بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به منظور ارزیابی تاثیر استفاده از سطوح مختلف کنجاله گوار در جیره غذایی بر صفات کیفی تخم مرغ و همچنین عملکرد تولید مثلی مرغان مادر بومی در شرایط سالن انجام گرفت. بدین منظور پنج جیره آزمایشی حاوي سطوح 0، 3، 6، 9 و12 درصد کنجاله گوار با آنزیم همی سل - - %0/05 و دو جیره حاوي سطوح 6 و12درصد کنجاله گوار بدون آنزیم در قالب یک طرح کاملاً تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. براي هر تیمار، شش تکرار حاوي 5 قطعه مرغ و یک قطعه خروس در نظر گرفته شد. شروع آزمایش از سن 25 هفتگی بوده و با در نظر گرفتن 4 دوره 28 روزه، تا سن42 هفتگی ادامه داشت.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که سطوح مختلف کنجاله گوار تأثیر معنی داري - P<0/05 - بر عملکرد تخمگذاري گله مورد مطالعه داشت، بطوریکه بالاترین میانگین درصد تولید - %62/2 - و بازده تولید تخم مرغ - گرم/مرغ/روز - و همچنین پایین ترین ضریب تبدیل غذایی - 3/8 - مربوط به پرندگان تغذیه شده با جیره غذایی حاوي %6 کنجاله گوار به همراه آنزیم بود.
سطوح مختلف کنجاله گوار تاثیر معنی داري بر صفات کیفی تخم مرغ هاي تولیدي و همچنین صفات تولید مثلی مرغان بومی مورد مطالعه نداشت. بطور کلی نتایج تحقیق حاضر نشان داد که استفاده از کنجاله گوار تا سطح 6 درصد جیره غذایی هیچگونه اثرات منفی بر عملکرد تولید مثلی و صفات کیفی تخم مرغ در گله مورد مطالعه نداشت. با این وجود به نظر می رسد با افزودن آنزیم همی سل به جیره غذایی می توان نتایج بهتري را در مقایسه با سطوح بدون آنزیم آن انتظار داشت.
مقدمه
گوار یک لگوم مقاوم به خشکی است، جوانه آن حاوي پروتئین بالایی بوده و بعنوان یک مکمل پروتئینی که شباهت زیادي به کنجاله سویا دارد، شناخته می شود . کنجاله گوار محصول جانبی تولیدي طی مراحل فرآوري و تولید صمغ از دانه گوار است.این کنجاله در حال حاضر یکی از منابع ارزان، داراي پروتئین بالا و غنی از لحاظ اسید هاي آمینه لیزین و متیونین می باشد .
به علت وجود باقیمانده صمغ، ممانعت کننده تریپسین، ساپونینها و پلی فنل ها استفاده از کنجاله گوار در جیره غذایی جوجههاي گوشتی، مرغان تخمگذار و مادر محدود میباشد، زیرا براي مثال برخی از ترکیبات فوق میزان گرانروي محتویات گوارشی مجراي روده را افزایش میدهند کنجاله گوار قابل استفاده در تغذیه طیور، فقط حاوي بخش پروتئینی دانه گوار یا گیاهک بوده که به طور متوسط داراي حدود 60 درصد پروتئین خام و 2800 تا 2900 کیلوکالري انرژي قابل سوخت و ساز است .
رابطه معکوس بین سطوح کنجاله گوار در جیره غذایی و عملکرد رشد جوجه هاي گوشتی به هنگام استفاده از سطوح 0، 5، 7و 15درصد آن در جیره غذایی گزارش شده است
پاتل و مک گینس نیز نشان دادند که تغذیه مرغان تخمگذار با جیره داراي سطوح 10 و 15 درصد کنجاله گوار براي تحریک پرریزي مناسب بوده و عملکرد تخمگذاري بعد از دوره پرریزي را نسبت به روش هاي دیگر پرریزي بهبود داده است.
