بخشی از مقاله
چکیده
از جمله عواملی که سبب دگرگونی چهره اقتصادی، اجتماعی و صنعتی یک کشور میشود، فعالیتهای کارآفرینانه و برخورداری از روحیه کارآفرینی است. از سوی دیگر خلاقیت به عنوان یک عامل مهم در زمینه کار آفرینی مطرح بوده و رشد و پرورش آن وابسته به عوامل متعددی می باشد، لیکن برای پی بردن به این عوامل و نحوه تعامل و چگونگی آنها بر خلاقیت، باید رویکردی مناسب اتخاذ نمود، رویکرد سیستمی2 با داشتن نگاهی چند بعدی به مسائل می تواند ما را در بررسی این موضوع یاری نماید، این مقاله با استفاده از رویکرد سیستمی خلاقیت به بررسی عو امل موثر بر چالش های کارآفرینی از دیدگاه اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه مازندران پرداخته است، جامعه آماری این تحقیق کل دانشجویان و اساتید دانشگده علوم انسانی مازندران بوده، که 82 دانشجو و 25 عضو هیات علمی بر اساس نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که علاوه بر عوامل فردی خلاقیت، عوامل دیگری نیز در خلاقیت به عنوان یک عامل مهم در کارآفرینی موثر هستند، که می توان به عوامل فرهنگی و اجتماعی اشاره نمود، جمع بندی نظر پاسخگویان نشان دهنده این است، که عوامل اجتماعی به عنوان مهمترین مانع پیشروی کار آفرینی مطرح است .
واژه های کلیدی: کارآفرینی، خلاقیت، رویکرد سیستمی
-1 مقدمه
هدف دانشگاهها در عصر حاضر تربیت افرادی است که با توجه به شرایط در حال تغییر بتوانند به عنوان یک عضو موثر در جامعه عمل نمایند و به عنوان افرادی کار آفرین معرفی گردند، به همین جهت مقوله کار آفرینی در این زمان بیش از هر دوره دیگر با اهمیت تر جلوه می نماید، با ذکر این نکته توجه به آموزش کار آفرینی و از بین بردن موانع پیش روی آن ضروری جلوه می نماید. و در همین راستا چالش ها1 و موانع متعددی پیش روی این مقوله موجود است که شناسایی آنان می تواند ما را در بهبود وضعیت کارآفرینی کمک نماید، از سویی دیگر عوامل مطرح به عنوان چالش در این حوزه در ارتباط با یکدیگر قرار دارند و توجه به یک عامل ما را نباید از توجه به عوامل دیگر بازدارد، همانطور که عوامل متعددی مانند عوامل فردی، فرهنگی و اجتماعی به عنوان چالش در این حوزه مطرح هستند، خود این عوامل نیز دارای زیر گروه های متعددی هستند که ما آنها را در قالب مفاهیم کلی چون موانع فردی یا اجتماعی می شناسیم، با توجه به نکات گفته شده این موضوع به آسانی قابل برداشت است که بررسی عوامل و موانع پیشروی کار آفرینی نیازمند رویکردی است که علاوه بر در نظر گرفتن عوامل متعدد به ما در بررسی روابط بین این عوامل یاری رساند تا بتوانیم اقدامات شایسته و بایسته در حل و شناسایی چالش های حوزه کار آفرینی انجام دهیم.
