بخشی از مقاله
چکیده
در این آزمایش ارزش غذایی 5 گونه علوفه مرتعی شامل علف گندم - Triticum aestivum - ، ازمک - Cardaria draba - ، منداب - - Eruca sativa ، علف زعفران - - Crocus sativus و جو وحشی - Setaria Spp - با استفاده از تکنیک تولید گاز و in situ مورد مطالعه قرار گرفتند. میزان تولید گاز برای هر یک از این گونه ها در زمان های 2،4،8،12،16،24،48،72،96 اندازه گیری شد.همچنین میزان تجزیه پذیری ماده خشک در شرایط in situ برای نمونه های بالا محاسبه گردید.
نتایج حاصل از تولید گاز نشان داد که میزان گاز به صورت تجمعی در طی 96 ساعت در گونه مرتعی Eruca Sativa نسبت به سایر علوفه ها بیشتر بود. .نتایج حاصل از روش In situکیسه گذاری این گونه ها نشان داد که بخش a - سریع التجزیه - مربوط به منداب بطور معنی داری بیشتر از سایر علوفه ها بود - . - p<0.05 در حالیکه بخش b - کندتجزیه - مربوط به جو وحشی بیشتر از سایرین بود . - p<0.05 - بخش c - غیر قابل تجزیه - مربوط به دو گونه ازمک و منداب با هم برابر بود و نسبت به بقیه گونه ها از همه بیشتر بود - . - p<0.05
مقدمه
علوفه های مرتعی از مهمترین منابع غذایی مورد استفاده دام محسوب می گردد. متاسفانه هنوز ارزش غذایی بسیاری از این علوفه های مرتعی چه از جنبه تجزیه تقریبی و چه از لحاظ تغذیه دام ناشناخته مانده است. به طور تجربی ثابت شده است که بعضی از این علوفه های مرتعی از لحاظ غذایی برای دام خوشخوراک و مفید می باشند. 5 گونه علوفه مرتعی شامل علف گندم - Triticum aestivum - ، ازمک - Cardaria draba - ، منداب - - Eruca sativa ، علف زعفران - Crocus sativus - و جو وحشی - Setaria Spp - که در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفتند از مهمترین گیاهان مرتعی موجود در اکثر مناطق خراسان رضوی می باشند که غالبا توسط دام انتخاب و مصرف می شوند..بنابراین هدف از اجرای این طرح بررسی ارزش غذایی و پتانسل تجزیه پدیری 5 گونه مرتعی ذکر شده در بالا با استفاده از روش های آزمایشگاهی تولید گاز و in situ می باشد.
مواد و روش ها
نمونه های کاملی از ساقه و برگ 5 گونه مرتعی در فروردین 1387 از قسمت های مختلفی از مراتع کاشمر برداشت شدند. بعد از خشک کردن نمونه ها در آون به مدت 48 ساعت در دمای 60 درجه سانتیگراد، نمونه ها با استفاده از آسیاب حاوی غربال 2 میلیمتری، آسیاب شدند .روش تولید گاز بر طبق روش توصیف شده توسط منک و استینگاس - - 1988 انجام شد.برای تهیه مایع شکمبه از سه گوساله نر فیستوله دار ، که به مدت یک هفته با مخلوطی از گیاهان مرتعی فوق تغذیه شده بودند استفاده گردید.300 میلی گرم از نمونه آسیاب شده به داخل سرنگ های 100 میلی لیتری انتقال داده شد.و به این سرنگ ها 30 میلی لیتر محلول مایع شکمبه صاف شده حاوی بافر اضافه گردید. میزان تولید گاز برای هر یک از این گونه ها در زمان های 2،4،8،12،16،24،48،72،96اندازه گیری و ثبت شد.
برای آزمایش in situ نیز از روش پیشنهادی ارسکوف و مکدونالد - - 1979 با استفاده از مدل تجزیه پذیری ارائه شده توسط این محققین - - - p=a+b - 1-e-ct استفاده شد بطوریکه نمونه های 500 میلی گرمی در داخل کیسه های پلی استری با ابعاد 12×18 سانتیمتر و با قطر منافذ 50 میکرونی در زمان های 2،4،8،12،16،24،48،72،96 در داخل شکمبه قرار داده شدند. بعد از مدت انکوباسیون کیسه ها از درون شکمبه خارج و شسته شدند. سپس میزان ماده خشک و پروتئین از دست رفته نمونه ها اندازه گیری شد.
نتایج
اطلاعات حاصل از تولید گاز به صورت تجمعی، نشان داد که میزان تولید گاز در گونه مرتعی منداب - Eruca sativa - از همه بیشتر بود و در گونه جو وحشی - - Cardaria Draba از همه کمتر بود.همچنین اطلاعات حاصل از آنالیز تجزیه پذیری ماده خشک به روش in situ نشان داد که بخش a - سریع التجزیه - مرتبط با ماده خشک نمونه ها در گونه منداب - - Eruca Sativa بالاتر از دیگر نمونه ها بود و اختلاف این بخش با سایر نمونه ها معنی دار بود - . - p<0.05 بخش b - کندتجزیه - مربوط به گونه جو وحشی - Setaria Spp - از همه بیشتر بود - p<0.05 - و در مورد گونه علف زعفران - - Crocus Sativus از همه کمتر بود - p<0.05 - و بخش c - غیر قابل تجزیه - مربوط به دو گونه ازمک - - Cardaria Draba و منداب - Eruca Sativa - با هم برابر بود و نسبت به بقیه گونه ها از همه بیشتر بود - - p<0.05 و بخش c مربوط به علف گندم - - Triticum Aestivum از همه کمتر بود.
نتیجه گیری
با توجه به آنالیز اطلاعات حاصله در شرایط آزمایشگاهی می توان نتیجه گرفت که هماهنگی بین روش In vitro و In situ وجود دارد. بطوریکه میزان تجزیه پذیری و تخمیرپذیری دو گونه منداب - - Eruca Sativa و ازمک - Cardaria Draba - نسبت به سایر گونه های مورد مطالعه در این آزمایش بیشتر بود و هر دو روش این مورد را تایید می کنند. با توجه به اینکه خوشخوراکی این دو گونه مرتعی به طور تجربی توسط پرورش دهندگان دام به اثبات رسیده است و با استناد به اطلاعات حاصله از روش های تولید گاز و in situ، می توان به به این نتیجه رسید که پرورش دهندگان بهتر است از مراتعی استفاده کنند که در آن بیشتر گونه منداب - - Eruca Sativa و ازمک - Cardaria Draba - روییده باشد.
