بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش مدلی ترکیبی از EFQM و شش سیگما به منظور استفاده هرچه بیشتر از هر دو مدل به طور همزمان در جهت بهبود عملکرد سازمانی و تعالی است . درراستای رسیدن به تعالی سازمانی ، مشخص شدن جایگاه سازمان بر اساس الگوی سرآمدی به منظور بهبود مستمر ضروری می باشد و زمینه موفقیت سازمان ها را در رقابت جهانی فراهم می کند . در سال های اخیر ، اقدامات نسبتاً گسترده ای در حوزه خودارزیابی بر اساس مدل تعالی EFQM و همچنین ارتقاء کیفیت در قالب انجام پروژه های بهبود توسط سازمان های مختلف در ایران انجام شده است . بدیهی است که اقدامات خودارزیابی سازمان ها را قادر می سازد تا حوزه های بهبود خود را بتوانند شناسایی کنند ولی ایجاد بهبود و ارتقاء کیفیت در حوزه های کلان شناسایی شده خود نیاز به یک موتور بهبود دارد . رویکردی را که غالباً کارشناسان بهبود جهت ارتقاء کیفیت در سال های اخیر توصیه نموده اند متدولوژی شش سیگما یا شش سیگمای ناب است .
متدولوژی شش سیگما ، رویکرد نتیجه گرایی است که توانسته است توانایی خود را در ارتقاء کیفیت ، کاهش زمان و کاهش هزینه به اثبات رساند . در این پژوهش سعی شده است تا تعامل بین شش سیگما و مدل تعالی سازمانی EFQM و هم افزایی حاصل از آن تشریح گردد که در این راستا و برای وزن دهی و اولویت بندی معیارها و ابعاد از روش های مدیریتی MADM فازی نیز استفاده شده است .
نتایج حاکی است که مدل یکپارچه ارائه شده به طور همزمان شامل معیارهای هر دو مدل EFQM و شش سیگما است و می تواند به عنوان یک مدل مرجع مناسب برای سنجش سازمان به سمت تعالی استفاده شود .مدل ارائه شده شامل نه معیار اصلی شبیه به مدل EFQM و52 زیرمعیار می باشد . معیارهابه دو دسته توانمندسازها و نتایج طبقه بندی شده اند . از 1000 امتیاز مدل ترکیبی جدید ، 820 امتیاز مربوط به توانمندسازها و 180 امتیاز مربوط به نتایج می باشد که متفاوت از مدل EFQM که در آن مجموع امتیازات توانمندسازها و نتایج به طور مساوی تقسیم شده است - به عنوان مثال - 500 ، اختصاص یافته است .
مقدمه
منطق فازی به عنوان روشی سودمند برای گروه بندی و کاربرد اطلاعات شناخته شده است و همین گونه ثابت شده است که این منطق تا زمانی که از منطق کنترلی موجود بشری تقلید کند، گزینه ای عالی برای کاربرد در بسیاری از سیستم های کنترلی خواهد بود. منطق فازی می تواند در کامپیوترهای دستی کوچک تا سیستم های عظیم بهکار رود. منطق فازی از یک برنامه غیر دقیق بسیار توصیفی استفاده می کند تا با اطلاعات ورودی بیشتر، شبیه یک کاربر انسان رفتار کند و همچنان پس از خطای کاربردبه کار خود در پردازش اطلاعات ورودی و خروجی بپردازد و معمولاً در آغاز با اندک تنظیمی و یا حتی بدون نیاز به این امر شروع به کار می کند.
منطق فازی نیازی به ورودیهای دقیق ندارد و بهطور ماندگار به کارش ادامه می دهد و می تواند هر تعداد معقولی از ورودیها را پردازش کند. اما پیچیدگی سیستم با ورودیها و خروجیهای بیشتر بهسرعت افزایش می یابد و پردازشگرهای توزیع شده باعث آسان شدن عملیات می شوند. نظریه مجموعه های فازی نظریه ای است برای اقدام در شرایط عدم اطمینان؛ این نظریه قادر است بسیاری از مفاهیم و متغیرها و سیستم هایی را که نادقیق و مبهم هستند، صورت بندی ریاضی ببخشد و زمینه را برای استدلال، استنتاج، کنترل و تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان فراهم آورد.
