بخشی از مقاله
چکیده
حوادث شغلی منشا مختلفی دارند. معمولاً معادنی که استخراج آنها به روش سنتی صورت میگیرد، منشأ اغلب حوادث، فرد می باشد. معادن مربوط به شرکت البرز شرقی نیز حوادثی از قبیل برخورد با اجسام متحرک، سقوط از ارتفاع، ریزش، انفجار، گازگرفتگی، زمین خوردن و سر خوردن، پیچ خوردگی، خفگی، و ... حوادث غالب هستند در این مطالعه، با استفاده از جمع آوری دادههای حوادث مجموعه طزره شرکت البرز شرقی سعی شده است تحلیل کاملی نسبت به آمار دادهها انجام شود و نتایج این تحلیل آماری مقدمهای برای جلوگیری از حادث شدن اتفاقات تکراری در آینده باشد، همچنین نتایج این تحقیق راه کاری برای مدیران مجموعه طزره است تا تمهیدات لازم در خصوص علل حوادث و راههای پایش و کاهش حادثه و اینکه محیط، فرد یا سیستم، عامل حادثه است یا نه؟، در آینده بیاندیشند.
-1 مقدمه
امروزه در سرتاسر دنیا حوادث از جمله مسائل مهم به شمار میآیند. طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان بهداشت کار - ILO - 1 سالانه 120 میلیون حادثه در محیط کار رخ میدهد، که 210 هزار مورد آن منجر به فوت میشود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت کار میزان مرگ و میر ناشی از حوادث، 14 نفر در هر 100/000 نفر حادثه دیده میشود - . - Guo , 2007 بر اساس اطلاعات مرکز تحقیقات ملی ایمنی و بهداشت شغلی - NIOSH - 2، تقریباً سالیانه 5400 مرگ و میر ناشی از حوادث شغلی در آمریکا رخ میدهد، که متأسفانه بیشترین سهم این مرگ و میرها به معدنکاری اختصاص دارد. با توجه به میزان بالای حوادث در سطح دنیا، تنها 5-15 درصد نیروی کار، به خدمات بهداشت حرفهای - در محل کار - دسترسی دارند. در بررسی که توسط پزشکان طب کار در ایتالیا روی حدود 3 میلیون از کارکنان شاغل در 9 حرفه و 8 صنعت انجام گرفت، بیشترین حوادث ناشی از کار مربوط به کارگران مربوط به شاغل در معادن بود . - NIOSH -
در بررسی انجام شده در کشور چین که عمدهترین تولید کننده زغال سنگ در دنیا است، نتایج به دست آمده از سوی سازمانهای جهانی بهداشت و کار، میزان مرگ و میر حوادث شغلی در سالهای 1997 و 2000 به ترتیب 11/94 و 11/26 در هر 100/000 کارگر بوده است، که نشانگر کاهش مرگ و میر در این سالها میباشد . - Tony, 2001 - در دومین کنگره بین المللی ایمنی شغلی و بهداشت که در سال 2004 در کشور چین برگزار شد، اعلام گردید که حوادث شغلی در این کشور به دلیل نظارت کامل اداره ایمنی و بهداشت شغلی - OSHA - 3 ، و تصویب اجرای قوانین مربوط به ایمنی و بهداشت و ایجاد موسسه پیشگیری از حوادث کاهش یافته است - Suvi et . - al. 2004 طبق گزارشات سازمان بهداشت حرفهای کار کشور زامبیا، افزایش روند حوادث به خصوص در معادن زیرزمینی در بخش استخراج در سالهای 2005-2007 نشان داد که میزان مرگ و میر 111 نفر به ازای 100/000 کارگر و تعداد حوادث 5/5 به ازای هر 1000 کارگر در سال میباشد . - Moegeli et al. 2006 -
حوادث معادن زغال سنگ بر اساس عواملی همچون سقوط از ارتفاع، جبهه کار، میله یا پایه و ...، خطای کارگران و ماشین آلات، وسایل حمل و نقل، جابجایی ابزارها و نگهدارندهها، سقوط اشیاء و انفجار مواد منفجره، انفجار گاز متان، خفگی و آتشسوزی در اثر گازهای طبیعی، احتراق و آتشسوزی زیرزمینی، هجوم آب و برق گرفتگی و ... کلاس بندی میشود . - Anon, 2006 - حوادث مختلفی در بخش معادن زغال سنگ که روش استخراج آنها زیرزمینی میباشد، قابل بحث و گفتگو میباشند. معمولاً معادنی که استخراج آنها به روش سنتی صورت میگیرد، منشأ اغلب حوادث، فرد میباشد. حوادث در این معادن بسیار متعددند. در این مقاله سعی شده است تحلیل جامعی بر اساس آمار 11 سال حوادث مجموعه معادن طزره شرکت البرز شرقی انجام شود و دلایل ایجاد حوادث به منظور تحلیلهای آینده بررسی گردد.