-2 بیان مساله و اهمیت موضوع:
هدف دانشگاهها در عصر حاضر تربیت افرادی است که با توجه به شرایط در حال تغییر بتوانند به عنوان یک عضو موثر در جامعه عمل نمایند و به عنوان افرادی کارآفرین معرفی گردند، به همین جهت مقوله کار آفرینی در این زمان بیش از هر دوره دیگر با اهمیت تر جلوه می نماید. تعاریف متعددی از کار آفرینی ارائه گردیده که می توان به موارد زیر اشاره نمود:
.کار آفرینی کسب سود از طریق ترکیب جدید، منحصر به فرد و ارزشمند منابع، در محیطی همراه با ابهام و عدم قطعیت است. کار آفرینی به معنای آغاز یا رشد یک شرکت پویا از طریق مدیریت نوآورانه و ریسک پذیر است - احمد پور، . - 1381
.کار آفرینی موتور محرک اصلی در توسعه اقتصادی است، و نقش کار آفرینی عبارت است از: نوآوری و ایجاد ترکیب های تازه ای ازمواد - پلامر، . - 1987
.کار آفرینی نتیجه نظام مند فرآیند به کارگیری خلاقیت و نوآوری به منظور استفاده از فرصت ها و نیازها در بازار می باشد - پرداختچی، . - 1385
در ارتباط با مقوله کار آفرینی می توان در یک تقسیم بندی می توان برای مقوله کار آفرینی سطوحی در نظر گرفت که این سطوح عبارت اند از:
-1 کار آفرینی در سطح سازمان:
کار آفرینی در سطح سازمان به آن نوع کار آفرینی گفته می شود که در آن محصولات یا فرآیند های نوآروی شده از طریق القاء و ایجاد فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان از قبل تاسیس شده، به ظهور می رسند. و یا به تعبیری دیگر فعالیت کارآفرینانه در این سطح، فعالیتی است که از منابع و حمایت سازمانی به منظور دستیابی به نتایج نوآورانه برخوردار می باشد - صراف، . - 1388
-2 کار آفرینی در سطح دانشگاه:
یکی از مسائل پیش روی کشور، دانش آموختگانی هستند که تواناییهای فردی و مهارتهای لازم را برای راه اندازی کسب و کار مناسب ندارند و اغلب به جای ایجاد فرصت های شغلی و کار آفرینی و مشارکت در توسعه ملی، خود به دنبال استخدام شدن می باشند. از جمله راهکارهای مناسبی که اکثر کشورها برای رفع این مشکل مورد توجه قرار می دهند ترویج کار آفرینی در دانشگاهها بوده است. در واقع نظام آموزش عالی این کشورها با مداخله گری برنامه ریزی شده، تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادی و حل مساله بیکاری داشته است. توجه به فرآیند کار آفرینی در دانشگاهها تا بدان جاست که سازمان علمی آموزشی ملل متحد در چشم انداز آموزش عالی برای قرن بیست و یکم، دانشگاه های نوین را اینگونه تعریف نموده است: جایگاهی که در آن مهارتهای کار آفرینی به منظور تسهیل قابلیت های دانش آموختگان و برای تبدیل شدن به ایجاد کنندگان کار، توسعه می یابد - احمدی، به نقل از یونسکو، . - 2003
-3 کار آفرینی در سطح جامعه:
از سوی دیگر همانطور که کار آفرینی در سطح سازمان و دانشگاه حائز اهمیت است، این مقوله نیز در سطح جامعه از اهمیت والایی برخوردار بوده زیرا با توجه به مسائل و مشکلات اقتصادی که اکثر کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه با آن دست به گریبان هستند، توجه هر چه بیشتر به این مهم در سطح جامعه هر روز بیش از دیروز پر اهمیت جلوه می نماید، زیرا با آموزش کار آفرینی و استفاده از فرصت های موجود در جامعه که هر چند می تواند نا چیز باشد، خواهیم توانست زمینه اشتغال بسیاری از اقشار جامعه و به ویژه اقشار کم درآمد را فراهم نماییم، در این راستا می توان به مواردی از قبیل راه اندازی کسب و کار های خانوادگی در سطح روستاها اشاره نمود که با کمترین سرمایه اولیه صورت می پذیرد و باعث شکوفایی اقتصاد روستا که منتج به شکوفایی اقتصاد ملی می گردد اشاره نمود.
با توجه به همه مزایایی1 که برای کارآفرینی می توان تصور نمود، در صحنه عمل این مهم با چالش ها و مشکلات عدیده ای دست به گربیان است، این موانع منجر به آن می گردد که جامعه نتواند به نحو مطلوبی از کارآفرینی در راستای اهداف خود استفاده نماید، با ذکر این نکته توجه به آموزش کار آفرینی و از بین بردن موانع پیش روی آن ضروری جلوه می نماید. پژوهش های متعددی نیز در شناسایی این چالش ها در سطح کشور و در عرصه بین الملل صورت گرفته است؛ دکتر مصلح شیرازی - 1381 - ، در گزارش خود تحت عنوان "بررسی مشکلات و موانع اداری
