاران،. - 1382 در ادامه ویژگی های این جیره ها بیان خواهد شد و سپس به بررسی انواع جیره ها و بسته بندی آنها پرداخته می شود.
ویژگی ها -1تأمین کالری و مواد مغذی مورد نیاز: نظامیان به دلیل فعالیت جسمی نسبتا شدید باید رژیم پرکالری داشته باشند که از لحاظ توزیع ماکرونوترینت
ها - پروتئین، چربی و کربوهیدرات - و میکرونوترینت ها نیز متعادل باشد. به نحوی که %55-60 کالری دریافتی از کربوهیدراتها، %15-20 از پروتئین، و %25-30 از چربی تامین شود. کربوهیدراتها منبع اصلی انرژی رژیم غذایی هستند. بهتر است در رژیم غذایی، بیشتر از کربوهیدراتهای مرکب مثل نشاسته استفاده شود و درحد امکان از مصرف کربوهیدراتهای ساده مثل قند و شکر اجتناب شود.آرد نان مصرفی از نوع سبوس دار باشد.منابع اصلی پروتئین شامل شیر، تخم مرغ و انواع گوشت ها - قرمز وسفید - می باشند.
ترکیب غلات و حبوبات می تواند پروتئین مناسب را برای بدن تامین کند. البته باید توجه داشت که به هر حال منابع پروتئین حیوانی در برنامه غذایی روزانه در نظر گرفته شود بطوری که یک سوم پروتئین دریافتی از نوع حیوانی باشد.علاوه بر روغن های مایع و نیمه جامد، می توان بخشی از چربی مورد نیاز را از مغزها و دانه های روغنی نظیر بادام، گردو، پسته و زیتون تامین کرد .میوه هاوسبزی ها بهترین منابع ویتامینها و املاح هستند و باید در جیره غذایی روزانه نظامیان به مقدار کافی استفاده شوند.
-2 تنوع و تکرر وعده های غذایی: به منظور حفظ سلامت و روحیه نظامیان،لازم است جیره غذایی آنان از تنوع کافی برخوردار باشد و وعده های غذایی آنان در دفعات زیاد - و مقادیر کم در هر وعده - ارائه شود. یکنواختی برنامه غذایی سبب کسالت و بی توجهی نسبت به تغذیه و در نهایت بروز اختلالات تغذیه ای خواهد شد.
-3 وزن و حجم مناسب: وزن و حجم جیره باید طوری باشد که سربازان قادر باشند تعدادی از آنها را در مسافتهای طولانی با خود حمل کنند.
-4 قابلیت ماندگاری بالا: حداقل عمرنگهداری سه سال در دمای27c می باشد.
-5 قابلیت پذیرش همگانی: الگوی انتخاب جیره باید بر اساس پیشینه فرهنگی و مقبولیت اکثر نظامیان باشد. در طراحی جیره تمام مسائل مذهبی و منطقهای باید در نظر گرفته شود
انواع
اولین جیره ی غذایی که در ارتش آمریکا استفاده شد، یک جیره ی چند منظوره بود که به جیره ی پادگان - - Garisson Rationمعروف بود. شامل یک غذای ساده از نان، گوشت و گاهی سبزیجات بود و تا جنگ جهانی اول به عنوان غذای سربازان مورد استفاده قرار می گرفت. در جنگ جهانی اول به دلیل موفعیت های جنگی ساکن، برای اولین بار غذای گرم و آب آشامیدنی به جبهه ها منتقل می شد.سه نوع جیره در آن زمان متداول بود:
Trench ration-1 غذای روزانه ی 25 نفر بود که برای جلوگیری از فساد در ظروف بزرگ گالوانیزه بسته بندی می شدند.از معایب این جیره وزن زیاد آن بود که حمل و نقل آن را دشوار می ساخت.
Emergency ration-2 شامل سه کیک سه اونسی از مخلوط پودر گوشت و گندم پخته شده و سه شکلات یک اونسی بود. اینها در یک قوطی لاک خورده ی بیضی شکل که به راحتی در جیب سرباز جای می گیرد، بسته بندی می شدند.
Reserve ration-3 بسته جیره ی انفرادی قابل حمل که فقط وقتی مصرف می شود که هیچ غذای دیگری در دسترس نباشد. حاوی غذای یک روزه ی یک نفر است.
