بخشی از مقاله
چکیده
آنچه که در مبحث یادگیری الکترونیکی در عرصه آموزش و پرورش موضوعیت دارد تحول در فرایند یاددهی و یادگیری برنامه ها و روشهای آموزشی است. با گسترش دامنه کاربرد فرآیند »یادگیری الکترونیکی« شاهد توسعه کارکردهای آن در حوزههای نوین هستیم. این مفهوم دامنه گستردهای از فرآیندها و کاربردها از جمله، آموزش رایانه محور، آموزش شبکه محور، آموزش تحت شبکه، کلاسهای مجازی و همکاریهای دیجیتالی را شامل می شود. با توجه به اهمیت موضوع، شناخت بسترها و زمینه پیدایش یادگیری الکترونیکی و تأثیراتی که از نظریات مختلف یادگیری پذیرفته است ضروری میباشد.
این مقاله با روش مروری و با برسی پایگاههای اطلاعاتی، مقالات و کتب مطرح در این زمینه نگارش شده است و در آن ویژگیهای نظام یادگیری الکترونیکی در زمان تسلط هر یک از نظریات - رفتارگرایی، شناخت گرایی، ساختارگرایی - تحلیل شده است. همچنین در این مقاله عوامل ظهور یادگیری الکترونیکی و تحولاتی را که با گذر زمان پذیرفته مورد تحلیل قرار گرفته و جایگاه یادگیری الکترونیکی در عصر حاضر تشریح شده است. شناخت نظریات تأثیر گذار بر فرایند یادگیری الکترونیکی و آگاهی از این که در بسترهای مختلف از اصول و مبانی موجود در کدام نظریه باید بهره برد، گامی اساسی در دست یابی به اهداف آموزشی امروز میباشد.
واژههای کلیدی: یادگیری الکترونیکی، فناوریهای نوین، رفتارگرایی، شناخت گرایی، ساخت گرایی
-1مقدمه
یادگیری الکترونیکی یکی از شکوفاییهای پیشرفت تکنولوژی در تعلیم و تربیت می باشد. همگام با رشد تکنولوژی و تبلور آن در حوزه یادگیری، متخصصان این حیطه را به این فکر واداشت که به نیاز آموزشی فراگیران از طریق راه اندازی دوره های یادگیری الکترونیکی پاسخ گو باشند. یادگیری الکترونیکی بسیاری از آرمان های آموزشی را تحقق بخشیده است - رستگار پور، . - 1390 از نظر تاریخی پیدایش پارادایم یادگیری الکترونیک به ظهور آموزش از راه دور در قرن 19 میلادی نسبت داده شده است، جایی که نخستین نوع رسمی دورههای آموزش از راه دور در قرن نوزدهم و البته به شکل مکتوب شکل گرفت.
برای افزایش تعامل بین استاد و شاگرد، روشهای سریعتری توسعه یافت. مؤسسههای آموزشی با استفاده از ایستگاههای رادیویی و تلویزیونی شروع به آموزش از راه دور کردند. در سال 1921، مجوزهایی به مؤسسههایی نظیر دانشگاه سالت لیک سیتی1 و دانشگاه مینسوتا 2 برای ارائه دورههای آموزشی با استفاده از رادیو داده شد. در سال 1934 دانشگاه ایالتی آیوا در برنامه درسی، از تلویزیون به عنوان مکمل دوره آموزشی رادیویی اش استفاده کرد - بابایی، . - 1389 روند توسعه روشهای آموزشی تا جایی ادامه یافت که در قرن بیستم فناوریهای نوینتر مورد استفاده قرار گرفت. فیلمها و اسلایدهای آموزشی در سال 1920 تولید و به کار گرفته شد و پس از گذشت حدود بیست سال رایانه ها وارد عرصه آموزش شدند.
اما امروزه مفهوم یادگیری الکترونیکی فراتر از آموزش از راه دور میباشد.اصطلاح یادگیری الکترونیکی برای اولین بار در سال 2001 جنبه همگانی به خود گرفت. این اصطلاح در آن زمان به معنای آموزش مبتنی بر کامپیوتر بود، که از طریق اینترنت و اینترانت ارائه میشد، و در واقع جایگزین آموزش مبتنی بر وب شد - امین پور 1386، به نقل از لانس، 3 - 2004 با گسترش دامنه کاربرد فرآیند »آموزش الکترونیکی« شاهد توسعه کارکردهای آن در حوزههای نوین هستیم.این مفهوم دامنه گستردهای از فرآیندها و کاربردها از جمله، آموزش رایانه محور4، آموزش شبکه محور1،آموزش تحت شبکه2، کلاسهای مجازی3، همکاریهای دیجیتالی... 4 را شامل میشود.
با این همه عمده کاربرد کنونی این مفهوم در ایران معطوف به عرصههای دانشگاه مجازی و آموزش الکترونیکی در مقاطع مختلف تحصیلی است - توکلی، . - 1380چیزی که در عصر حاظر از آن به عنوان یادگیری الکترونیکی نام برده میشود زائیده ی چرخه ی تحولات سریع رو به گسترش تکنولوژی های نوین به مفهوم واقعی ان است. چرا که تکنولوزی قبل از ظهور بعد سخت افزاری، نمود نرم افزاری دارد. در این مقاله به منظور شناخت قابلیتهای بسترهای مختلف یادگیری الکترونیکی تحلیل هر یک از آنها در برههی زمانی مربوط به خود، یادگیری الکترونیکی را در بستر زمان مورد تحلیل قرار دادهایم و ویژگیهای هر برهه را بیان کردهایم.
تعاریف و عوامل ظهور یادگیری الکترونیکی
یادگیری الکترونیکی ناگزیر تمامی شیوه های آموزش ویادگیری را در این قرن تغییر خواهد داد. همگام با درک بهتر تواناییهای بالقوه و قدرت آن این پدیده عملا رویکرد های تعاملات آموزشی و یادگیری را تغییر خواهد داد - عطاران،. - 1383 آن طور که از واژه" "E-Learning برمیآید، تمام فعالیتهای آموزشی که از طریق وسایل الکترونیکی انجام شود، »آموزش الکترونیکی« نامیده می شود. امروزه، آموزش الکترونیکی با دوباره سازی تمام روشها و فرایندهای سنتی آموزش وابستگی مستقیم دارد. به عنوان مثال در این دوره بر خلاف گذشته، دیگر جنبه اصلی و مهم تدریس و آموزش، یادگیری مطالب نیست، بلکه آموزش نحوه تفکر منطقی وروش علمی در حل مسائل است و از مطالب به عنوان ابزار مورد نیاز برای این فرایند آموزش استفاده می شود - قنبری، . - 1386
به طور کلی یادگیری الکترونیکی به ان یادگیری گفته میشودکه در محیط شبکه به وقوع میپیونددکه در ان مجموعه ای از تکنولوژی های چند رسانه ای،فرا رسانه ای و ارتباطات از راه دور به خدمت گرفته میشود. اینترنت محور اساسی تحولی است که یادگیری الکترونیکی را بوجود آورده است. یادگیری الکترونیکی، نوعی یادگیری است که در محیط اینترنت صورت گرفته و با بهره گیری از تکنولوژی های شبکه تسهیل میشود.
