بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به بالا بودن نرخ آمار حوادث شغلی و توجه به این نکته که بیشترین سهم حوادث در صنعت ساختمانی مربوط به سقوط از ارتفاع می باشد 48 - درصد از کل حوادث ناشی از کار - لذا بررسی حوادث سقوط از ارتفاع ضروری می باشد. در این مطالعه هدف بررسی حوادث سقوط از ارتفاع در پروژههای مسکونی و تجاری شهر کرج در طی سال های 1392 الی 1394 می باشد. تعداد 57 گزارش حادثه سقوط از ارتفاع در استان البرز گردآوری شد و تحلیل آماری بر روی آن صورت گرفته و همبستگی نوع ساخت و ساز با علل حادثه مشخص گردید. بیشترین فراوانی حوادث مربوط به گروه سنی 28 الی 32 سال و سابقه کاری کمتر از 5 سال میباشد. بیشترین علل حوادث سقوط از ارتفاع مربوط به زیرگروه مباحث مدیریتی بوده است. لذا مدیریت با سرمایه گذاری بر روی شناخت و اجرای فاکتورهای مدیریتی تاثیرگذار بر روی علل حوادث سقوط از ارتفاع می تواند از تعدد و شدت و افزایش نرخ حوادث سقوط از ارتفاع جلوگیری نماید.
کلمات کلیدی: حوادث سقوط از ارتفاع، ساخت و ساز، کرج، تی زوجی.
.1 مقدمه
یکی از تبعات سوء ر شد تکنولوژی در جوامع ب شری بروز حوادث گوناگون منجمله حوادث نا شی از کار و بیماریهای شغلی میبا شد که هر ساله تعداد بی شماری از ان سانها را در واحدهای صنعتی، تولیدی دچار م صائب و رنجهای فراوانی می سازد. حوادث ناشی از کار سومین عامل مرگ و میر در جهان و دومین عامل در ایران بعد از تصادفات است. هم اکنون 48 درصد کل حوادث ناشی از کار در پروژههای ساختمانی اتفاق میافتد که متأسفانه 70 درصد آن منجر به مرگ و میر نیروی کار میشود. [1] همچنین حوادث ناشی از سقوط از ارتفاع عمدهترین دلیل تلفات و زیانهای اقتصادی در حوادث مرتبط با ایمنی در حوزه ساخت و ساز هستند. شیوع بالای این حادثه آن را در رتبه اول فهرست »پنج آسیب« صنایع ساخت و ساز قرار داده است .[2]
بر اساس آخرین گزارش وزارت کار از مرگ سالیانه 1400 نیروی کار بر اثر حوادث فیزیکی ناشی از کار و نابودی 10 میلیون روز کاری حکایت دارد و 6 برابر این رقم نیز آمار مرگهای ناشی از بیماریهای شغلی است که گریبان نیروی کار را گرفته است. در حال حاضر، بخش ساختمان به تنهایی نیمی از کل حوادث منجر به فوت نیروی کار کشور را تشکیل میدهد. چندسالی است که به وضعیت ایمنی و افزایش ضریب اطمینان افراد در زمان انجام کار به ویژه مشاغل فیزیکی و خطر آفرین رسیدگی می شود و لازم است در این باره از آخرین روشها و امکانات استاندارد جهانی استفاده شود. در ایران معمولا تلفات نیروی کار در بخشهایی مانند ساختمان با آمار بسیار بالا، معدن، فعالیت در کنار مواد شیمیایی، اشتغال در ارتفاع و مواردی از این دست رخ میدهد. برق گرفتگی، ریزش آوار، سقوط از ارتفاع و مواردی از این دست در کشور ما باعث نابودی نیروی کار شده و متاسفانه میشود .[3]
حوادث ناشی از کار در دهه 80 شمسی با سیر صعودی همراه بوده و تعداد کشته شدگان در سال 1390 به بیش از سه برابر سال 1381 رسیده است. تأسف بارتر از وضع فوق، رشد قابل ملاحظه بیماریهای ناشی از کار است که حتی آمار قابل استنادی از آن نیز تهیه و منتشر نمیشود. بر اساس بررسیهای سازمان پزشکی قانونی کشور در دهه 80 شمسی 1381 - الی - 1390، 9625 نفر بر اثر حوادث کار در ک شور جان باختند که بی شترین آن با 1507 فوتی در سال 1390 وکمترین آن با 461 فوتی در سال 1381 ثبت شدهاست. اداره کل روابط عمومی و امور بینالملل سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده بیست هزار کارگر در سال 90 دچار حادثه نا شی از کار شدند. مرگ نا شی از حوادث کار در سال 1390 در تمام ا ستانها ن سبت به سال 1389 با افزایش مواجه بودهاست و در هیچ استانی شاهد سیر نزولی این آمار نبودهایم. توجه به این نکته ضروریست که، عمده آمارهای ارائه شده، کارگرانی را در بر می گیرد که بیمهاند و تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند وگرنه آمار مرگ و میر ناشی از کار بسیار بیشتر از این رقم است .[4]
