بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این مقاله، یکپارچگی تصمیمات کانال عرضه فیزیکی در گستره جهانی براي انتخاب تامینکننده، تخصیص سفارش و برنامه حمل به صورت چند منبعی، چند هدفه، چند مد حمل و نقل و چند محصوله با درنظر گرفتن تخفیف تحت شرایط عدم قطعیت است. به همین منظور، مدل چند هدفه عدد صحیح مختلط، شامل اهداف حداقل کردن هزینه و محصولات داراي تاخیر و حداکثر کردن کل ارزش خرید ارائه میشود تا سیاست برنامه خرید مواد در هر حجم کسب و کار و تعیین تعداد و نوع وسایل حمل مشخص شود.
سپس براي حل، مدل برنامهریزي آرمانی چند انتخابی-فازي با تابع مطلوبیت ارائه میشود. در الگوریتم حل، روش نوین برنامهریزي امکانی-انعطافپذیر براي مواجهه با عدم قطعیت موجود در مدل، توسعه داده میشود که مبتنی بر روش ارزش انتظاري و محدودیت شانسی است. در انتها با استفاده از مطالعه عددي، استقرار مدل فوق در زنجیره عرضه پوشاك انجام میشود.
.1 مقدمه و مرور ادبیات موضوع
انتخاب تامینکننده یک فرایند استراتژیک است که بقاي طولانی یک شرکت را تعیین میکند و یک نقش کلیدي در دستیابی به اهداف رقابتی یک زنجیره عرضه بازي میکند
در برخی صنایع، سهم هزینههاي خرید در قیمت کالا حدود 60 درصد است و انتخاب عرضهکنندگان و برنامهریزي خرید در کاهش هزینهها سهم ارزندهاي دارد
صنایع نساجی و پوشاك نیز در میان صنایع جهانی شده، هم از نظر از اجزاء شرکتکننده و هم پیچیدگی زنجیره عرضه مطرح هستند. از طرف دیگر، اکثر شرکتها به دنبال محصولات با کیفیت بالا و کم هزینه هستند و نیز صنعت پوشاك یکی از صنایعی است که داراي کار و فعالیت-هاي زیاد در سیستم انسان- ماشین است، بنابراین حقوق و دستمزد نیروي انسانی بخش بزرگی از هزینههاي تولید را تشکیل میدهند. اغلب، دستمزد در کشورهاي در حال توسعه پایینتر است. لذا میتوان محصولات پوشاك را با قیمت کمتر در کشورهاي دیگر تولید کرد که این یکی از دلایل اهمیت یافتن منابع جهانی در صنعت پوشاك و نساجی است
فرآیند خرید همراه با سایر تصمیمات لجستیکی از جمله تعیین نوع و تعداد وسایل حمل و نقل براي جابجایی اقلام خریداري شده، منجر به یکپارچگی تصمیمات کانال عرضه فیزیکی میشود. چون اغلب در واقعیت هزینه حمل و نقل مجزا از هزینه خرید است و به دلیل محدودیت ظرفیت وسایل حمل، تعداد وسایل حمل و نقل و هزینه ناشی از آن نیز اهمیت پیدا میکند. این موضوع وقتی اهمیت مضاعفی پیدا میکند که عرضه کنندگان با ارائه تخفیفات، سطوح سفارش را نیز تحریک کنند. لذا، یکپارچگی تصمیمگیري حمل و نقل و مدهاي ارسال به همراه سایر تصمیمات لجستیک رو به درون براي مدیریت موجودي و سفارشدهی به عملکرد بهتر زنجیره کمک میکند.
در تصمیمات مرتبط با برنامهریزي خرید مواد اولیه در زنجیره عرضه جهانی، تخمین دقیق پارامترهاي سیستم فرآیند مشکلی است. در این حوزه، مقادیري مانند هزینههاي حمل و قیمت خرید، تقاضا و ظرفیتها به عنوان پیشفرض به صورت قطعی درنظر گرفته میشوند در حالی که آنها غیر دقیق و طبیعتا فازي هستند. بعلاوه، همانگونه که قاسمی یقین و همکاران اشاره دارند در مدلهاي احتمالی و آماري نیز نواقصی وجود دارد. به عنوان نمونه در روش معروف و پر استفاده حداقل مربعات در تخمین پارامترها، فرض میشود که بین باقیماندهها عدم همبستگی وجود دارد که این فرض خیلی محدود کننده است.