در آزمایش دیگري که سطوح 2/5 و 5 درصد کنجاله گوار و یا جوانه گوار در جیره غذایی مرغان تخمگذار به مدت 20 هفته استفاده شد مشخص شد که تغذیه هر سطحی از کنجاله یا جوانه گوار روي کیفیت پوسته آهکی، واحد هاو، رنگ زرده تخم مرغ، مصرف غذا و تولید روزانه تخم مرغ اثري نداشت. در این آزمایش وزن بدن و افزایش وزن بدن مرغان تغذیه شده با کنجاله و جوانه گوار نیز مشابه یا بالاتر از مرغان گروه شاهد گزارش شد . - 4 - نتایج حاصل از برخی تحقیقات نشان داده که اضافه کردن آنزیم هاي برون زادي به جیره غذایی طیور یک راه موثر براي برطرف کردن اثر منفی صمغ گوار موجود در کنجاله گوار است
البته گزارش شده که استفاده از سطوح 0، 5، 10 و 15 درصد کنجاله گوار همراه با آنزیم ناتوگرین 100 - گرم در هر تن غذا - باعث شد تا به علت افزایش ویسکوزیته مواد هضمی، کاهش جذب مواد مغذي، کاهش راندمان لاشه و افزایش ضریب تبدیل غذایی جوجههاي گوشتی به موازات افزایش سطح کنجاله گوار در جیره غذایی مشاهده شود
کوچ و بکشی نیز گزارش کردند که سطح 2/5 درصد کنجاله گوار در جیره آغازین تا پایانی جوجه هاي گوشتی، عملکرد رشدي برابر با جیره بر پایه کنجاله سویا و ذرت را باعث شد در حالیکه سطح 5 درصد کنجاله گوار باعث کاهش عملکرد جوجه ها شد - . - 6 همچنین تحقیقات گروه دیگري از محققان نشان داد که وارد کردن سطوح
2-4 درصد صمغ گوار در جیره جوجههاي گوشتی، باعث افت شدید رشد و اثرات منفی بر ضریب تبدیل غذایی گردید .
تحقیق حاضر به منظور ارزیابی سطوح مختلف کنجاله گوار در جیره غذایی بر صفات کیفی و کمی تخم مرغ و همچنین عملکرد تولید مثلی توده مرغان مادر بومی موجود در مرکز تکثیر و اصلاح نژاد مرغ بومی استان اصفهان در شرایط سالن انجام گرفت.
مواد و روش ها
در این آزمایش با توجه به تعداد قفس ها و امکانات تحقیقاتی مرکز مرغ بومی اصفهان هفت جیره آزمایشی حاوي سطوح 0، 3، 6، 9 و 12 درصد کنجاله گوار با آنزیم همی سل - 0/05 درصد جیره - و 6 و 12درصد کنجاله گوار بدون آنزیم تحت یک طرح کاملاً تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بدین منظور210 قطعه نیمچه مرغ و 42 قطعه خروس بومی در سن 20 هفتگی بین 42 واحد آزمایشی قطعه مرغ و یک قطعه خروس در هر واحد آزمایشی - تقسیم و هر 6 واحد آزمایشی بطور تصادفی به یکی از جیره هاي آزمایشی اختصاص داده شدند.
شروع آزمایش از سن 25 هفتگی و به صورت چهار دوره 28 روزه تا سن 40 هفتگی ادامه داشت. همه جیره هاي آزمایشی بر اساس نتایج آزمایشات قبلی بر روي همین توده مرغان بومی - 1 - داراي 2500 کیلوکالري انرژي قابل سوخت و ساز و 15 درصد پروتئین خام بودند. میزان خوراك تخصیص یافته براي همه گروه هاي آزمایشی در سن 24 هفتگی 90 گرم در روز بود. سپس از ابتداي دوره تولید 25 - هفتگی - بصورت تدریجی افزایش یافت، بطوریکه در دوره اوج تولید 29-34 - هفتگی - حداکثر خوراك تخصیص یافته براي همه گروه هاي آزمایشی 125 گرم در روز بود.
صفات مورد اندازه گیري در طول دوره آزمایشی شامل درصد تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ، تولید توده اي تخم مرغ، ضریب تبدیل تخم مرغ، قدرت باروري و جوجه درآوري و برخی صفات کیفی تخم مرغ هاي تولیدي بودند. به منظور آنالیز آماري داده هاي رکورد برداري شده در طی دوره هاي مختلف و با در نظر گرفتن تکرار رکوردها در زمان از مدل تکرار رکورد و رویکرد مختلط - Mixed model - استفاده شد. مقایسه میانگین تیمارهاي آزمایشی نیز با استفاده از آزمون توکی در سطح 0/05 انجام گرفت.
