بخشی از مقاله
چکیده
فعالیت هاي مدیریتی و رخ داد تشدید انواع فرسایش آب ی و حادث شدن خشکسالی ها و خصوصیا ت خاك از جمله عوامل تاثیر گذار بر مراتع می با شند. وقوع یک بارندگی در سطح مرتع سبب ایجاد رواناب و جابجا شدن منابع در طول چشم انداز و در جه ت شیب عمومی منطقه می شود. برخی منابع توسط رواناب از سی ستم خارج می شوند و برخی دیگر نیز در خ اك جذب می گردند. جذب این منابع بسته به وجود عوامل مختلفی مانند پوشش گیاهی در سطح مرتع می باشد. پوشش گیاهی در بسیار ي از مطالعات سنجش از دور به عنوان ابزار کلیدي در تعیین عملکرد چشم اندازهاي مرتعی مورد استفاده قرار گرفته است.
وضعیت پوش ش گیاهی توسط شاخ ص هاي عملکرد چشم انداز مانند - Cover Direc tional Leaki ness Index - CDLI می تواند مورد بررسی قرار گیرد. میزان شاخص قابل محاسبه در چشم اندازي که وضعیت عملکردي بالایی دارد و خاك، آب و مواد غذایی که مجموعا مناب ع خوانده می شوند را به شدت در درون خو د حفظ کرده عد د صفر و در مقابل در چشم اندازي با وضعیت عملکردي پایین که به سمت اتلاف منابع موجود پیش می رود و قادر به جذب رویدادهاي بارش نیست و در جذب مواد جایگزین ناتوان است، عدد یک می گیرد.
هدف مطالعه حاضر تعیین عملکرد چشم انداز مرتعی منطقه سه، اصفهان با استفاده از شاخص CDLI می باشد. برا ي این منظور از داده هاي ماهواره اي لندس ت سنجنده TM بهره گرفته شد. بعد از پیش پردازش و پردازش هاي انجام شده بر روي تصویر و محاسبه شاخص CDLI نتایج حاکی از آن بود که مقدار شاخص 0/79leakine ss برآورد شد که این مقدار نشان دهنده خرو ج منابع از سیستم است و با مشاهدات میدانی حاصل از روش LFA تطابق زیادي دارد. همان طور که می دانیم وجود پوشش در مناط ق خشک و نیم ه خش ک و احیاي بیولوژیک آنها و نقش پوشش گیاهی در نگهداشت منابع در این اکوسیستم ها بسیار حائز اهمیت است لذا نتایج تحقیق حاکی از آن است که تعیین عملکرد چشم اندازهاي مرتعی با استفاده از داده ها ي سنجش از دور می تواند به عنوان روشی مناسب در مدیریت بهتر و به روز مراتع مورد استفاده قرار گیرد.
-1 مقدمه
مراتع اساسی ترین منبع تامین کننده مواد غذایی مورد نیاز دام و تامین کننده بخش قاب ل توجهی از نیاز انسان از جنبه ها ي مختلف هستند. امروزه با توجه به رشد روز افزون جمعیت و لزوم تداوم حفظ کارآیی سرزمین، بهره برداري پایدار این منابع ضروري به نظر می رسد. مراتع اهمیت زیادي دارند و با توجه به وسعت بیش از حد آنها به صور ت پایدار می توانند مارا در استفاده از مناب ع طبیعی کمک کنند. لکه هاي 1 گیاهی نقش مهمی را در بسیاري از بیابان ها، چمنزارها و سبزه زارهاي دنیا ایفا می کند که منابع محدودي چون آب باران، م واد زیستی و ته نشست یا رسوب هاي خاك و ماده غذایی را حفظ می کنند. منظره هایی با پوش ش گیاهی زیاد سطوح آنها را می پوشاند تا به قدر کافی منابع را حفظ کنند و از آنها استفاده کنند.
این منظره ها درواقع نگهدارنده هستند در حالی که منظره هایی با پوشش گیاه ی کمتر، نشت دار می باشند. با تو جه به ارزیابی هایی که از مراتع می شود می توان قابلیت عملکرد مراتع را تعیین کرد. انجام این ارز یابیها با استفاده از روش هاي میدانی بسیار هزینه بر اس ت و افراد مختلف به علت دید کارشناسی متفاوت روش هاي ارزیابی، برداشت هاي گوناگون دارند بنابراین روشها و تکنیک هاي سنج ش از دور جهت ارزیابی مراتع در مقیاس هاي بزر گ بسیار کارآمد تر و عملی تر می باشند. از جمله این تکنی ک ها ي ارزیابی غیر مستقیم و میدان ی می توان به ر وش آنالیز عملکرد چشم انداز یا - LFA2 - و از تکنیک هاي مرتبط به سنجش از دور می توان به شاخص نشت جهت دار پوشش گیاهی - CDLI3 - اشاره نمود.
از جمله روشهاي میدانی روشLFA است که به طور بسیار گسترده در سطح جه ان مورد استفاده قرار گرفته و نیز به منظور ارزیاب ی مستمر و پای ش روند تغییرا ت اکوسیستمها و نیز احیاي مناطق معدنکاوي شده تنظیم و توص یه شده است. این روش در استرالیا، آفریقا، خاورمیانه و اروپاي جنوب ی جهت ارزیابی عملکرد اکوسیستم در اکوسیستم هاي متفاوت استفاده شده اس ت - حشمتی و همکاران،Fernando. - 1387 و همکاران - 2009 - با استفاده از روش LFA به بررسی عملکرد اکوسیستم و پایش فرآیند بیابان زایی پرداختند.
نتی ه این که این روش پتانسیل خوبی براي ارزیابی مراتع تو سط مدیران و پایش بیابانزایی و برنامهریزیهاي مجدد در محیطها ي نیمه خشک دارد. Palmer و همکاران - 2001 - در تحقیقی به مقایسه عملکرد مرتع با استفاده از روش LFA در یک مرتع عمومی و یک مرتع خص وصی پرداختند. آنها با استفاده از تکنیک هاي سن جش از دور، میزان مواد غذایی در دو سایت را مقایسه نم ودند و با نتای ج بدست آمده در روش LFA مو رد مقایسه قرار دادند. Derbel و همکاران - - 2009 به بررسی گونههاي غیربومی که به طور وسیعی جه ت احیاء جنگل هاي شمالی آفریقا بکار رفته، پردا ختند.
