بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شرق یاسوج و در کمربند چین - رانده زاگرس واقع شده است. مهمترین ساختارهاي زمین شناسی موجود در منطقه چین خوردگی می باشد. روند ساختاري این چین ها شمال باختر - جنوب خاور و هم روند با روند ساختارهاي موجود در کمربند چین خورده - رانده زاگرس می باشد. برطبق تقسیم - بندي فلوتی بر مبناي شیب سطح محوري و زاویه بین یالی، اغلب چین ها در رده چین هاي ایستاده و باز قرار دارند.
شیب اغلب سطوح محوري چین ها به سمت شمال خاوري می باشد که این را می توان متاثر از سمت فرورانش صفحه عربی به زیر ایران دانست. زمان تشکیل چین ها را می توان پایان میوسن دانست. زیرا تمامی واحدهاي سنگی تا سازند رازك چین خورده اند و سپس رسوبات کواترنري به صورت افقی روي آن ها نهشته شده اند. برطبق شواهد صحرایی و تحلیل هاي هندسی، ویژگی هاي هندسی چین هاي منطقه به مکانیسم تشکیل چین هاي جدایشی شباهت دارد و می توان آن ها را در رده چین هاي جدایشی قرار داد.
مقدمه
کمربند کوهزایی زاگرس به عنوان بخشی از رشته کوه هاي آلپ – هیمالیا و با امتداد جنوب خاوري – شمال باختري، حاصل برخورد قاره اي بین صفحه هاي عربی و ایران می باشد. این رشته کوه با طولی حدود 2000 کیلومتر از گسل شرق آناتولی در شرق ترکیه تا خط عمان در شرق بندرعباس ادامه دارد. این کمربند شامل توالی ستبراي با ضخامت بیش از 10 کیلومتر واحدهاي رسوبی پالئوزوئیک – سنوزوئیک می باشد - Colman - sadd, 1978; Falcon, 1974 - و در اثر فرایند بازشدگی در پرموتریاس و برخورد در ترشیاري پایانی تغییر کرده است
برخورد صفحه عربستان با صفحه ایران، موجب کوتاه شدگی به میزان 200 کیلومتر در زاگرس شده است. از این میزان کوتاه شدگی، 80 کیلومتر آن به صورت چین خوردگی و 120 کیلومتر آن به صورت روراندگی عمل کرده است . - Falcon, 1967 - تغییر در هندسه و اندازه چین ها در زاگرس کاملا محرز است به طوري که اندازه طول موج آن ها بین کمتر از 100 متر تا بیش از 100 کیلومتر و طول آن ها بین کمتر از 1 کیلومتر تا 10 یا حتی 100 کیلومتر متغیر است
این چین ها احتمالا تحت تاثیر گسل هاي رانده از نوع گسل هاي انتشاري، خمشی و یا گسل هاي نرمالی که با جابه جایی معکوس دوباره فعال شده اند، به وجود آمده اند . - Jamison, 1987 - از ویژگی هاي بارز این چین ها، تبعیت از روند عمومی شمال باختري – جنوب خاوري می باشد اگرچه بسیاري از آن ها در امتداد خود تغییر روندهایی را نشان می دهند و سیماي زیگمودال را به خود می گیرند.
جایگاه ساختاري
منطقه کاکان، در 25 کیلومتري شرق یاسوج و در حد فاصل طول هاي جغرافیایی 51‚52΄E , 51‚43΄E و عرض هاي جغرافیایی 30‚40΄N , 30‚32΄N واقع شده است. از لحاظ تقسیم بندي ساختاري، قسمت اعظم این ناحیه در زاگرس مرتفع و بخش محدودي از آن در زاگرس چین خورده قرار دارد. واحدهاي سنگی موجود در ناحیه را واحدهاي سنگی پرکامبرین پسین تا کامبرین میانی - سازند هرمز - ، مزوزوئیک - سازند سروك - و سنوزوئیک - سازند پابده - گورپی، آهک آسماري، سازند رازك و رسوبات کواترنري - تشکیل می دهند. فرآیندهاي فرسایش و تنوع سنگ شناسی نقش مهمی در تشکیل اشکال زمین ریختی ناحیه ایفا میکنند به طوري که عامل فرسایش در بعضی قسمت ها باعث از بین رفتن یال تاقدیس ها یا ناپدید شدن آن ها در زیر رسوبات شده است. ژئومورفولوژي منطقه نشان دهنده تشکیل ستیغ ها توسط لیتولوژي هاي سخت - سازند آسماري - و پوشیده شدن مناطق پست توسط رسوبات کواترنري می باشد.
هندسه ساختاري چین ها در ناحیه
همانطور که در شکل 1 مشاهده می شود چین هاي موجود در منطقه از روند عمومی شمال باختري – جنوب خاوري تبعیت می کنند. به منظور بررسی هندسه این ساختارها، پس از مشخص شدن ویژگی هاي هندسی آن ها در هر پیمایش - موقعیت خط لولا و سطح محوري و همچنین زاویه بین یالی - ، جایگاه این چین -ها در رده بندي فلوتی - 1964 - ، بر مبناي زاویه بین یالی و شیب سطح محوري و میل لولا مشخص شدند.
شکل-1 تصویر ماهواره از چین ها و گسل هاي موجود در محدوده مورد مطالعه و مسیر پیمایش هاي انجام شده.
ناودیس کاچیان این ناودیس، با راستاي عمومی شمال باختري – جنوب خاوري، حاصل عملکرد چین خوردگی در سازندهاي آسماري و رازك می باشد. دامنه هاي طرفین و ارتفاعات این چین از سازند آسماري و هسته آن از سازند رازك تشکیل شده است. این ساختار با طول حدودا 13کیلومتر و با پهناي تقریبی 2/5 کیلومتر، بزرگترین چین در محدوده مورد مطالعه می باشد.
ویژگی هاي هندسی آن در سه پیمایش A-A′، B-B′ و C-C′، مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده هاي برداشت شده در سه مسیر، نشان می دهد جایگاه چین در تقسیم بندي فلوتی بر مبناي زاویه بین یالی، در هر سه پیمایش در رده چین هاي باز - open - قرار دارد و بر مبناي وضعیت لولا و سطح محوري، در دو پیمایش A-A′، B-B′ در جایگاه چین هاي ایستاده و با پلانژ تقریبا افقی - Upright inclined - Sub Horizontal plunging - قرار دارد و در پیمایشC-C′، در جایگاه چین هاي ایستاده و با پلانژ ملایم - Upright inclined - Gently plunging - قرار دارد.
تاقدیس کاچیان این تاقدیس با روند عمومی شمال باختري - جنوب خاوري در ادامه ناودیس کاچیان رخنمون دارد. یال شمال خاوري این ساختار به سمت شمال، تحت تاثیر عوامل فرسایش و هوازدگی قرار گرفته و از بین رفته است. بنابراین، خصوصیات هندسی این تاقدیس فقط در قسمت جنوب باختري که هر دو یال آن از عوامل فرسایش و هوازدگی مصون باقی مانده است، بررسی شد. تحلیل داده ها نشان می دهد، در تقسیم بندي فلوتی بر مبناي زاویه بین یالی، در رده چین هاي بسته قرار دارد و بر مبناي وضعیت لولا و سطح محوري، در جایگاه چین هاي ایستاده و با پلانژ ملایم - Upright inclined -Gently plunging - قرار دارد.
