بخشی از مقاله
چکیده
مطالعات نشان داده است که عوامل متعددی در مستعد کردن درخت به خشکیدگی تاجی و بروز آن دخیل هستند. دارواش میتواند در این زمینه موثر باشد. با توجه با اینکه تاثیر ویژگیهای تاج درختان بر حضور دارواش اثبات شده است. همچنین ویژگیهای تاج بر خشکیدگی تاج تاثیر گذارند. بنابراین این پژوهش جهت تحلیل مکانی خشکیدگی ناشی از حضور دارواش و ارتباط آن با قطر تاج درختان انجام شد. 86 قطعه نمونه به مساحت 1600 متر مربع با استفاده از شبکه آماربرداری 200 متر200× متر برداشت شدند.
در هر قطعه نمونه درصد خشکیدگی و قطر تاج درختان یادداشت گردید. نتایج نشان دادند که این دو متغیر، خودهمبستگی مکانی در حد متوسط دارند. دامنه تاثیر قطر تاج درختان دارواشدار با درصد خشکیدگی تاج مشابه است که این نشان میدهد قطر تاج بر روی توزیع مکانی خشکیدگی اثر دارد. واریوگرام دوجانبه نیز ارتباط مکانی آنها را در دامنه 4203 متری نشان میدهد.
-1 مقدمه
خشکیدگی تاج از پدیدههای بارزی است که در جریان خشک سالیهای اخیر در جنگلهای بلوط زاگرس رخ داده و عمدتا درختان بلوط ایرانی را دچار خود کرده است. خشکیدگی تاجی اولین پدیدهای است که در نتیجه واکنش درخت به تنشهای محیطی ظاهر میشود. مطالعات نشان داده است که عوامل متعددی در مستعد کردن درخت به خشکیدگی تاجی و بروز آن دخیل هستند .
دارواشها گیاهان گلدار نیمه انگلی هستند که فتوسنتز کننده میباشند و مواد غذایی مورد نیازشان را خودشان تولید می-کنند، اما آب و مواد معدنی خود را از گیاهان میزبانشان میگیرند
جنگلهای زاگرس در طول سالیان متمادی تحت تاثیر عوامل متعدد طبیعی و غیرطبیعی دچار تخریب شده است و در نتیجه اکوسیستم جنگلی آن شکننده و حساس گردیده و درختان آن دچار ضعف فیزیولوژیک گردیدهاند. لذا این گیاه نیمهانگلی میتواند دامنه ی پراکنش زیادی در سطح جنگلهای زاگرس پیدا کند
با توجه با اینکه تاثیر ویژگیهای تاج درختان بر حضور دارواش اثبات شده است. همچنین ویژگیهای تاج بر خشکیدگی تاج تاثیر گذارند ، بنابراین این پژوهش جهت تحلیل مکانی خشکیدگی ناشی از حضور دارواش و ارتباط آن با قطر تاج درختان، جهت مدیریت و کنترل دارواش در جنگلهای زاگرس و جلوگیری از آسیب آنها به درختان انجام شد.
به دلیل نادیده گرفتن موقعیت مکانی دادهها در آمار کلاسیک، ممکن است بعضی از ساختارهای موجود خود را بروز ندهند. در حالی که با توجه به سنجش موقعیت فضایی نمونهها در ژئواستاتیستیک، بسیاری از ساختارهای پنهان که تابع فاصلهی زمانی یا مکانی هستند به وسیلهی ابزارهای معمول در ژئواستاتیستیک - واریوگرام - خود را آشکار میسازند . بنابراین تحلیل ارتباط مکانی در این تحقیق با استفاده از روشهای زمین آماری و واریوگرام دوجانبه انجام گرفته است.
-2 مواد و روشها
این پژوهش در منطقه گهواره - روستای بریشاه - که بخشی از جنگلهای بلوط زاگرس در استان کرمانشاه است انجام گرفت. میانگین بارندگی سالانه در این منطقه، 498/4 میلیمتر و متوسط دمای هوای سالانه 15درجه سانتیگراد است.
-1-2 نمونه برداری
اندازهگیری درصد خشکیدگی و قطر تاج با استفاده از شبکه آماربرداری به ابعاد 200متر200× متر به صورت منظم تصادفی در 86 قطعه نمونه با ابعاد 40 متر در 40 انجام شد.
-2-2 تجزیه و تحلیل
توصیف آماری دادهها به منظور دستیابی به خلاصه اطلاعات آماری هر ویژگی، با استفاده از نرم افزار SPSS 17 انجام گرفت. قبل از کاربرد تجزیه و تحلیلهای زمین آماری، ناهمسانگردی هر متغیر با ترسیم واریوگرام رویهای مورد بررسی قرارگرفت سپس جهت بررسی الگوی مکانی متغیرها واریوگرام آنها ترسیم شد. بررسی همبستگی مکانی و تحلیل ساختار مکانی با استفاده از واریوگرام و واریوگرام دوجانبه، از طریق نرم افزار GS+ 5.1 انجام شد. برای ارزیابی مدل برازش داده شده بر واریوگرامها از معیار مجموع مربعات خطا - RSS - که باید دارای مقادیر کم باشد استفاده شد
اعتبار سنجی واریوگرامها بر اساس ضریب رگرسیون R2 اعتبارسنجی که باید دارای مقادیر بالا باشد بررسی گردید.
درجه وابستگی مکانی متغیرها بر اساس تقسیم واریانس اثرقطعهای به حد آستانه - واریانس کل - ضرب در 100 به دست میآید. چنانچه این نسبت کمتر از %25 باشد همبستگی قوی، %25-75 همبستگی متوسط و بیشتر از %75 همبستگی ضعیف خواهد بود
-3نتایج و بحث
-1-3 خلاصه آماری
توزیع متغیرهای مورد نظردر جدول 1 آمده است. نتایج حاصل از این جدول و آزمون نرمال نشان داد که توزیع دادهها از توزیع نرمال برخوردار است.
جدول -1 خلاصه آماری دادهها
-2-3 واریوگرام
با بررسی واریوگرامهای رویهای، ناهمسانگردی مشخصی مشاهده نگردید. بنابراین، با توجه به همسانگرد بودن متغیرهای مورد بررسی، واریوگرامهای همهجهتهی آنها تهیه و مدل مناسب برازش داده شد
شکل-2 واریوگرام هایتجربی و مدل برازش داده شده به a :درصد خشکیدگی و : b قطر تاج درختان
مطالعه واریوگرامها نشان میدهد که متغیرهای این تحقیق دارای ساختار مکانی با مدل نمایی هستند. دامنه تاثیر واریوگرامهای قطر تاج و درصد خشکیدگی تاج 4110 متر میباشد
در این تحقیق مشاهده شد که قطر تاج درخت روی خشکیدگی اثر میگذارند ژائوفی و همکاران نیز در سال 2008 در مورد گونههای بلوط در کشور آمریکا دریافتند که خشکیدگی تاج با عرض تاج همبستگی مثبتی دارند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که میزان دامنه تاثیر قطر تاج درخت و خشکیدگی در منطقه مورد نظر در محدودهی بزرگی اتفاق میافتند. همچنین تشابه دامنه تاثیر متغیرها دلالت بر ارتباط مکانی آنها در این محدوده گسترده دارد.
جدول- 2 پارامترهای مدل برازش داده شده بر واریوگرامهای تجربی خشکیدگی و قطر تاج درختان. :RSS مجموع مربعات خطا. : r2 ضریب رگرسیون اعتبار سنجی