با برر سی آمار حوادث در سالهای اخیر در مییابیم که در ایران حوادث صنعتی جدا از اکثر ک شورهای در حال تو سعه نیست، به طوری که برابر گزارشات رسمی سازمان تامین اجتماعی، در سال 1393 بیش از 18 هزار حادثه کار در کشور اتفاق افتاده است که بیشترین آمار نوع حادثه، مربوط به "سقوط کردن، لغزیدن" و "ضرب خوردگی" با ارقامی معادل 3532 - % 17,31 - و - % 14,73 - 3005 مورد حادثه میباشد. که از تعداد 18916حادثه به وقوع پیوسته در این سال، 1365 نفر دچار از کار افتادگی و نقص ع ضو و فوت شدهاند. نکته جالب توجه این مورد میبا شد که آمار حوادث نا شی از کار در سال 1393 نسبت به دوره مشابه سال قبل 3 درصد کاهش یافته است . در سال 1392 از مجموع کل تعداد 19477 حادثه ناشی از کار رخ داده شده، تعداد 1575 نفر دچار از کار افتادگی و نقص عضو و فوت شدهاند. که خوشبختانه سال 1392 نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل خود، 5 درصد کاهش آمار حوادث ناشی از کار داشته است. اما قبل از سال 92 تماما شاهد رشد آمار حوادث ناشی از کار طی هر سال بودهایم .[5]
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
مطابق با آمار مربوط به حوادث ساختمانی در نیمه اول سال 2010، منتشر شده توسط وزارت مسکن و شهر و روستا سازی چین در سال 2010، حوادث ناشی از سقوط از ارتفاع در چین مجموعه بیش از 103 مورد بوده است که آن را تبدیل به حادثهای با شیوع %48,13 کرده است .[2] در تحقیقاتی که در گذ شته انجام شده تمامی حوادث کارگاههای ساختمانی مورد برر سی قرار گرفته ا ست و بطور کلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و به نتایجی از قبیل شایع بودن حوادث ساختمانی و بالا بودن نرخ حوادث سقوط از ارتفاع در بین سایر حوادث د ست یافتند که با توجه به آمارهای ارائه شده از سوی سازمانهای مربوطه به تاکید این نتایج د ست مییابیم. همچنین در تحقیقات دیگری در خارج از ایران نیز تحلیلهایی بر روی گزارش حوادث واقعی انجام شده است و ریسک فاکتورهای تاثیر گذار در این حوادث مشخص شدند. در زیر تعدادی از این گزارشات ارائه شده اند.
Latief و همکارانش در مقالهای مجموعهای از این گزارشات را نقل کردهاند از جمله حوادث سقوط نه تنها در داخل کشور بلکه شایعترین حوادث در پروژههای ساخت و ساز در سراسر جهان میباشد. در ایالات متحده امریکا بین سالهای - 1992 2006 حوادث سقوط در %32 مرگ و میرها و %37 مرگ و میرها در صنعت ساخت و ساز نقش دارد. در نیوزیلند سقوط از ارتفاعهای مختلف همچنین بیشترین نقش و مشارکت را در حوادث صنعتی دارد. نرخ حوادث سقوط شامل % 51 از آسیبها در صنعت ساخت و ساز چین می باشد. تحقیقات انجام شده در هنگ کنگ نشان میدهد که حوادث سقوط بیش از %47 از مرگ و میر کل در سال 2004 می باشد. همچنین در تایوان گزارش کردهاند که بیش از %30 از مرگ و میرها توسط حوادث سقوط ایجاد می شود. حوادث سقوط تاثیر هزینهای نیز در صنعت دارد. هزینه سالانه در ارتباط با حوادث سقوط در ایالات متحده در حدود 6 میلیارد دلار در سال 2000 بوده است. در هلند کل هزینههای پزشکی از حوادث تقریبا 11 میلیارد دلار در سال 2004 بوده درحالی که %44 از کل هزینه برای تامین مالی حوادث سقوط میباشد . همچنین Latief در مقالهی خود بر روی گزارشهایی از علل حوادث بر اساس 100 علل حوادث سقوط به بررسی ماهیت حوادث سقوط در پروژه های ساخت و ساز در اندونزی پرداختند .[6]