-2 روش تحقیق:
-1-2 تحلیل آماری حوادث شغلی
دادههای حوادث معادن مورد مطالعه، مجموعهای کامل از تمامی پارامترهای لازم برای تفسیر آماری دادهها - حوادث - بوده که متغیرهای زیادی را شامل میشوند. در ابتدای امر حوادث معادن بصورت ماهیانه آنالیز شده و تعداد حوادث در هر ماه بصورت هیستوگرام رسم شده است. سپس از بین چندین پارامتر که مربوط به حادثه میشود، 5 مورد انتخاب گردیده و بصورت مقایسهای بصورت هیستوگرامهایی در اشکال مختلف نمایش داده شده است. از بین فاکتورهای سن، سابقه کار، تحصیلات، محل حادثه، عضو حادثه دیده، ساعت وقوع حادثه، علت حادثه و ....، 5 مورد علت، محل حادثه، سطح سواد، سن و سابقه کار کارگران حادثه دیده مورد بررسی قرار می- گیرد.
-2-2 معرفی معدن و بررسی آمار حوادث شغلی طزره
منطقه طزره در موقعیت 54 درجه و30 دقیقه طول، و عرض 36 درجه و 25 دقیقه جغرافیایی قرار دارد. منطقه طزره در مناطق سردسیر و کوهستانی جنوب رشته کوه های البرز واقع شده است. متوسط ارتفاع منطقه 2200 متر میباشد و هوای سرد، پوشش گیاهی فقیر و محدودیت منابع انسانی و انرژی از ویژگیهای خاص این منطقه بوده است. طزره در فاصله 70 کیلومتری شهرستان شاهرود واقع میباشد. شهرستان شاهرود با بیش از 200 هزار نفر جمعیت پرجمعیتترین شهر استان و از اصلیترین مراکز فعالیت معدنی شمال شرق کشور به حساب میآید، اسکان و تردد پرسنل به منطقه طزره عمدتاً از شاهرود و شهرستان مجاور، دامغان انجام میگیرد. از لحاظ زمینشناسی، منطقه طزره از مناطق زغال خیز تریاس- ژوراسیک است، امتداد لایههای آن شرقی- غربی میباشد که از غرب به منطقه کلاریز و از شرق به منطقه رزمجا محدود میشود. از لحاظ چینهشناسی این منطقه خصوصیات کلی رسوبات طزره را حفظ میکند و تنها تغییرات، در ضخامت لایهها است. بر روی رسوبات آهکی- دولومیتی سازند الیکا رسوبات تریاس- ژوراسیک سازند شمشک با شیبی به طرف شمال و امتدادی شرقی- غربی قرار گرفته است. رسوبات سازند شمشک نیز به بخشهای اکراسر، طزره، شیریندشت و دانسریت تقسیم میگردد. بخش زغالدار طزره با کنتاکت پیوسته همشیب بر روی بخش اکراسر قرار دارد. به طور کلی تشکیلات رسوبی منطقه طزره رسوبات ساحلی هستند که بیشتر از ماسه سنگهای میکا و رسدار، شیلها، آرژلیت و زغال یعنی سنگهای نرم و لغزنده تشکیل شدهاند و این باعث شده است که نیروهای تکتونیکی تغییرات زیادی در آنها به وجود آورد. در اواسط سال 1348 برای اولین بار ناحیه زغالخیز طزره توسط زمینشناسان ایرانی و شوروی سابق مورد بررسی مقدماتی قرار گرفت. در اواخر همان سال تیم اکتشافی جهت مطالعه دقیقتر در دامغان مستقر گردیدند. بعد از آن گسترش منطقه طزره با حفر ترانشههای سراسری شروع و نتایج اولیه نشانگر ذخیره بالا و خاصیت ککپذیری زغال طزره بود. سپس منطقه تحت تحقیق اکتشافی گسترده قرار گرفت و به تدریج با نصب دستگاههای حفاری، ترانشههای سراسری و تونلهای اکتشافی بیشتر و اکتشاف وارد مرحله جدیدتر گردید. روشهای استخراج در معدن طزره، پلکانی معکوس و جبههکار طولانی میباشد.
این منطقه خود شامل چهار معدن اصلی کلاریز، مجموعه مادر، کلمدر برناکی و رزمجا در کنار معادن خصوصی دیگر میباشد. تعداد سه دهانه تونل فعال در مجموعه مادر توان تولید سالانه 35 هزار تن زغالسنگ خام را دارا میباشد، تعداد پرسنل این مجموعه به 180 نفر میرسد. توان تولید سه مجموعه کلاریز، کلمدر برناکی و رزمجا هر کدام به 30 هزار تن در سال میرسد. بدین ترتیب توان تولید مجموعه طزره 125 هزار تن در سال میباشد که این تولید حاصل تلاش 800 نفر نیروی شاغل در این مجموعه میباشد. گرچه خاکستر
