بخشی از مقاله
چکیده
محدوده اکتشافی شورک در جنوب غربی بیرجند در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این منطقه از لحاظ ساختاری در غرب بلوک لوت قرار دارد. تلفیق اطلاعات پردازش داده های سنجنده استر به روش نقشه برداری زاویه طیفی با نقشه زمین شناسی، کانی سازی و نتایج ژئوشیمی آبراهه ای و خرده سنگی دو منطقه مستعد کانی سازی را مشخص کرد:
-1 منطقه جنوب و جنوب غربی محدوده پلی متال شورک که کانی سازی رگه ای سرب - کانی های گالن و سروزیت - در راستای شمال شرقی- جنوب غربی در سنگ میزبان آندزیتی و بازالتی رخ داده است. آلتراسیون آرژیلیک ، زون گوسان محدود و آثار شدادی در این منطقه مشاهده می شود. شواهد کانی سازی سرب و طلا در این منطقه مشاهده شده و ناهنجاری سرب، روی، طلا، آرسنیک و جیوه در واحدهای سنگی و آبراهه ای وجود دارد.
-2 غرب و شرق محدوده مورد مطالعه که آلتراسیون پروپیلیتیک، آرژیلیک، سریسیتی و سیلیسی با روند خطی عمدتا شمال شرق- جنوب غرب در زون های گسلی دیده می شود. میزبان این آلتراسیون ها عمدتا آندزیت و بازالت می باشند. ناهنجاری مس، طلا و آرسنیک مشاهده می شود. آثار ذوب قدیمی در منطقه ی غرب محدوده و آثار کنده کاری های قدیمی - شدادی - در شرق محدوده مشاهده می شود. این دو آنومالی مذکور نیاز به بررسیهای صحرایی و تهیه نقشه های زمین شناسی با مقیاس1:5000، آلتراسیون، کانی سازی و برداشت نمونه های لیتوشیمیایی بیشتر دارد.
مقدمه
منطقه مورد مطالعه به وسعت تقریبا 21 کیلومتر مربع در حدود 170 کیلومتری جنوب غربی بیرجند و 135 کیلومتری جنوب غربی شهرستان خوسف، استان خراسان جنوبی، در محدوده بین طول های جغرافیایی 57'33" 58 25 تا 58 28 56'96" و عرض های جغرافیایی 32 08 01'52" تا 32 11 17'61" قرار گرفته است. این محدود ه در جنوب صحنه اطلاعاتی سنجنده طیف سنج بازتابی و گرمابی فضابرد پیشرفته - استر - با شماره 1b-110202-326 واقع شده است.
سنجنده استر شامل 14 باند است که با توجه به محدوده طول موج به سه دسته تقسیم می شوند - فوجیسادا، 1995؛ و فوجیسادا و همکاران، -1 : - 2001 محدوده امواج VNIR شامل باند های 1، 2 و 3 با قدرت تفکیک 15 متر؛ -2 محدوده امواج SWIR شامل باند های 4، 5، 6، 7، 8 و 9 با قدرت تفکیک 30 متر؛ و -3 محدوده امواج TIR شامل باندهای 10، 11، 12، 13 و 14 با قدرت تفکیک 90 متر، نقشه برداری زون های آلتراسیون کانسارهای اپی ترمال و پورفیری به کمک پردازش داده های استر در شرق ایران بسیار مورد استفاده قرار گرفته است
در این مطالعه داده های سنجنده استر پس از تصحیح هندسی و توپوگرافی و ادغام باندهای VNIR و SWIR، به روش نقشه برداری زاویه طیفی - - SAM برای شناسایی کانی های مختلف شاخض زون های آلتراسیون پردازش شد. سپس با نقشه زمین شناسی، کانی سازی تهیه شده در منطقه و اطلاعات ژئوشیمی رسوبات رودخانه ای و خرده سنگی تلفیق شده و تعبیر و تفسیر لازم برای شناسایی مناطق مستعد کانی سازی انجام گرفت.
بحث
زمین شناسی زمین شناسی محدوده اکتشافی شورک شامل یک سری سنگ های رسوبی و آتشفشانی می باشد. سنگ های آتشفشانی بخش اعظم مرکز و جنوب منطقه را تحت پوشش قرار داده است. براساس بررسی های سنگ نگاری واحد های سنگی منطقه شامل گدازه های بازالتی و آندزیتی، توف بلورین و رسوبات کوارترنری می باشند. توده نفوذی در منطقه مشاهده نشد.
توف بلورین و میکروکنگلومرای توفی با روند شمال باختری - جنوب خاوری در منطقه گسترش دارند. رنگ این واحد در صحرا مایل به سرخ بوده و به شدت ریز دانه اند به طوری که تشخیص کانی های آنها امکان پذیر نیست. واحد هورنبلند پیروکسن آندزیت در بخش هایی از مرکز گستره بررسی ها برونزد دارد. بافت این سنگ پورفیری - فنوکریست های هورنبلند % 3- 5 و اوژیت - % 5-. 10 با زمینه ای از کانی های پلاژیوکلاز - ریز بلور - است. فنوکریست های آمفیبول در مقاطع نازک این واحد سنگی آثار سوختگی از خود نشان می دهند.