در زمان جنگ جهانی دوم انواع Ration , Type C - Jungle Ration -Air crew Ration و...متداول بود - . - Franz,1958 نسل جدید جیره های نظامی
-1جیره های انفرادی - MRE - Meal Ready to Eat - : - Individual ration یک جیره ی کم وزن با عمر نگهداری طولانی است که برای حمل و نقل و مصرف در میدان جنگ و در شرایطی که امکان پخت و آماده سازی غذا وجود ندارد، طراحی شده است. دارای 24 منو است که هر کدام شامل 6-8 غذا می باشد.هر وعده - meal - شامل موادی چون کراکر، ماده ای که قابل مالیدن روی نان باشد - پنیر، کره ی بادام زمینی، مربا - دسر، گوشت مرغ، قاشق پلاستیکی، گرم کندده ی بدون شعله - - Flameless Ration Heaterو یک بسته ی فرعی یا Accessory Packet - شامل آدامس، کبریت، نمک و... - میباشد که در منوهای مختلف تفاوت هایی برای ایجاد تنوع غذایی وجود دارد. غذاها در بسته بندی های انعطاف پذیر و قابل اتوکلاو قرار می گیرند. حداقل عمر نگهداری 3 سال در80Fو یا 6 ماه در100F است. 1300کیلوکالری انرژی فراهم می کند.
-2جیره های حمله - : - Assault ration شامل سه دسته است. جیره ی FSR - First Strike Ration - در مراحل اولیه ی حمله و برای بهبود وضعیت حرکت ارتش استفاده می شود.زیرا از MRE سبکتر و فشرده تر و در نتیجه حمل آن راحتتر است. جیره - Meal, Cold Long Range Patrol MCW/LRP - Weather/ برای عملیات های سنگین در آب و هوای سرد و نیز گشت های طولانی مدت طراحی شده است. شامل 12 منو حاوی غذاهای قابل آبگیری مجدد، بار غلات، کلوچه و... است.حداقل عمر نگهداری 3 سال در80 Fو یا 6 ماه در100Fاست. 1540کیلوکالری انرژی فراهم می کند. محدود بودن پروتئین و نمک در ان ریسک کم آبی در مناطق بسیار سرد را کاهش می دهد. جیره ی MORE نیز به منظور تعدیل شرایط سخت - آب و هوای سرد و گرم - طراحی شده است. اطلاعات محدودی در تأیید افزایش انرژی مصرفی در هوای گرم در دسترس است. اما اثبات شده که در هوای سرد به علت افزایش وزن تجهیزات و لباس ها و انجام عملیات در منطق ناهموار و یخی، مصرف انرژی افزایش می یابد.
-3 جیره های گروهی - : - Unitilized Group Ration به منظور تهیه ی راحت تر غذای با کیفیت بالا در میدان طراحی شده است. همگی دارای عمر نگهداری 18 ماه در27 ℃ هستند. - به جز فساد پذیر A که 9 ماه است - . شامل چند نوع است:
The UGR-Heat and Serve - H&S - شامل غذاهای با ماندگاری بالا و بسته بندی شده در کیسه های پلیمری. دارای 17 منو - 3 صبحانه و 14 نهار و شام - .
The UGR-A شامل غذاهی پایدار و غذاهای فسادپذیر بوده و تنها جیره ایست که حاوی غذاهاس فریز شده است. مقبول ترین جیره ی گروهی است. The UGR-B اولین جیره گروهی نیروی دریایی است و شامل آیتم های دهیدراته می باشد.
The unique UGR-Express استفاده از تکنولوژی گرمایش شیمیایی در هر مکانی، بدون نساز به تحهیزات خاص.
