بخشی از مقاله
چکیده
هدف از آمایش سرزمین در رابطه با بخش دفاع،استقرار بهینه واحدهای نظامی در فضا برای تامین حداکثر قابلیت دفاع و حداقل آسیب پذیری می باشد.بر این اساس فضای جغرافیایی ایران را می توان به 3 قلمرو ژئواستراتژیک بدین شرح تقسیم کرد:-1 قلمرو سرزمینی حاشیه یا ریملندکه شامل سرزمین های حاشیه ای کشوراست.-2 قلمرو سرزمینی میانه یا مید لند که به منطقه مرتفع و به عبارتی با اسکلت پیرامونی فلات ایران تطبیق دارد.-3 قلمرو سرزمینی مرکزی یا هارتلندکه شامل سرزمین های مرکزی کشور می باشد.
در این مقاله منطقه ساحلی اروند رود که بخشی از قلمرو حاشیه یا ریملند ایران می باشد و در بخش شمالی خلیج فارس، در سواحل جنوب غرب کشور واقع شده و مرزهای سیاسی بین ایران و کشور عراق به شمار می رود ، از لحاظ کاربردهای ژئومورفولوژی ساحلی در آمایش نظامی اروند رود به کمک مدل تحلیلی SWOT پرداخته واز لحاظ قابلیت ها و تنگناها در عملیات های نظامی مورد مطالعه قرار گرفته است.
-1 مقدمه:
ژئومورفولوژی عبارت است از مطالعهی سیستماتیک و بینرشتهای لندفرمها و مناظر آنها و نیز شناسایی فرایندهای درونی و بیرونی کره زمین که اشکال را خلق کرده و آنها را تغییر میدهد تعریف نمود - انجمن جهانی ژئومورفولوژیست ها 2004 به نقل از حسین زاده،. - 135:1370 این رشته شامل مطالعه تمامی چشم اندزهای ژئومورفیک مانند لندفرمهای خشکی،جزایر،بستر دریا و اقیانوسها،رودخانهها،سواحل،یخچالها و ... رادر برمیگیرد - . - Goudie,2004:492 هدف از آمایش سرزمین در رابطه با بخش دفاع،استقرار بهینه واحدهای نظامی در فضا برای تامین حداکثر قابلیت دفاع و حداقل آسیب پذیری می باشد.بر این اساس فضای جغرافیایی ایران را می توان به 3 قلمرو ژئواستراتژیک بدین شرح تقسیم کرد:-1 قلمرو سرزمینی حاشیه یا ریملندکه شامل سرزمین های حاشیه ای کشوراست.-2 قلمرو سرزمینی میانه یا مید لندکه به منطقه مرتفع و به عبارتی با اسکلت پیرامونی فلات ایران تطبیق دارد.-3 قلمرو سرزمینی مرکزی یا هارتلندکه شامل سرزمین های مرکزی کشور می باشد. - اکبری،1385،. - 18 در این مقاله منطقه ساحلی اروند رود که بخشی از منطقه ساحلی استان خوزستان و در قلمرو حاشیه یا ریملند ایران در بخش شمالی خلیج فارس،بین طول های جغرافیایی48درجه و40 دقیقه تا 48درجه و 21 دقیقه شرقی و عرض های جغرافیایی 29درجه و50 دقیقه تا 30درجه و 32 دقیقه شمالی در منتهی الیه سواحل جنوب غرب کشور واقع شده و مرزهای سیاسی بین ایران و کشور عراق به شمار می رود ، از لحاظ کاربردهای ژئومورفولوژی ساحلی در آمایش نظامی سواحل اروند رود به کمک مدل تحلیلی SWOT مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گرفته است.
-2 محیط شناسی تحقیق:
طول اروند رود حدود 100 کیلومتر بوده،از الحاق رودهای دجله و فرات در خاک عراق تشکیل می شود و در خاک ایران،پس از عبور از کنار خرمشهر و الحاق شاخه ای از کارون به آن،در مصب خود در غرب جزیره آبادان به دریا می ریزد.پهنای اروند رود 500 تا 1000 متر وژرفای آن حدود 9 تا 15 متر است. این رودپر آب ترین رودیست که به خلیج فارس می ریزد و قابلیت کشتی رانی دارد - افشار سیستانی،48:1369 - .هنگام وقوع مد،جریان مدی خلیج فارس تا اعماق اروند رود اثر می کند؛به طوری که آب رودخانه تا عمق100 کیلومتری از مصب پس زده می شود؛در این مناطق،از این پدیده طبیعی برای آبیاری نخلستان های حاشیه رودخانه بهره گرفته شده و هنگام بالا آمدن آب رودخانه،با کانال های آبیاری به باغات هدایت می شود.
