بخشی از مقاله
چکیده
محدوده مورد مطالعه در این پژوهش دارای مختصات، عرض جغرافیایی 32 درجه و 48 دقیقه، 11.97 ثانیه پهنای شمالی وطول جغرافیایی 49 درجه و 5 5دقیقه و 30.67 ثانیه با درازای شرقی می باشدوازنظرموقعیت جغرافیایی درجنوب شهرستان فریدون شهروخاور استان لرستان وجنوب باختراستان اصفهان می باشد. در این پژوهش چگونگی عملکرد راندگی اصلی زاگرس - MZRF - مورد بررسی هندسی و جنبشی قرار گرفته است.
به منظور دستیابی به این مهم، داده های عناصر ساختارهای مزوسکوپی موجود در امتداد گسل اصلی برداشت و توس نرم افزارهای مختلف تحلیل شد که ارتباط بین شکستگی ها با گسل اصلی را اکثرا به صورت آرایه های همسو گرد مشخص می کند. بر پایه این بررسی که به کمک تعیین عملکرد 8 گسل فرعی مرتب با گسل اصلی انجام شده است، گسل وارون اصلی زاگرس که در تغییرات ساختاری و رخسار های طرفین خود مؤثر و کنترل کننده بوده است، یکی از اصلی ترین ساختارهای زاگرس است که با روند شمال باختری -جنوب خاوری در محدود مورد بررسی شده، دارای امتدادی N30W و زاویه شیب آن بین 35درجه تا60درجه شمال خاوری می باشد.
بر اساس بررسی های حرکتی انجام شده برروی این گسل، سازوکار حرکتی آن معکوس با مؤلف کوچکی از حرکت راست گرد است. همچنین تنش فشارشی حداکثر مسبب آخرین حرکات این گسل ،1 288.9 و میل آن نیز درجه 72.8 است.راندگی اصلی زاگرس، مرز ساختاری و سنگ چینه ایی عمیق بین ایران مرکزی و ورقه عربی بوده و آن را به عنوان زمیندرز زاگرس در نظر می گیرند.
کلید واژه ها: تحلیل هندسی و جنبشی، چین جناغی، گسل وارون، مناطق شکننده- شکل پذیر، راندگی فلسی.
مقدمه
پهنه ساختاری زاگرس یک کمربند کوهزایی گسترده باطول حدود 2555 کیلومترمی باشد.کوهزادزاگرس تحت تأثیربازشدگی ابر قاره گندوانا دراواخر پالئوزوئیک شروع شدوسپس برخوردی که دراواخر الیگوسن باخرده قاره ایران مرکزی داشت تکامل یافته است، ادامه بازشدگی دریای سرخ وخلیج عدن موجب شد که محورفشارش بین صفحه عربی وخرده قاره ایران مرکزی مایل شود واین محور فشارش مایل نسبت به خرده قاره ایران مرکزی موجب ایجادگسلهای راستبرومعکوس به عنوان ترافشارش به موازات راستای زاگرس شد.
کمربندچینخورده رانده زاگرس بخشی ازسامانه کوهزاد آلپ هیمالیا است، که به دلیل بسته شدن نئوتتیس وتصادم بین ورق عربی اوراسیا ایجاد شده است؛ این کمربند دارای روند شمال باختری جنوب خاوری است وازمرزشمال باختری ایران شروع شده وتاتنگه هرمز ادامه دارد، ضخامت رسوبات دراین ناحیه 6-15 کیلومتراست این کمربند به واسطه چینهاوراندگیها باجهت غالب شمال باختری جنوب خاوری مشخص میگردد، این روند غالب، دربخش جنوب خاوری کمربند به روند خاوری باختری تبدیل می شود. کمربند چینخورده رانده ازسه بخش زاگرس مرتفع، زاگرس چینخورده وبخش پیشانی تشکیل شده است.
بخش چینخورده وکمربند چینخورده رانده زاگرس ازشمال باختری به سمت جنوب خاوری به ایالات زمین شناسی لرستان، فروبار دزفول وفارس تقسیم گردیده است درتکامل زمینساختی کمربند چینخورده رانده زاگرس دو مرحله اصلی از دگرشکلی می توان یافت، مرحله اول زمینساخت نازک پوستهاست که از زمان میوسن تا پلیوسن است و اغلب ساختارهای درپوشش تحت تأثیر قرارمیدهد و توس مرحله زمینساخت ستبر پوسته که درزمان پلیوسن تاعهد حاضراست که پیسنگ رانیزتحت تأثیر قرار میدهد دنبال می شود.