مرتضوی در مقالهای به بررسی عوامل مرتبط بر رخداد حوادث در فاز ساخت و ساز پروژههای نفت، گاز و پتروشیمی در عسلویه پرداختهاند. پس از بررسی ساختار 50 حادثه منجر به فوت و 2700 حادثه دیگر، مصاحبه با شاهدان حوادث و تیمی هشت نفره از مدیران، مهندسین و سرپرستان پروژه و شبیه سازی برخی از حوادث رخ داده شرایط و عملکرد غیر ایمن، فاکتورهای سوء مدیریتی و استفاده از ابزار، مواد، تجهیزات و ماشین آلات فرسوده و معیوب به عنوان ریسک فاکتورهای حوادث شغلی منجر به فوت در نظر گرفته شدند Arquillos .[7] نیز در مقالهی خود به تجزیه و تحلیل حوادث ساخت و ساز اسپانیا پرداختند و عوامل موثری را در ایجاد حوادث کلی ساخت و ساز شناسایی کردند اما صرفا در مورد تک تک حوادث بررسی انجام نشده است Haslam .[8] نیز به بررسی عوامل موثر در حوادث ساخت و ساز پرداختند و این مطالعه یافتههای 100 حوادث ساخت و ساز را نشان میدهد که به بررسی عوامل موثر بر بروز حادثه پرداختند Chia- .[9] Fen به الگوهای حوادث و اقدامات پی شگیرانه برای سقوطهای شغلی منجر به فوت در صنعت ساخت و ساز پرداختهاند.
عوامل موثر در 621 سقوط مرگبار شغلی با توجه به عوامل فردی قربانی، سایت سقوط، اندازه شرکت، و علت سقوط شناسایی شده است. عوامل فردی شامل سن، جنس، تجربه، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی میباشد. ارتباط معنی داری بین علل سقوط و حوادث پیدا شد. .[10] و تحقیقات م شابه دیگر در این زمینهها وجود دا شتند . اما با توجه به آمار ارائه شده از سوی سازمانهای مربوطه که نشان از وجود حوادث بیشمار سقوط از ارتفاع از بین سایر حوادث ساختمان سازی است، لذا ضرورت این م سئله م شخص می شود با توجه بالا بودن نرخ حوادث سقوط از ارتفاع و وجود ری سکهای بالا بر روی بروز حوادث، شناخت علل کلیدی بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد.
.3 روش شناسی
تحقیق حاضر از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و از لحاظ انجام کار، علّی یا پس از وقوع می باشد . جامعه آماری این تحقیق کارگاه های ساخت و ساز مسکونی و تجاری کرج می باشد. انتخاب و گزینش پروژههای مسکونی و تجاری کرج، به این دلیل میباشد که با توجه به گزارشات اداره تعاون، کار و رفاه اجنماعی استان البرز مشخص گردیده شد که شهر کرج بیشترین تعداد حوادث را در استان البرز داشته است که با توجه به جمعیت شاغل در این شهر، این آمار دور از انتظار نیست و با توجه به شدت حوادث بررسی شده در این شهرستان برنامه ریزی برای کنترل وکاهش حوادث در این شهر، اولویت بیشتری دارد و همچنین در این گزارشات اعلام شده است که با توجه به نسبت چند برابری تعداد شاغلان بخش صنعت نسبت به ساختمان و برر سی تعداد حوادث نا شی از آنها، میزان وفور حوادث در کارگاههای ساختمانی بیش از انتظار بوده و نیاز به تأمل، برر سی و برنامهریزی جدی دارد. علاوه بر آن در ا ستان البرز بی شترین تعداد متوفیان حوادث نا شی از کار مربوط به فعالیتهای ساختمانی بوده ا ست که علاوه بر ضرورت کنترل تعداد حوادث در این بخش اقدام در خ صوص کاهش آثار و شدت آن نیز ضروروت دارد .[11] مواد و داده های مورد نیاز برای این تحقیق کل گزار شات موجود حوادث سقوط از ارتفاع شهر کرج در سال های 92 الی 94 بر ح سب سن و جنس، میزان مرگ و میر، قطع و نقص ع ضو، شک ستگی، سوختگی و جراحت، وضعیت بیمه، میزان تحصیلات، شرح گزارش حادثه، تاریخ حادثه می باشد.