با وجود جریان دائمی و پرحجم خروجی اروند رود،پیشروی آب مدی شور دریا در آب شیرین رودخانه چندان زیاد نبوده - حدود 6 کیلومتر - ،که نسبت به سایر رودخانه های استان تا عمق کمتری است.دهانه اروند رود منطقه ویژه ای است که در اطراف آن رودخانه های بسیاری جاری است - امام شوشتری. - 14:1349رودهای کارون و بهمنشیر در شمال و شرق،اروند رود در مغرب و خلیج فارس در جنوب آن جاری است. از شمال به خرمشهر،از مشرق به بندر ماهشهر و از جنوب و غرب به خلیح فارس و اروند رود محدود است - بیات،. - 245:1373
-3 روش تحقیق:
در این مقاله تلاش شده است با استفاده از منابع مختلف ژئومورفولوژی و جغرافیای نظامی و جستجو درمنابع کتابخانه ای و پایگاه های اینترنتی، 3نوع لند فرم ژئومورفولوژی ساحلی مختص به واحد ژئومورفولوژی کمعمق دریایی و همچنین انواع سواحل از لحاظ پهنه بندی مواد متشکله در سواحل اروند رود شناسایی و در ادامه با استناد از اطلاعات گردآوریشده با کمک مدل تحلیلی SWOTقابلیتها و محدودیت های ژئومورفولوژی ساحلی اروند رود در انجام عملیات نطامی موردبحث و بررسی مختصر قرارگرفته است.
-4 مبانی نظری:
نخستین تلاش سیستماتیک برای تشریح اشکال ساحلی،توسط دانشمندان قرن نوزدهم،مانند چارلز داروین،چارلز لیل و ژئومورفولوژیست پیشکسوت یعنی ویلیام موریس دیویس صورت گرفته است.با این وجود، بخش عمده مطالعات انجام گرفته در مورد خطوط ساحلی کره زمین مربوط به قرن بیستم است.در این میان ، سهم عمده آن متعلق به محققان اروپایی وآمریکای شمالی است - . - Eric Bird:2008,1 در بررسیهای نظامی ، سواحل صخرهای،سواحل سنگلاخی،سواحل ماسهای... سواحل پست و همچنین سواحل جزایر باید مدنظر باشد. سواحل حدفاصل بین دریا و خشکی هستند.
باید چگونگی شکلگیری خطوط ساحلی مشخص گردد،آیا دریا به طرف ساحل پیشروی مینماید یا اینکه پسروی میکند؟ هرکدام مسائل خاص خود را دارد و بایستی تأسیسات ساحلی از قبیل لنگرگاهها جهت باراندازی کشتیها و یا توقف ناوشکنها و یا قایقهای کوچک با وضعیت سواحل هماهنگی داشته باشند.یا اینکه ساحل در معرض هجوم ماسه ها قرار دارد، این ماسهها میتوانند به بندرها و تأسیسات نظامی و صنعتی موجود در بندرها هجوم آورده و مشکلاتی ببار آورد. و در مواردی دیگر نیز پرتگاههایی در سواحل وجود دارد که بارگیری و لنگراندازی کشتیها،سوار کردن نیروها یا دیگر ادوات نظامی به ناوشکنها را دچار مشکل میکند - صفوی،. - 51- 52: 1384
-5 یافته های تحقیق:
-1-5 خورهای جدا شده از اروند رود -1-1-5 خور قوبان:
دهانه این خور در ساحل غربی خور موسی واقع شده و یکی از کانال های خروجی قدیمی اروند رود بوده که امروز از بدنه رود جدا شده است؛بخشهای ابتدایی این خور را خور قناقه نیز می نامند.یک شاخه از خور قوبان به سمت جنوب جدا و در نهایت،به خور ملح متصل می شود.بیشترین ارتفاع مد در سواحل استان خوزستان،مربوط به خور قوبان و منطقه چوئبده است.پهنه های جزرو مدی این خور،پوشیده از گیاهان شورپسند بوده و نمونه برجسته علفزارهای شور ساحلی به شمار می رود. - ژئومورفولوژی در مدیریت یکپارچه ساحلی ایران،1393، . - 83
-2-1-5 خور ملح
دهانه این خور در منتهی الیه ساحل غربی خور موسی واقع شده و یکی از کانال های خروجی قدیمی اروند رود بوده که امروز از بدنه رود جدا شده است.خور ملح در انتها به خور قوبان متصل شده و از طریق یک کانال فرعی،با خور سلج در ارتباط است.در حاشیه این خورنیز پهنه های جزرو مدی وسیع و پوشیده از گیاهان شور پسند و علفزارهای شور ساحلی وجود دارد. - ژئومورفولوژی در مدیریت یکپارچه ساحلی ایران،1393، . - 85
-3-1-5 خور سلج:
این خور یکی از کانال های خروجی قدیمی اروند رود بوده که امروز از بدنه رود جدا شده است.خور سلج در انتها به خور گوبرین متصل شده و از طریق یک کانال فرعی با خور ملح در ارتباط است. در حاشیه این خور هم،پهنه های پوشیده از گیاهان شور پسند و علفزارهای شور ساحلی وسیع وجود دارد. - ژئومورفولوژی در مدیریت یکپارچه ساحلی ایران،1393، . - 85
-4-1-5 خور گوبرین:
این خور یکی از کانالهای خروجی قدیمی اروند رود و به موازات بهمنشیر بوده که امروز از بدنه رود جدا شده است.خورگوبرین از طریق یک کانال فرعی با خور سلج در ارتباط است. در انتهای این خور نیز،پهنه های پوشیده از گیاهان شورپسند و علفزارهای شور ساحلی وسیع وجود دارد. - ژئومورفولوژی در مدیریت یکپارچه ساحلی ایران،1393، . - 87
-2-5 دلتای اروند رود:
