بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین ارکان محیطهای درمانی طراحی معماری آن محیط میباشد. طراحی هر محیط با استفاده از مؤلفههای سازنده و مؤثر بر آن محیط انجام میپذیرد. بیمارستانها ازجمله فضاهایی میباشند که باید در این فضاها حتیالامکان مؤلفههای محیطی را جهت طراحی فضاهای آن درنظر گرفت؛ چراکه بهکارگیری هر یک از مؤلفهها میتواند تأثیری مثبت و یا منفی بر انسان داشته باشد. یکی از بخشهایی که در هر بیمارستان وجود دارد بخش مراقبتهای ویژهی قلب میباشد که میطلبد محیطی متناسب با وضعیت بیماران در آن بخش طراحی گردد.
نحوه طراحی محیطی با استفاده از مؤلفههای تأثیرگذار بر بیماران میتواند بر کاهش یا افزایش استرس که از شاخصههای سلامت روان در انسان میباشد در بیماران و بهبود روند درمان آنان مؤثر واقع گردد. هدف از این مقاله شناخت عوامل محیطی قابل ادراک مؤثر بر کاهش استرس در بیماران در بخش قلب بیمارستانها میباشد. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی میباشد
و نتایج آن نشان میدهد از میان عوامل محیطی گوناگون مؤثر بر استرس بیماران، صوت نامطلوب میتواند آرامش بیماران را برهم زده و سبب بروز استرس در بیماران گردد، حس محصوریت ناشی از عدم یکپارچگی نیز احساس خستگی و ناراحتی در بیمار ایجاد میکند که منجر به بالا رفتن استرس در بیماران میگردد، ارتقاء امنیت فیزیکی اثری بر استرس بیماران ندارد، تأمین امنیت روانی میتواند سبب کاهش استرس در بیماران گردد، همچنان نور طبیعی و مصنوعی مناسب نیز بر کاهش استرس بیماران مؤثر است و درنهایت به این نتیجه دست یافتهایم که چشمانداز به فضای سبز و محیط طبیعی تأثیری بر بهبود وضعیت بیماران و کاهش استرس ندارد، بهطور کل میتوان گفت که عوامل مختلفی در کاهش استرس بیماران تأثیر دارد.
-1 مقدمه
بیمار در بیمارستان با توجه به نوع بیماری خود نیازمند دریافت مراقبتهای بهداشتی و درمانی در سطوح مختلف میباشند. با توجه به نقش بسیار مهم بیمارستانها و سایر مراکز درمانی در حفظ و یا بازگرداندن سلامت به اقشار جامعه که خود امری حیاتی به شمار میآید، لزوم توجه به طراحی معماری بیمارستان چه از لحاظ کالبدی و عملکردی و چه از لحاظ معماری داخلی بیش از پیش احساس میشود.
در طراحی بیمارستانها و مراکز بهداشتی- درمانی، به دلیل اهمیت بالای ماهیت کاربری که با سلامت روح و جسم انسان در ارتباط است و نیز حاکم بودن روابط پیچیده عملکردی - روابط برونبخشی و درونبخشی بیمارستان - در آن، توجه به الزامات طراحی مناسب نقش حیاتی دارد.
از ویژگیهای جوهری محیط، احاطهکنندگی آن است. لباسی که انسان بر تن دارد بسته به رنگ، میزان پوشانندگی، جنس، تنگی و گشادی و غیره، رفتار و احساسات وی را تحت تأثیر قرار میدهد. محیطی که انسان را دربر گرفته نیز همچون لباس و بسیار گستردهتر از آن بر روان انسان و احساسات و رفتارش، و در نتیجه سلامت وی تأثیرگذار است - انسان جهت برقراری ارتباط با محیط نیازمند کسب اطلاعات از محیط اطراف خود است
در فرایند ارتباط، گام نخست احساس است، در این مرحله ما اطلاعات محیط را به وسیله حواس پنجگانه دریافت کرده و به شکلی در میآوریم که قابل انتقال به مغز باشد.
این مرحله را فرایند احساس محیط و مرحله دوم که اطلاعات دریافت شده توسط مغز شناسایی، تفسیر و دستهبندی میشوند را مرحله ادراک محیط مینامند - استرس راهی است که از آن طریق، بدن ما به نیازهایی که با قرارگیری در محیط، روابطمان با افراد و ادراک و تفسیرمان از آن نیازها بوجود آمده است واکنش نشان میدهد - هنگامیکه محیط و روابط اطراف قادر به تأمین نیازهای انسان نباشد انسان دچار استرس خواهد شد.
-2 مبانی نظری
سالیان متمادی طراحی فضاهای درمانی به طور کامل وابسته به نیازهای کادر پزشکی و کارکنان بوده است و بیمار به عنوان استفادهکننده از این مراکز نادیده گرفته میشد. هر چند به مرور زمان و با توجه به رقابتی شدن مراکز درمانی در جذب بیمار، نیاز به پاسخگویی به درخواستهای بیماران و خانواده آنها از جمله دسترسی آسان به امکانات، ایمنی و زیبایی در نظر گرفته شد.