این موضوع در صنایعی مانند نساجی و پوشاك اهمیت مضاعف دارد که براي برخی محصولات جدید دادههاي تاریخی کافی وجود ندارد. مضاف بر آن، نظریه مجموعههاي فازي با درنظر گرفتن عدم قطعیت ذاتی - کمبود اطلاعات - در پارامترهاي مساله به عنوان رویکرد جایگزین معرفی میشود. عدم توجه به عدم قطعیت ذاتی در دادههاي ورودي مهم مساله لجستیکی مانند هزینههاي حمل و تقاضا و نیز اعمال تصمیمات اتخاذ شده مدیریتی به عنوان محدودیت سخت بدون هیچ انحرافی، اغلب منجر به کارایی ضعیف برنامهریزي خرید در اجرا میشود.
در دنیاي امروز با توجه به گستردگی رقابت و وجود چندین منبع تامین، موضوع تخصیص سفارش و تعیین میزان خرید نیز اهمیت پیدا میکند. لذا مقالات متعددي در این حوزه وجود دارد. به همینمنظور، یک مدل یکپارچه توزیع عملکرد کیفیت فازي و برنامهریزي خطی با چند هدف در گستره جهانی توسط کومار و همکاران [6] پیشنهاد شده است. قدسیپور و برایان [7]، نیز یک مدل برنامهریزي غیرخطی اعداد صحیح مختلط براي حل مساله منبعیابی چندگانه ارائه دادهاند.
در همین مسیر تحقیقاتی، محققین دیگري از جمله: دمیرتاس و آستان [8]، هامدن و چیاتو [9]، رزمی و همکاران[10]، کومار و همکاران[11] و کسکین و همکاران[12]، مدلهایی براي حل مساله مورد بحث توسعه دادهاند. از طرف دیگر، با توجه به اهمیت هزینههاي حملو نقل در بازپرسازي موجودي و تصمیمگیريهاي تامینکننده، مقالات مختلفی در این زمینه به مدلسازي پرداختهاند که از جمله آنها میتوان به [13- 17] اشاره کرد.
در ادبیات زنجیره عرضه جهانی، یکی از موضوعات قابل بحث، نوسانات نرخ ارز در خرید خارج از کشور است. ازینرو، یک روش براي به حداقل رساندن خطرات کاهش قیمت در رابطه با تامینکننده توسط هوو و موتوانی [18] ارائه شده است.
در همین حوزه، هامامی و همکاران [2] نیز، یک مدل عدد صحیح مختلط مبتنی بر روش برنامهریزي تصادفی با در نظر گرفتن نوسانات ارز و قیمت تخفیف ارائه کردند. همچنین، مقالات دیگري از جمله [19] و [20] در این حوزه به مدلسازي پرداختند. در مقاله دیگري، یک مدل چند هدفه با در نظر گرفتن برنامهریزي تولید چند سطحی، برنامههاي خرید و توزیع در یک شبکه زنجیره عرضه چند سطحی با چندین تامینکننده، کارخانههاي تولید چندگانه و مراکز توزیع چندگانه در صنعت خودرو توسط ترابی و حصینی [21] پیشنهاد شده است.
شرکتهاي تولید پوشاك، منبعیابی جهانی را نه تنها براي قیمت رقابتی بلکه براي تمرکز بر قابلیتهاي اصلی و مدیریت بهرهوري در عصر رقابتی توسعه دادند.
برندهاي جهانی از جمله: گپ - کلیفرنیا، آمریکا - ، اچ اند ام - استکهلم، سوئد - و Uniqlo - یاماگوچی، ژاپن - نمونه برندهایی هستند که بدون بستر تولید داخلی موفق شدهاند .[22] جهانی شدن صنعت پوشاك و نساجی زمانی آغاز شد که شرکتهاي پوشاك ایالات متحده ابتدا عملیات خود را به آسیا، در جستجوي تولید ارزانتر، انتقال دادند.
به طور کلی، مطالعات محدودي در گذشته الگوها و تغییرات منبعیابی جهانی را خصوصا در صنعت نساجی و پوشاك بررسی نمودهاند براي مثال مقالات [4] و .[22] در همین مسیر تحقیقاتی در حوزه صنعت نساجی و پوشاك، برخی مقالات فقط به موضوع انتخاب تامینکننده با استراتژي تک منبعی پرداخته و مساله تخصیص سفارش در گستره جهانی مدنظر قرار نگرفته است. از جمله این مقالات میتوان به [24]، [25] و [26] اشاره کرد.