این مرحله از دگرشکلی در زاگرس ازفعالیت مجدد گسلهای پی سنگی زاگرس وتوسعه پهنههای برشی عرضی همراه بوده است ساختارهای اصلی چینخورده رانده زاگرس باروند تقریبی شمال باختر جنوب خاور به صورت عرضی توس مجموعهای ازگسلها باسازوکارغالب راستالغز قطع میگردند این گسلهای عرضی دارای دو روندغالب شمال باختری باسازوکارغالب راست بر، - مانندگسلهای کازرون، سبزپوشان، کره بس و سروستان - وشمال خاوری با سازوکار غالب چپ بر ، - مانندگسلهای بالارود، نظام آبادوبستک - میباشند.
مطالعات پیشین مطالعهای پیرامون تحلیل هندسی وجنبشی سیستم گسلهای راندگی زاگرس مرتفع درفریدون شهر انجام نشده است اما در زیر چند نمونه از مطالعات زمینشناسی مرتب آورده شده است: به ارزیابی عوامل ایجاد زمین لغزشهای جادهای درمنطقه پیشکوه فریدون شهر پرداخته وراهکارهای مناسب جهت تثبیت آنها ارائه داده است. صفایی پهنه بندی خطرزمینلغزش بااستفاده ازروشهای آماری - مطالعه موردی منطقه پیشکوه فریدونشهر - را انجام داده است.
مطالعات جامع مرتع وآبخیزداری درمنطقه فریدونشهر اصفهان که توس یزدانی صورت گرفته است را میتوان مطالعه دیگر مرتب دیگر با این پایاننامه نام برد. علاوه بر مطالعات مذکور، مطالعات زیر را که در ایران و نقاط دیگر دنیا انجام شده را مرتب با این مطالعه میتوان نام برد: مولینارو همکاران در یک مطالعهای جامع به بررسی و تحلیل هندسی و جنبشی قسمتهایی از زاگرس پرداخته است. در این مطالعه بررسی جامعی از فعالیتهای نئوتکنیکی نیز صورت گرفته است.
توکلی شیرازی و همکاران در مطالعهای که منطقه وسیعی را پوشش میداد به سبک ساختها و تحلیل جنبشی زاگرس پرداخته اند. شعبانی سفید دشتی و یساقی به تحلیل جنبشی گسل دنا پرداخته و تلاش کرده که بین این گسل و گسل بزرگ زاگرس ارتباط برقرار کند. تحلیل ساختاری چین پشت جنگل در پهنه لرستان موضوع مورد بررسی، دریکوند قرار گرفته که از جنبههایی میتوان آن را در ارتباط با این مطالعه دانست.
تحلیل ساختاری پهنه برخوردی کوهزاد زاگرس درباختر الیگودرز را مورد بررسی قرار داده است.به تحلیل ساختاری گسل اصلی جوان زاگرس وارتباط آن باگسل وارون اصلی زاگرس درکردستان پرداخته است.داوودی و یساقی به بررسی نقش گسل ایذه در تغییرات الگوهای ساختاری در زاگرس جین خورده پرداختهاند.در پایاننامه کارشناسی ارشد خود به بررسی و تحلیل هندسی و جنبشی مناطقی در غرب نیوزلند پرداخته است.
موقعیت منطقه مورد مطالعه محدوده مورد مطالعه در این پژوهش دارای مختصات، عرض جغرافیایی 32 درجه و 48 دقیقه، 11.97 ثانیه پهنای شمالی وطول جغرافیایی 49 درجه و 5 5دقیقه و 30.67 ثانیه با درازای شرقی می باشد وازنظر موقعیت جغرافیایی درجنوب شهرستان فریدون شهروخاور استان لرستان وجنوب باختراستان اصفهان می باشد .منطقه مورد مطالعه از روستای در ه بادام سفلی شروع شده وبه ترتیب شامل روستاهای خسروآباد، دره بادام علیا، تزره، ونیزان، چال چرانه، تنگستان، بهرام آباد، دره چیله، خاک پری و روستای مصیرو آبشار پشندگان - که این آبشار در 200 متری پایین دست روستای مصیردرجنوب غرب آن قرار دارد - ودرآخر به دره پشندگان وروستای کلوسه ختم می شود.