نتایج و بحث
بررسی نتایج مربوط به مقایسه میانگین ها - جدول - 1 نشان داد که اختلاف معنی داري - p<0/05 - بین میانگین تیمارهاي آزمایشی از نظر درصد تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ و تولید توده اي تخم مرغ در کل دوره آزمایش 25-40 - هفتگی - وجود داشت، بطوریکه تیمار 6 درصد کنجاله گوار با آنزیم بالاترین میزان تولید تخم مرغ را نشان داد که اختلاف معنی داري - p<0/05 - با همه تیمارهاي آزمایشی به جز گروه شاهد داشت.
نکته قابل توجه اینکه میانگین درصد تولید تخم مرغ گروه تغذیه شده با 6 و 12 درصد کنجاله گوار بدون آنزیم بطور معنی داري پایین تر از گروه هاي با درصد مشابه گوار و حاوي آنزیم بود 59/9 - و %56/8 به ترتیب در مقایسه با 62/2 و . - %59/1 بنظر می رسد یکی از علل این امر وجود باقیمانده صمغ در گوار و کاهش میزان هضم وجذب مواد مغذي بدلیل افزایش ویسکوزیته مواد هضمی در گروه دوم باشد، زیرا افزودن آنزیم به جیره غذایی گروه مذکور تا حدودي اثرات این عوامل بر درصد تولید تخم مرغ را تصحیح کرده است
در مورد میانگین وزن تخم مرغ نیز مشخص شد که تیمار 12 درصد کنجاله گوار بدون آنزیم و گروه شاهد به ترتیب بالاترین و پایین ترین وزن تخم مرغ را داشتند که اختلاف آنها نیز معنی دار بود - . - p<0/05 در این ارتباط بالا بودن غلضت واقعی اسید آمینه متیونین در جیره هاي غذایی حاوي کنجاله گوار در مقایسه با مقادیر محاسبه شده می تواند به عنوان مهم ترین عامل تاثیر گذار بر اندازه تخم مرغ هاي تولیدي به موازات افزایش سطح کنجاله گوار در جیره هاي غذایی مختلف بویژه جیره حاوي %12 کنجاله گوار باشد.
بالاترین میانگین تولید توده ایی تخم مرغ و بدنبال آن کمترین ضریب تبدیل غذایی نیز متعلق به گروه تغذیه شده با جیره %6 کنجاله گوار همراه با آنزیم بود - جدول . - 1 همچنین بدنبال نتایج فوق، بالاترین و پایین ترین ضریب تبدیل خوراك به تخم مرغ از نظر عددي به ترتیب مربوط به تیمار هاي 9 و 6 درصد کنجاله گوار با آنزیم بود. نتایج حاضر با گزارشات برخی از محققین که اعلام کردند وجود بتامانان در جیره غذایی می تواند کاهش قابل توجه تولید و وزن تخم مرغ را بدنبال داشته باشد مغایرت دارد .
البته کاهش غلظت صمغ موجود در کنجاله گوار در اثر عمل جداسازي و همچنین طی مراحل مختلف عمل آوري می تواند از جمله عوامل مؤثر بر تناقض بین نتایج حاصله باشد. سطوح مختلف کنجاله گوار هیچگونه اثر معنی داري بر استحکام و ضخامت پوسته تخم مرغ، واحد هاف، درصد باروري و قابلیت جوجه درآوري و وزن جوجه یکروزه نداشت.
نتایج فوق با گزارش گوتی ارز و همکاران که اعلام کردند تغذیه هر سطحی از کنجاله گوار اثري بر میزان استحکام و ضخامت پوسته تخم مرغ و همچنین واحد هاف نداشت مطابقت دارد. بطور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که امکان استفاده از حداقل سطح 6 درصد کنجاله گوار در تغذیه مرغان مادر بومی مورد مطالعه بدون داشتن اثرات سوء بر عملکرد تولید مثلی آنها وجود دارد. البته در مورد مرغان تخمگذار تجاري و یا مرغان مادر گوشتی نیز با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق اولیه انجام آزمایشات تکمیلی توصیه می گردد.