بنابراین، هدف اصلی و کلی این مقاله، بررسی تصمیمات لجستیکی رو به درون، شامل خرید و تخصیص سفارش با وجود تخفیفهاي چند سطحی عرضه-کنندگان در گستره جهانی است. در این راستا، تصمیمات خرید مواد اولیه و برنامه حمل با چند مد حمل و نقل و در هر سطح تخفیف ارائه شده در یک محیط فازي در نظر گرفته می شود.
با توجه به مقالات موجود، این مقاله در حوزه صنعت نساجی و پوشاك به منظور پر کردن خلاء ادبیات، یک رویکرد تلفیقی برنامهریزي امکانی و انعطافپذیر چند هدفه ارائه میدهد. با توجه به ادبیات، سایر مقالات موجود در حوزه خرید جهانی به طور محدودي به منبعیابی جهانی در حوزه صنعت نساجی پرداختهاند و اغلب مطالعات مذکور، تصمیمگیري در حوزه خرید را در فضاي قطعیت تحلیل میکنند.
در حالی که در فضاي تصمیمگیري در زنجیره عرضه عدم قطعیت وجود دارد و بیشتر عدم قطعیت را در پارامترهاي موجود در مدل درنظر گرفته شده است. مضاف بر آنکه، با وجود تخفیفهاي چند سطحی مطالعه همزمان تصمیمات یکپارچه خرید و حمل و نقل در حالت چند محصولی و چند منبعی، مقالات متعددي وجود ندارد.
در ادامهي مقاله به این صورت دنبال میشود: بخش 2 تعریف مساله و مفروضات را ارائه میکند. در بخش 3 مدل ریاضی و الگوریتم حل توضیح داده میشود.
در بخش 4، نتایج محاسباتی در صنعت نساجی و پوشاك آورده میشود. در انتها، در بخش 5 نتیجهگیري و تحقیقات آینده بیان میشود.
-2 تعریف مساله و مدلسازي
یک سازمان مرکزي را در نظر بگیرید که با مساله برنامهریزي کانال فیزیکی عرضه خود مواجه است و میخواهد در حالت یکپارچه، تصمیمات برنامهریزي خرید مواد اولیه - مانند پارچه - ، انتخاب منبع خرید و برنامه حمل را در گستره جهانی در شرایط عدم قطعیت اخذ کند. از طرفی، ارائه تخفیف از سوي تامینکنندگان در میزان سفارش و قیمت خرید اثرگذار است و میتواند به عنوان یک عامل رقابتی در بین تامینکنندگان عمل کند. تخفیف انواع مختلفی دارد و یکی از انواع آن بستگی به کل ارزش حجم فروش- نه در مقدار یا انواع محصولات خریداري شده - در طی یک دوره زمانی دارد.
با ظهور مفهوم خرید درست به موقع، تامینکنندگان به این نتیجه میرسند که تخفیفها براساس ارزش کل سفارشات چند محصول - یعنی حجم کل کسب و کار - که توسط یک خریدار سفارش داده میشود، معنیدار است . همچنین، انواع مدهاي حمل و نقل با حجمهاي مختلف و نیز حجم متفاوت اقلام مورد نظر براي سفارش، در تعداد وسایل حمل ونقل براي جابجایی محصولات و نیز هزینه حمل و نقل آنها خصوصا در گستره جهانی اثرگذار است.
تصمیمگیري براي نوع و تعداد وسایل حمل همزمان با تخصیص سفارش، موجب میشود تا هزینه اضافیتري براي حمل و نقل پراخت نشود و تعداد وسایل حمل در حد نیاز و متناسب با مقدار خرید هر دوره تعیین شود. در نهایت سازمان مرکزي به دنبال تعیین برنامههاي زیر در حالت یکپارچه در یک محیط چند هدفه است:
• برنامه خرید مواد اولیه: شامل اخذ تصمیمات مرتبط با تعیین منبع خریدو حجم خرید در هر سطح تخفیفی ارائه شده از سوي عرضهکنندگان بالقوه است.
• برنامه حمل و نقل: شامل تصمیمگیري در مورد تعیین نعداد وسایل نقلیه مورد نیاز در هر مد حمل و نقل. در واقع، این برنامه مشخص میکند که هر عرضهکننده در صورت انتخاب، حمل کالا را با چه مدي و چه تعداد وسایل حمل و نقل ارسال کند.
