بخشی از مقاله
چکیده:
کانسار طلای آغاتاق بخشی از پهنه سنندج- سیرجان، در فاصله حدود 46 کیلومتری شمال تکاب و 20 کیلومتری شمالغرب تختسلیمان قرار گرفته است. سنگهای رخنمون یافته در منطقه شامل توف - خاکستر توف، کریستال توف، لیتیک کریستال توف، لیتیک توف - ، گدازههای آندزیتی، تراکیآندزیتی، بازالت آندزیتی و بازالتی به همراه سنگهای رسوبی ماسهسنگ، سیلتسنگ و شیل است. کانیسازی موجود در منطقه شامل رگههای کوارتزی و پهنههای سیلیسی با بافت و ساخت استوکورکی، برشی و رگه- رگچهای حاوی کانیسازی مس به همراه عناصری از جمله طلا، نقره، سرب، روی و آنتیموان است.
کانههای موجود در رگههای کوارتزی و پهنههای سیلیسی شامل کالکوپیریت، گالن، اسفالریت، پیریت، طلا، مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای آهن است. زونهای دگرسانی در منطقه مورد مطالعه، شامل دگرسانیهای سیلیسی و آرژیلی به همراه هیدروکسیدهای آهن میباشند . نتایج مطالعات انجام شده نشان میدهد که کانهزایی طلا در رخداد معدنی آغاتاق از ذخایر نوع طلای تیپ اپیترمال است.
مقدمه:
رخداد معدنی طلای آغاتاق در فاصله حدود 46 کیلومتری شمال تکاب و 20 کیلومتری شمالغرب تخت-سلیمان با مختصات جغرافیایی 689940 تا 695455 طولهای جغرافیایی و 4070305 تا 4073744 عرضهای شمالی قرار دارد. در تقسیمبندی پهنههای زمینساختی- رسوبی ایران، محدوده مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان - اشتوکلین، - 1968، پهنه خوی- مهاباد - نبوی، - 1355 و ایران مرکزی - آقانباتی، - 1383 را در محل تلاقی پهنههای ساختاری ایران مرکزی و پهنه سنندج- سیرجان تشکیل میدهد و بخشی از نقشه 1:100000 زمینشناسی تخت سلیمان است. تاکنون مطالعه علمی دقیقی بر روی این رخداد معدنی انجام نشده است. در مقاله حاضر، ویژگیهای زمینشناسی، ساخت و بافتی و کانهزایی کانسار مس- طلای آغاتاق براساس نتایج مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است.
روش مطالعه:
در راستای مطالعه کانهزایی مس- طلای آغاتاق پس از انجام مطالعات کتابخانهای، چند بازدید صحرایی به منظور انجام برداشتهای زمینشناسی و نمونهگیری انجام پذیرفت. متعاقباً از نمونههای انتخاب شده مقاطع نازک، مقاطع صیقلی و مقاطع نازک صیقلی تهیه و مطالعه گردید. مطالعات میکروسکوپی در آزمایشگاه سنگشناسی گروه زمینشناسی دانشگاه زنجان با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان دو منظوره Prior انجام گردید.
بحث:
زمینشناسی:
همانطور که اشاره شد، براساس تقسیمبندیهای زمینشناسی ساختاری منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج- سیرجان - Stockiln, 1968 - ، زون خوی- مهاباد - نبوی، - 1355 و ایران مرکزی - آقانباتی، - 1383 بوده که در محل تلاقی زونهای ساختاری ایران مرکزی و زون سنندج- سیرجان واقع شده است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه شامل مجموعهای از سنگهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی مربوط به اولیگومیوسن میباشند که در سمت شرق توسط گسل تراستی قینرجه- چهارتاق در مجاورت با واحدهای دگرگونه مربوط به ارتفاعات کوه بلقیس قرار میگیرند، در حاشیه شمالشرقی محدوده مورد مطالعه، رخنمونی از واحدهای دگرگونی پالئوزوئیک قابل مشاهده است.
واحد OMt3 متشکل از تناوب لایههای متوسط تا ضخیم کریستال توف به رنگ خاکستری با میان لایههای آندزیتی تا بازالتی بوده - شکل - 2 و گستردهترین واحد لیتولوژیکی در منطقه مورد مطالعه است. کلاهکهای سیلیسی برشی شده در برخی نقاط در این واحد مشاهده میگردند. یکی از ویژگیهای واحد OMt8 وجود کلاهکهای سیلیسی برشی شده و غنی از آغشتگی هیدروکسیدهای آهن در آن میباشد - شکل . - 3
کانیشناسی و سنگنگاری:
در اینجا صرفاً به توصیف سنگهای میزبان کانهزایی که شامل بازالت و بازالت آندزیتی میباشند، پرداخته شده است. سنگهای بازالتی بافت پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک داشته - شکل - 4 و دارای فنوکریستهای پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن در زمینهای متشکل از بلورهای کوچک پلاژیوکلاز و پیروکسن بوده و در بعضی بخشها متحمل کربناتی شدن شدهاند. در بازالت آندزیتی بافتهای پورفیریتیک، کومولوفیریک - شکل - 5 و گلومروپورفیریتیک مشاهده میگردد.