شهرستان فریدون شهر با مساحت 1/2236کیلومترمربع،در میان استانهای لرستان و چهارمحال بختیاری واقع شده است وفاصله آن تا اصفهان 155 کیلومتراست. فریدونشهر منطقهای است کوهستانی و ارتفاعات آن، عبارتانداز: قله شاهان کوه وکوه کلوسه وکوه کمران. کوهستانیترین منطقه شهرستان ناحیه پشتکوه موگویی است و بعد ناحیه چنار رود میباشد. آب و هوای فریدونشهر معتدل کوهستانی است. پراکندگی باران و برف در طول سال دستکم 8 ماه وذخیره برف آنها تا شروع بارندگی سال دیگرادامه مییابد. رودخانهها اغلب در بستری عمیق جریان یافته است که آب آنهابه هدر میرودو معمولاًبه مصرف کشاورزی نمیرسد.
بیان مسئله اهداف، دادهها و روش مطالعه بررسیها و تحلیلهای ساختاری در هر منطقهای ضمن افزایش دادههای ساختاری از پهنه مورد مطالعه میتواند به عنوان پایهای برای مطالعات بعدی همچون لرزهزمینساخت و لرزهخیزی مورداستفاده قرار گیرد. این موضوع در صورتی اهمیت بالایی پیدا میکند در صورت وجود مطالعات منطقهای است که میتوان دید کامل و دقیقتری در مورد تکامل ساختاری پهنه - با وسعت بالا - داشت. در این مطالعه به تحلیل هندسی وجنبشی سیستم گسلهای راندگی زاگرس مرتفع درجنوب فریدون شهر - از شهرستانهای استان اصفهان - پرداخته شده است.
معرفی ساختارهای موجود درارتباط باگسلهای اصلی، تحلیل ساختاری و جنبشی و بدست آوردن مدل تکامل تکتونیکی منطقه، معرفی گسلهای اصلی و فرعی منطقه، الگوی پراکندگی و ویژگیهای آنها و تهیه نقشه ی تکتونیکی منطقه مورد مطالعه را میتوان از مهم ترین اهداف این مطالعه نام برد.در این مطالعه، بعد از جمعآوری و مطالعه منابع، اطلاعات حاصل از پژوهشهای قبلی، مناطق مجاور و مطالعه ی منابع مرتب با موضوع پژوهش به بررسی واحدهای سنگی منطقه و ساختارهای موجود، تکمیل و تصحیح نقشه زمینشناسی پایه، اندازهگیری ساختاری، عکسبرداری از واجدهای سنگی، ساختارهای شاخص، نمای کلی منطقه، اندازهگیری موقعیت ها به وسیلهGPS، تهیه نیمرخ زمین شناسی شماتیک، تهیه ستون سنگشناسی در صورت نیاز پرداخته میشود.
در مطالعه ساختاری، دادههای مورد نیاز توس کمپاس و GPS و طبق روشهای مطالعات صحرایی زمینشناسی ساختاری در فیلد مورد برداشت و به همراه سایر اطلاعات مورد نیاز یادداشت شده و سپس با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمینشناسی و تصاویر ماهوارهای و گوگل ارث مورد ارزیابی قرار می گیرد. دادههای آماری با استفاده از نرمافزارهای مرتب مورد آنالیز و بررسی قرار گرفته و در نهایت الگوی تکتونیکی منطقه مشخص میشود.
برای ساختارهای شکننده اطلاعاتی نظیر امتداد، شیب و جهت شیب ساختار به همراه وضعیت ریک و مشخصات خطواره حرکتی آنها، سن و جنس سنگها، میزان حرکت و سازوکار آنها به همراه عکس و موقعیت ماهوارهای و طول و عرض جغرافیایی آن در جداول - دفترچه فیلد - مربوطه یادداشت میشود. در ساختارهای شکل پذیر، ویژگیهایلایه بندی و نوع تغییر شکل به وجود آمده، سن و جنس آنها و همچنین ارتباط ساختارها با عناصر ساختاری بزرگ منطقه از جمله گسلهای اصلی به همراه عکس و موقعیت جغرافیایی ایستگاه - دفترچه فیلد - مربوطه یادداشت میشود.
دادههای برداشت شده در مطالعات صحرایی به همراه سایر دادههای بدست آمده از مطالعات آزمایشگاهی توس نرمافزارهای مرتب با زمینشناسی و به روز دنیا مورد پردازش قرار گرفته و در نهایت مدل تکتونیک منطقه ارائه می شود. علاوه بر نرمافزارهای تخصصی زمینشناسی ساختاری، از نرمافزارهای طراحی و گرافیکی مانند نیز برای طراحی و تهیه تصاویر و شکلهای با کیفیت بالا استفاده میشود.