Navy Standard Core Menu - NSCM - براساس یک چرخه ی 21 روزه است. بیشتر آیتم ها نیاز به آماده سازی آشپزخانه ای دارند. -4جیره های با اهداف خاص - - SPECIAL PURPOSE RATIONS Go-To-War - GTW - Ration در مراحل اولیه حرکت ارتش به کار می رود.آیتم ها به صورت تجاری در دسترس هستند. Meal, Religious, Kosher/Halal غذای خاص ادیان مختلف است.شامل غذای مسلمانان و یهودیان
بسته بندی ماده ی بسته بندی جیره های عملیاتی باید سبک باشد و بتواند غذا را از آلودگی های میکروبی و شیمیایی و نفوذ بخار آب و اکسیژن حفظ کند
- رطوبت محصول هم خارج نشود - تا عمر نگهداری مطلوب حاصل شود. عمده ترین بسته بندی اولیه برای جیره های عملیاتی، ظروف قابل انعطاف است. فویل آلومینیوم از نظر نفوذ نور، رطوبت، میکروارگانیسم ها و گاز مقاوم است که این امر باعث بالا رفتن زمان ماندگاری محصول می شود. عموما لایه ی داخلی و خارجی از جنس پلی پروپیلن بوده که با رطوبت و مواد غذایی اسیدی سازگار است و همچنین قابلیت درب بندی مناسب، قابلیت انعطاف، ماندگاری بالای بسته بندی و پایداری بو و طعم را برای انواع محصولات غذایی فراهم می کند. دوره ی نگهداری محصولات در این بسته ها حداقل برابر با عمر محصولات کنسروی است اما در عین حال فضای کمی اشغال می کنند وسبک تر هستند و باز کردن جیره از طریق پاره کردن به راحتی انجام می شود و نیازی به وسایل برنده نیست - 8و. - 2-4در کیسه های MRE از LLDPEاستفاده می شود .
در انواع قابل اتوکلاو آنها - توسط بخار داغ 121 c و به مدت 30 دقیقه - ترتیب لایه هااز داخل به خارج به صورت پلی اولفین، آلومینیوم، پلی آمید و پلی استر،و در مورد انواع غیرقابل اتوکلاو به صورت پلی اولفین، آلومینیوم و پلی استر است - . - Schirmer,2009کیسه های پلیمری که در جیره های گروهی به کار می روند، از پلی اتیلن به همراه مواد دیگر ساخته می شوند که شامل اتیلن وینیل الکل - EVOH - برای محافظت بیشتر و بهتر، یک ماده ی مقاوم به حرارت به صورت چند لایه برای سرپوش ظرف، یک صفحه یا ظرف کاغذی که می تواند در آون قرار گیرد برای محصولات نانوایی، یک صفحه ی محافظ برای جلوگیری از صدمات مکانیکی در حین جابجایی.این بسته ها نیز به راحتی باز می شوند،لبه های تیز ایجاد نمی کنند و از لحاظ اقتصادی به صرفه هستند
آماده سازی و مصرف
همانطور که گفته شد هر بسته MRE حاوی یک گرم کننده بدون شعله است که برای گرم کردن و آماده سازی غذااز آن استفاده می شود. به طور کلی اساس کار این گرم کننده ها بر وقوع یک واکنش شیمیای گرمازا استوار است. مثلا FRH حاوی پودر منیزیوم، پودر آهن و قرص نمک است و برای فعال شدن واکنش کمی آب به آن اضافه شده و سریعا به نقطه ی جوش می رسد. واکنش انجام شده نوعی اکسایش- کاهش است که فلز منیزیوم به وسیله ی آب اکسید شده و گرما تولید می شود ولی سرعت تولید آن پایین است.
برای تسریع واکنش از پودر آهن و قرص نمک استفاده می کنند.به این ترتیب هر ذره آهن و منیزیوم در حضورالکترولیت نمک به یک سلول گالوانیک کوچک تبدیل می شود. 310 کالری گرما به ازای هر گرم واکنش دهنده تولید می شود. از بسته های Self- Heating Food Packaging - SHFP - برای گرم کردن غذاهای گروهی استفاده می شود که به نام Kitchen in carton نیز خوانده می شوند. کلسیم اکسید یا آهک زنده با آب واکنش داده و 60 کالری گرما به ازای هر گرم ماده تولید می شود. در مورد قوطی ها - - Self- Heating cansدو حالت وجود دارد.البته در اینجا هم از واکنش بین کلسیم اکسید و آب استفاده می شود.در یک نوع آن محفظه داخلی حاوی ماده غذایی است و محفظه خارجی مواد واکنش دهنده را در خود دارد. در زمان استفاده باید حلقه ی روی قوطی کشیده شود