کانیهای تشکیل دهنده سنگ شامل فنوکریستهای پلاژیوکلاز، پیروکسن و آمفیبول در زمینهای دانه ریز تا میکرولیتی متشکل از پلاژیوکلاز، کانیهای مافیک کربناتی-کلریتی شده و کانیهای اپاک میباشند. بلورهای درشت پلاژیوکلاز سنگ زونینگ دارند. علت وجود زونینگ در پلاژیوکلاز را عدم تعادل در هنگام تشکیل بلور میتوان در نظر گرفت و اغلب در طی تبلور سریع ماگما ایجاد می-شود . - Shelley, 1993 - برخی از بلورهای پیروکسن موجود در بازالت آندزیتی بافت غربالی نشان میدهند. بافت غربالی در نمونههای مورد مطالعه ممکن است ناشی از اختلاط ماگمایی - Kuscu and Floyd, - Kawabata and Shuto, 2005; Kurum et al., 2008 و یا بر اثر کاهش فشار و یا صعود سریع ماگما باشد . - Stormer, 1972; Tscuchiyama, 1985 -
کانهزایی:
سیمای اصلی کانیسازی در محدوده مورد مطالعه عبارت از رگههای سیلیسی حاوی کانیسازی مس بصورت کالکوپیریت و آغشتگیهای مالاکیت و آزوریت میباشد که با کانیسازی عناصری نظیر طلا، نقره، سرب و روی همراه میباشد. علاوه بر این، کلاهکهای سیلیسی برشی شده حاوی آغشتگیهای هیدروکسیدهای آهن، فرم دیگری از کانیسازی در این منطقه هستند. بافت و ساخت کانهزایی در منطقه آغاتاق غالباً به صورت استوک-ورکی، برشی و رگه- رگچهای میباشند. بافت و ساختهای مشاهده شده در کانهزایی مورد مطالعه مشابه بافت و ساختهای موجود در کانسارهای گرمابی اپیترمال هستند Ineson, 1989 - و Guilbert, and Park, . - 1997
.1 رگههای کوارتزی و زونهای سیلیسی حاوی کانی سازی Cu
فرم غالب و اصلی کانیسازی در منطقه آغاتاق شامل رگههای کوارتزی حاوی کاکوپیریت همراه با آغشتگیهای آزوریت و مالاکیت است - شکل. - 6 سنگ میزبان اصلی این رگهها واحد OMt3 میباشد. کانیسازی غالب در این رگهها عبارت از مس بصورت سولفیدی و اکسیدی بوده که در برخی رگهها با کانیسازی سرب و روی همراهی میشود.
.2 کلاهکهای سیلیسی
گروه دوم کانیسازیهای موجود در منطقه آغاتاق عبارت از کلاهکهای سیلیسی میباشد که در بسیاری موارد حالت برشی داشته و حاوی آغشتگی هیدروکسیدهای آهن میباشند. این سنگها به رنگ کلی قهوهای تا قرمز و گاه زرد قابل مشاهدهاند. این کانیسازیعمدتاً در بخشهای شرقی منطقه مورد مطالعه و در واحدهای OMt7، OMt8 و Mt2 متمرکز شدهاند - شکل . - 7
دگرسانی:
دگرسانیهای بسیار مشخصی شامل آرژیلی شدن، سیلیسی شدن و تشکیل هیدروکسیدهای آهن در مجموعه آتشفشانی- رسوبی اولیگومیوسن حادث شدهاند . همچنین دگرسانی کلریتی شدن و کربناتی شدن نیز بصورت محدود در این مجموعه آتشفشانی- رسوبی اتفاق افتاده است.
دگرسانی سیلیسی:
این نوع دگرسانی بصورت رگههای کوارتزی، زونهای سیلیسی شده و کلاهکهای سیلیسی قابل مشاهده است. رگههای کوارتزی مزبور متشکل از کوارتزهای نهان بلورین تا ریز دانه و گاه با بلورهای درشت هستند که میزبان کانیسازی پلیمتال منطقه مورد مطالعه هستند. در حقیقت میتوان گفت که تشکیل رگههای کوارتزی و کانیسازی بطور همزمان در طی یک فاز صورت گرفته است - شکل . - 8