این حالت نوعی واکنش اکسایشی است که به دلیل عدم تعادل این کانی در محیط آبدار و دمای بالا بسگی دارد و به این حالت اصطلاحا سوختگی آمفیبول می گویند . این واحد سنگی تحت تاثیر دگرسانی آرژیلیک و کربناته قرار گرفته است. پیروکسن آندزیت ها نیز با روند شمال غربی - جنوب شرقی در قسمت های مرکزی گستره رخنمون دارند. بافت غالب این واحد در مقاطع میکروسکوپی پورفیری - پلاژیوکلاز %35-40، اوژیت%7-10، و کانی های اوپک - %5-10 در زمینه ی ریز بلور و گاهی میان دانه ای از پلاژیوکلاز است. این واحد تحت تاثیر آلتراسیون کربناته و آرژیلیک قرار گرفته است.
هورنبلند آندزیت ها نیز با روند شمال غربی - جنوب شرقی در قسمت های مرکزی گستره رخنمون دارند. بافت غالب این واحد در مقاطع میکروسکوپی پورفیری - پلاژیوکلاز %35-40، هورنبلند %10 - 15، و کانی های اوپک - 10 - % 5 در زمینه ای ریز بلور از پلاژیوکلاز است. این واحد تحت تاثیر آلتراسیون کربناته، آرژیلیک و پروپیلیتیک قرار گرفته است. رسوبات کواترنری شامل واحدهای رسوبات رودخانه ای، پهنه های رسی و سیلتی و تراس ها و بادبزن های آبرفتی جوان است که شمال و بخشی از غرب محدوده اکتشافی شورک را در بر می گیرد
کانی سازی در گزارش مطالعات ژئوشیمیایی 1:20000 این منطقعه - سازمان زمین شناسی، - - 1382، به حضور رگه های مالاکیت-سیلیسی و مالاکیت اشاره شده است که از روند های خطی پیروی می کند. قابل ذکر است که هیچ گونه کانی سازی سولفیدی در منطقه مشاهده نشد و تنها کانی سازی های موجود مربوط به رگه های مالاکیتی - سیلیسی می باشد .
زمین شناسی منطقه شامل بازالت، پیروکسن آندزیت، هورنبلند پیروکسن آندزیت، توف آندزیتی و کنگلومرای دانه ریز است. در این منطقه کانی سازی به شکل دانه پراکنده در واحد های آلتره و رگه های سیلیسی-مالاکیتی مشاهده می شود. به دلیل هوازدگی شدید، اندک کانی سازی های سولفیدی به گوتیت و هماتیت اکسید شده است و تنها در زون های برش هیدروترمالی، آثاری از کانی های زون سوپرژن - مس ناتیو - یافت می شود. اما حضور بالای اکسید آهن در برخی واحد های آلتره، نشانه بالا بودن میزان سولفید در این سنگ هاست. مهمترین کانه ها شامل مالاکیت و گالن و باطله کلسیت است.
پردازش داده های سنجنده استر پردازش داده های سنجنده استر به روش ظبقه بندی نظارت شده در منطقه انجام شد. طبقه بندی نظارت شده یک روش چند طیفی برای دسته بندی پیکسل ها بر اساس خصوصیات طیفی مشابه آنها است. در این روش اپراتور ویژگی کلاسه بندی را شخصا انتخاب می کند.
روش نقشه برداری زاویه طیفی - - SAM از جمله روش های مرسوم طبقه بندی نظارت شده است که با حداقل اختلاف زاویه طیفی پیکسل ها، موقعیت کانی های زون های آلتراسیون را در تصویر مشخص می کند. از مزیت های این روش شناسایی دقیق نوع و محل کانیها و گسترش و شدت آلتراسیون به تفکیک زون های مختلف است. در این روش حتی کانی هایی که در زیر میکروسکوپ از هم قابل تفکیک نیستند، مانند کانی های رسی، بر اساس تفاوت طیفی در تصویر بارز سازی می شوند.
در منطقه مورد مطالعه طیف های موجود در پیکسل های تصویر استر با کتابخانه طیفی دیجیتالی سازمان زمین شناسی آمریکا - USGS - موجود در نرم افزار Envi 4.8 - کلارک و همکاران، - 1993 مورد مقایسه قرار گرفت. در این روش دو کانی کلریت و اپیدوت به عنوان شاخص زون پروپیلیتیک، کانی های کائولینیت و مونت موریونیت به عنوان شاخص زون آرژیلیک، کوارتز به عنوان شاخص زون سیلیسی و سریسیت به عنوان شاخص آلتراسیون سریسیتیک انتخاب شدند. همچنین از هماتیت و گوتیت به عنوان کانی های ثانویه نماینده ی زون گوسان استفاده شد. نتایج حاصل از پردازش کانی های زون پروپلیتیک نشان می دهد که کلریت و اپیدوت گسترش خوبی را در محدوده دارند.