مدل تعالی عملکرد سازمانی یا سرآمدی کسب و کار، به عنوان ابزارهای قوی برای سنجش میزان استقرار سیستم ها در سازمان های مختلف به کار گرفته می شوند. با بکار گیری اینگونه مدلها، ضمن اینکه یک سازمان میزان موفقیت خود را در اجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی مورد ارزیابی قرار میدهد، میتوان عملکرد خود را با سایر سازمانها و به ویژه بهترین آنها مقایسه نماید. مدل جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمان یک چارچوب غیر تجویزی است که نشان می دهد رویکردهای بسیاری در به دست آوردن تعالی در سازمان وجود دارد ، در میان این رویکردهای مختلف مفاهیم بنیادین از این مدل پشتیبانی می کنند گرچه این مفاهیم ثابت نیستند و این یک واقعیت پذیرفته شده است که با رشد سازمانهای متعالی این مفاهیم تغییر می یابند.
شش سیگما یک نگرش منضبط، داده محرک و روشی برای حذف عیبها در هر فرایند و محصول می باشد. این فرایند از ساخت تا فروش را در برمی گیرد و شامل همه محصول و خدمات ارایه شده از سوی یک سازمان می گردد. شش سیگما سیستمی است شامل مجموعه از تکنیکها و ابزارهای بهبود مستمر برای تمرکز بر فرایند ها، تحلیل و مقایسه آنها و تخصیص منابع به فرایند هایی که نیازمند توجه بیشتر هستند.
مدل تعالی سازمانی ویژگی های یک سازمان موفق را در چارچوب هشت مفهوم بنیادین نتیجه گرایی، مشتری مداری، رهبری و ثبات در مقاصد، مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت ها، توسعه و مشارکت کارکنان، یادگیری، نوآوری و بهبودمستمر، توسعه شراکتها و مسئولیت اجتماعی شرکت، معرفی می نماید . بر اساس این هشت مفهوم بنیادین، مدل تعالی سازمانی تعالی سازمانی با عنایت به معیارهای 9 گانه خود قادر است یک سازمان را بطور جامع ارزیابی نموده و نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود آنرا مشخص نماید . در واقع ارزیابی بر اساس مدل میزان تحقق مفاهیم بنیادین در یک سازمان را مشخص می نماید.
شش سیگما یک متدولوژی ساخت یافته برای بهبود فرآیندهای سازمانی بر اساس مجموعه ای از داده ها و تجزیه و تحلیل آنها است . رویکرد مذکور به سازمان ها کمک می نماید که محصولات و خدمات خود را بهتر، سریعتر و ارزانتر از طریق بهبود قابلیت های فرآیندها تولید نمایند . شش سیگما به دنبال حذف آن چیزی است که ارزش افزوده ایجاد نمی کند و به همین دلیل است که منجر به منافع مالی برای سازمان می گردد .
استفاده از رویکردهای نوین مدیریتی در راستای بهبود عملکرد سازمانی، و افزایش میزان کارایی این رویکردها همواره مورد توجه بسیاری ازمدیران بوده است؛ از طرفی، یکی از کاراترین شیوه های مدیریت، مدیریت فریند گرا شناخته شده است. روش های فازی برای ارزیابی شاخص های کیفی مورد استفاده قرار می گیرند. مدلهای متعددی برای این قبیل ارزیابی ها وجود دارد. مطالعات نشان می دهد که در ارزیابی بهره وری سیستم های اتوماسیون اداری گردش مکاتبات نیز برخی شاخص ها، کیفی هستند لذا استفاده از مدل های فازی باعث افزایش دقت در نتایج خواهد شد.