ارایهدهندگان خدمات درمانی، معماران، طراحان و مدیران بیمارستان بر این باورند که محیط بیمارستان میتواند بر خلق و خو، اضطراب و رضایت کلی بیماران و خانواده آنها و کارکنان تأثیر بگذارد. این باور باعث شده است که ارایهدهندگان این خدمات به تشخیص کیفیت و نتایج حاصل از محیطهای درمانی بپردازند. با توجه به رشد جنبش رضایتمندی استفادهکننده در محیطهای درمانی، احساس نیاز به اندازهگیری این مؤلفه شد. به علاوه فوایدی که محیطهای کاربرپسند و رضایتبخش چه در بهبود بیماری و چه در صرفه اقتصادی داشته است باعث گردیده تا نگاهی ویژه و تازه به محیطهای درمانی صورت گیرد
شناخت الزامات، انتظارات و تجربیات کاربران برای عملکرد با کیفیت در هرگونه طراحی و ارایه خدمات ضروری است و بازخورد کیفی و کمی عکسالعمل آنها به فضاها بخش مهمی در تصمیمگیری مدیران برای ارایه خدمات بهتر و طراحان برای خلق فضاهای بهبود یافته دارد. در این زمینه بیمار به عنوان کاربر نهایی و البته نهتنها کاربر استفادهکننده از این تسهیلات شناخته میشود. بنابراین شناخت درک وی از نوع بیماری و روند درمان آن و فضاهای درمان و برخورد او با کادر پزشکی حایز اهمیت است که در این راستا نهتنها در رشتههای پزشکی و روانپزشکی بلکه در سایر گرایشهای علوم اجتماعی و طراحی چه از لحاظ ساخت و چه تزیینات تحقیقاتی انجام گرفته است.
طراحی مبتنی بر شواهد1 که فرایندی بر پایه پژوهشها، بهترین اطلاعات بدست آمده از تحقیقات و ارزیابی پروژههای معتبر موجود است از سال 1792 با جنبش مبتنی بر شواهد آغاز شد. در پزشکی نیز درمان مبتنی بر شواهد دیدگاهی است که باتوجه به تجربه پزشک، پیشنهاد میکند که این تجربه با آخرین شواهد و یا مستندات علمی موجود در جهت رفاه حال و افزایش سرعت درمان بیماران ادغام شود که همین روند در طراحی مبتنی بر شواهد میتواند به طراحان برای ایجاد بیمارستان بهتر در جهت بهبود سریعتر بیماران و افزایش عملکرد کارکنان کمک کند.
البته در مقاله شوارتز ذکر شده است که این رویکرد در بیشتر موارد به ابزاری جهت مجاب کردن ارایهدهندگان خدمات درمانی جهت قبول راهحلهای جدید طراحی در بهبود وضعیت مراکز درمانی استفاده میشود. کودینوتو و همکاران اشاره میکنند که با توجه به میزان گستردهای از شواهد دو مزیت برای رویکرد مبتنی بر شواهد وجود دارد، شواهد ممکن است استانداردهای قدیمی را به چالش بکشد و باعث نوآوری براساس پایهای محکم گردد و بر یادگیری روند جمعآوری مدارک تأثیر بگذارد تا معلوم شود که آیا تصمیمات درست اتخاذ و نتایج مورد انتظار حاصل شدهاند.
-1-2 تعریف استرس
استرس یا فشار روانی، مفهوم و پدیده ای است که تغییرات انفعالی ایجاد می کند و در اصطلاح کلی استرس زمانی آشکار می شود که فرد در معرض محرک های اجتماعی و یا فیزیولوژیکی و فیزیکی قرار می گیرد و درنهایت شرایط آسایش فرد را برهم می زند
استرس بهعنوان یک عامل مزاحم در روند درمانی بیماران در رشتههای مختلف علوم پزشکی و یک عامل بازدارنده در مقاومت بیماران برای انجام اعمال جراحی کاملأ شناخته شده است.
استرس رویدادی در زندگی است که باعث برهم زدن تعادل زندگی افراد میشود و غالبأ ناشی از اتفاقاتی است که خارج از کنترل انساناند، بنابراین میزان کنترل افراد بر سطوح مختلف استرس آنها تأثیر دارد. وقتی که فرد دچار استرس میشود، ضربان قلبش بالا میرود، با سرعت بیشتری نفس میکشد و ماهیچههایش منقبض میشود.
استرس واکنش روانی و فیزیولوژیکی است و زمانی رخ میدهد که فرد حس کند، در موقعیت و شرایط تهدیدکنندهای قرار گرفته است. استرسغالباً به صورت احساس اضطراب تجربه میشود. هنگامی که فرد احساس میکند در معرض خطر و تهدید قرار گرفته است سیستم اعصاب سمپاتیکش او را آماده فرار از خطر یا مقابله با آن میکند و در عین حال در درون فرد پارهای واکنشهای فیزیولوژیکی نظیر تپش قلب، تعریق، دلشوره و افزایش ترشح آدرنالین و مواد شیمیایی دیگر رخ میدهد
-2-2 بخش بستری
بخش بستری طیف گستردهای از بیماریهای داخلی را دربر میگیرد. از انواع این بیماریها میتوان به بیماریهای گوارش، ریوی، قلب و ... اشاره نمود. مداوای این بیماران میتواند شامل مداوا با دارو، رژیمهای غذایی و استراحت باشدعموماً. به دلیل پیچیده بودن مراحل تشخیص و درمان، بیماران بستری در این بخشها مدت زمان بیشتری را نسبت به بیماران بخشهای بستری دیگر سپری مینمایند.
-3-2 تعریف بیمار
بیمار فردیست که بدلیل عدم کارکرد درست سیستمی از بدن یا روح و روان خود دچار رنجش و دردمندی شده است. این عدم کارکرد که ما آن را بیماری مینامیم، امری ناخواسته بوده و با خود استرس به همراه میآورد.
